यहुदी नरसंहार

यहुदी नरसंहार
को भाग दोस्रो विश्वयुद्ध
नाजीहरूले हङ्गेरियाली यहुदीहरूलाई औसभिट्ज युद्धबन्दी शिविरको ग्याँस कक्षमा लैजानका लागि छनौट गरिरहेको दृश्य, मे/जुन १९४४
स्थान	नाजी जर्मनी र जर्मन-अधिकृत उपनिवेश
मिति	सन् १९४१-४५
लक्ष्य	युरोपेली यहुदी—होलोकोस्ट शब्दावलीको व्यापक प्रयोगमा अन्य नाजी अपराधका पीडितहरू पनि सामेल छन्।
आक्रमणको प्रकार	नरसंहार, जाति निर्मुलकरण, बहिष्कर, गोली हानी सामुहिक हत्या, विषाक्त ग्याँसको प्रयोग
मृत्यु	६,०००,०००–११,०००,०००
अपराधीहरू	नाजी जर्मनी र त्यसका सहयोगहरू
सहभागीहरूको सङ्ख्या	२,००,०००

यहुदी नरसंहार (यहूदी: השואה हासोया) वा होलोकोस्टको नामले पनि चिनिने दोस्रो विश्वयुद्धको समयमा यहुदीहरू विरुद्धको एक नरसंहार थियो। हिटलरको नेतृत्वमा रहेको नाजी पार्टीको जर्मन नाजी सेनाले युरोपको आधाभन्दा बढी यहुदी जनसङ्ख्या र केही अन्य अल्पसङ्ख्यकहरूलाई यातना शिविर र श्रम शिविरमा लगी नरसंहार गरेको थियो। सन् १९४१ देखि १९४५ को बीचमा नाजी जर्मनी र यसका सहयोगीहरूले योजनाबद्ध रूपमा जर्मनीको कब्जामा रहेको युरोपभरी लगभग ६० लाख यहुदीहरूको हत्या गरेका थिए जुन युरोपमा यहुदी जनसङ्ख्याको झन्डै दुई तिहाइ हो। हत्याहरू मुख्यतया नरसंहार शिविरहरूमा सामूहिक गोलीबाट र विषाक्त ग्याँसको माध्यमबाट गरिएको थियो। अनुमानित ६० लाख यहुदीहरू र अन्य थुप्रै जातीय अल्पसङ्ख्यकहरू यस नरसंहारमा मारिएका थिए।

हिटलरको सेनाले ५० लाख यहुदीहरू बाहेक सोभियत युद्धबन्दी, साम्यवादी, रोमानी भाषी जनता, अन्य स्लाभिक भाषी जनता, अशक्त, समलिङ्गी पुरुष र विभिन्न राजनीतिक र धार्मिक विचार भएका व्यक्तिहरूविरुद्ध यो अमानवीय नरसंहार गरेको थियो। नाजीहरूले यसलाई "यहुदी प्रश्नको अन्तिम उपसंहार" भनेर वर्णन गरेको थियो। यदि नाजी अत्याचारका सबै घटनाहरूलाई ध्यानमा राख्ने हो भने मृतकहरूको कुल सङ्ख्या ९० लाखदेखि १ करोड १० लाखसम्म हुन सक्छ अनुमान गरिन्छ।

अत्याचार र नरसंहारका यी कार्यहरू विभिन्न स्तरमा भएका थिए। दोस्रो विश्वयुद्ध सुरु हुनुभन्दा धेरै अघिबाट नै जर्मनीमा यहुदीहरूलाई नागरिक समाजबाट हटाउने कानुनहरू बनाइएका थिए। भीडभाड युक्त यातना शिविरहरूमा राजनीतिक र युद्धबन्दीहरूलाई दासको रूपमा प्रयोग गरिन्थ्यो भने ती बन्दीहरू यातना र रोगका कारणले मर्ने गर्दथे। जर्मनीमा नाजीहरूको उदयलाई "तेस्रो राज्य" भनिन्छ। नाजी जर्मनीले पूर्वी युरोपको केही भाग कब्जा गरेको थियो। उनीहरूले त्यहाँ विद्रोहीहरू र यहुदीहरूको नरसंहार गरी उनीहरूले यहुदी र रोमानी भाषाका मानिसहरूलाई गिरफ्तार गरी यहुदी बस्तीमा राखेका थिए। यहुदी बस्ती एक प्रकारको सुकुम्बासी बस्ती थियो जहाँ यी मानिसहरूले सामाजिक र आर्थिक बाधाहरूमा अमानवीय जीवन बिताउनु पर्थ्यो। त्यसपछि उनीहरू यहुदी बस्तीबाट सयौँ माइल टाढाका वध शिविरहरूमा मालवाहक रेलहरू चढेर जाने गर्दथे। अधिकांशको मृत्यु मालवाहक रेलमा यात्रा गर्ने क्रममा भएको थियो। बाँच्न सफल भएकाहरूको ग्यास च्याम्बरमा जलेर मृत्यु हुने गर्दथ्यो। एक यहुदी नरसंहार विशेषज्ञले उनीहरूले जर्मनीलाई "हत्याको राज्य" मा परिणत गरेको बताएका थिए।

पृष्ठभूमि

यहुदीहरू युरोपमा दुई हजार वर्षभन्दा बढी समयदेखि बसोबास गर्दै आएका थिए। युरोपमा मध्ययुगभरि, यहुदीहरू मसीही धर्मशास्त्रमा आधारित विरोधी वादको अधीनमा थिए, जसले उनीहरूलाई ईसा मसीहको हत्याको लागि दोषी ठहराइएको थियो। उन्नाइसौँ शताब्दीमा थुप्रै युरोपेली देशहरूले यहुदीहरूलाई पूर्ण नागरिकताको अधिकार प्रदान गरेको थियो। बीसौँ शताब्दीको सुरुवातसम्ममा मध्य र पश्चिमी युरोपका अधिकांश यहुदीहरू समाजमा राम्ररी घुलमिल भइसकेका थिए भने पछि स्वतन्त्रता प्राप्त गरेको पूर्वी युरोपमा धेरै यहुदीहरू स-साना सहरहरूमा बसिरहेका थिए जहाँ उनीहरू यिद्दी भाषा बोल्थे र अर्थोडक्स यहुदी धर्मको अभ्यास गर्दथे। अठारौँ र उन्नाइसौँ शताब्दीमा युरोपमा राष्ट्रवादको उदय र औद्योगीकरणका कारण यहुदी र गैर-यहुदीहरूबीचको आर्थिक द्वन्द्व बढेको कारण एक यहुदी प्रश्नको अस्तित्व र सामान्यतया एक अन्तर्राष्ट्रिय यहुदी षडयन्त्र देखा परेको थियो।