शशाङ्क

शशाङ्क
महाराजाधिराज गौडेश्वर
गौडको राजा
शासनकाल	सन् ५९०-६२५
उत्तराधिकारी	मानव
सन्तान	मानव
वंश	गौड वंश
धर्म	हिन्दु धर्म ( शैव )

शशाङ्क बङ्गाल क्षेत्रको एकीकृत राज्यव्यवस्थाको पहिलो स्वतन्त्र राजा थिए, जसलाई गौड राज्य भनिन्छ र उनी बङ्गाली इतिहासका एक प्रमुख व्यक्ति हुन्। उनले सातौँ शताब्दीमा शासन गरे, केही इतिहासकारहरूले उनको शासन लगभग ६०० ईस्वी र ६३६/७ ईस्वीको बीचमा राख्छन्, जबकि अन्य स्रोतहरूले उनको शासनकाल ५९० र ६२५ ईस्वीको बीचमा राख्छन्।

शशाङ्कलाई बङ्गाली पात्रो बनाउने श्रेय दिइन्छ। बङ्गब्दा (बङ्गला वर्ष) शब्द अकबर युगभन्दा धेरै शताब्दी पुरानो दुई शिव मन्दिरहरूमा पनि पाइन्छ, जसले बङ्गाली क्यालेन्डर अकबरको समयभन्दा धेरै पहिले अस्तित्वमा रहेको सङ्केत गर्दछ।

उनी पुष्यभूति सम्राट हर्षवर्धनका समकालीन र कामरूपका भाष्करवर्मनका समकालीन हुन्। उनको राजधानी पश्चिम बङ्गालको वर्तमान मुर्शिदाबादको कर्णसुवर्णमा थियो।

समकालीन स्रोतहरू

उनको जीवनको बारेमा जानकारीका धेरै प्रमुख समकालीन स्रोतहरू छन्, जसमा उनका जागीरदार माधववर्मा (गंजमका राजा) का ताम्रपत्रहरू, उनका प्रतिद्वन्द्वीहरू हर्ष र भाष्करवर्मनको ताम्रपत्रहरू, हर्षको दरबारमा बार्ड रहेका बाणभट्टको विवरण, र चिनियाँ भिक्षु जुआनजाङको विवरण, र शशाङ्कको शासनकालमा बनाइएको सिक्काहरू पनि समावेश छन्।

सैन्य अभियानहरू

इस्वी संवत् ५९५ देखि ६०० को बीचमा गौड सेनाले कामरूप (आसाम) का वर्मन राजा सुष्ठीवर्मनविरुद्ध आक्रमण गरेको देखिन्छ। बर्मन राजाको युद्धको सुरुमै मृत्यु भयो र उनका दुई छोराहरू अघि बढे। डुबी ताम्रपत्रशिलालेखहरूले हामीलाई बताउँछ कि गौड सेनाले राजालाई लडेर परास्त गरेको थियो, र राजकुमारहरू कामरूपाका भास्करवर्मा र सुप्रितितिता राजकुमारहरूलाई एक शक्तिशाली हात्ती सेनासँग लडेको रूपमा वर्णन गरिएको छ।

शशाङ्कले सर्वप्रथम गौडमा आफूलाई स्थापित गरे र मगधमा आफ्नो आँखा लगाए। त्यस समयमा मगध मौखरी शासनको अधीनमा थियो र शशाङ्कले यसलाई फेरि मुक्त गर्ने कसम खाएका थिए। शशाङ्कलाई गौडका गौडेश्वर चिनिन्छ र भनिन्छ, तर उनको राज्यमा त्यस क्षेत्रभन्दा पनि बढी समावेश थियो। उनको शासनकालको अन्तसम्ममा, उनको डोमेन बङ्गादेखि भुवनेशसम्म फैलिएको थियो जबकि पूर्वमा, उनको राज्य कामरूपको सीमामा थियो।