सेतो टाउके लङ्गुर
| सेतो टाउके लङ्गुर[१] | |
|---|---|
| |
वैज्ञानिक वर्गीकरण 
| |
| Unrecognized taxon (fix): | Trachypithecus francoisi group |
| प्रजाति: | T. poliocephalus
|
| वैज्ञानिक नाम | |
| Trachypithecus poliocephalus (Trouessart, सन् १९११) | |
| |
| सेतो टाउके लङ्गुरको बासस्थान दायरा | |
सेतो टाउके लङ्गुर लङ्गुर प्रजाति अन्तर्गत पर्ने एक प्रकारको बाँदर हो। यस प्रजातिमा लङ्गुरहरू आंशिक रूपमा सङ्कटापन्न बन्यजन्तुको प्रजातिको रूपमा सूचीकृत गरिएको छ।[३] यस प्रजातिको लङ्गुरलाई कहिलेकाँही सुनौलो टाउके लङ्गुर पनि भनेने गरिएको छ। यस प्रजातिको लङ्गुरको सङ्ख्या सबैभन्दा कम रहेको छ भने एसियामा यसको सङ्ख्या ७० रहेको छ। यस प्रजातिका लङ्गुरहरू सामान्यतया भियतनाम तथा चीनका केही स्थानहरूमा बसोबास गर्दछन्।
शारीरिक विवरण
[सम्पादन गर्नुहोस्]सेतो टाउके लङ्गुर प्रजातिका २ उपप्रजाति रहेका छन् जसको पुरै शरीरक रङ्ग लगभग कालो हुन्छ भने यीनिहरूको टाउको र घाँटी भने पहेँलो रङ्गको हुन्छ।[४] यस प्रजातिको लङ्गुरको शरीर भन्दा पुच्छरको बढी लामो हुन्छ। यस वयस्क सेतो लङ्गुरको पुच्छरको लम्बाई ८५ सेमी हुन्छ भने यसको पुच्छर बाहेकको लम्बाई ५० सेमी हुन्छ। यस प्रजातिका लङ्गुरको बच्चाको शरीरको रङ्ग सुनौलो तथा सुन्तला रङ्गको हुन्छ भने शरीरमा रहेका भुत्लाहरूको रङ्ग जन्मिएको ४ महिना पश्चात् परिवर्तन हुन सुरु गर्दछ। यस प्रजातिको लङ्गुरको भाले तथा पोथी लङ्गुरको शरीरको आकार तथा बनावट लगभग समान हुन्छ। सन् २०१२ मा दुई पोथी लङ्गुरहरू समातिएका थिए भने दुवैको तौल ९ किलोग्राम रहेको थियो। [५]
भियतनामको क्याट बा टापूमा भेटिएका यस प्रजातिका लङ्गुरहरू विश्वकै २५ सङ्कटापन्न बन्यजन्तु रूपमा लिइएको छ। संरक्षणको प्रयासले यसको सङ्ख्याको गिरावट हुनबाट रोकथाम गरिरहेको छ गर्न मद्दत गरिरहेको छ भने सन् २००३ पछि यसको सङ्ख्या थुप्रै वृद्धि भएको देखिएको छ। हालसालै बिरालो सेतो टाउके लङ्गुरलाई लङ्गुर प्रजाति ठानिदैन तर यीनिहरूलाई भियतनामका जङ्गल बस्ने अन्य लङ्गुरको उप-प्रजाति मानिन्छ।[६] यस प्रजातिको लङ्गुरहरू दिउँसोको समयमा सक्रिय रहन्छन् भने यी प्रजातिहरू एक समूहमा घुम्ने गर्दछन् जसमा ४ देखि ८ लङ्गुरहरू हुने गर्दछन्। सेतो टाउके लङ्गुरले यसको जीवनकालको लगभग ६६% समय आराममा बिताउँछन् भने बाँकी समयमा यी प्रजातिहरू आहारा खोज्ने, हिँड्डुल गर्ने तथा समूह बनाउने गर्दछन्। यस प्रजातिको लङ्गुरले हिउँदको समयमा कम खाने गर्दछन् र बढी आराम गर्ने गर्दछन् भने गर्मी मौसममा यी प्रजातिहरू सक्रिय रहन्छन्।
खतरा
[सम्पादन गर्नुहोस्]सेतो टाउके लङ्गुरको सिकार जो कोहीले पनि गर्ने गरेको पाइएको छ। सिकारको मुख्य कारण परम्परागत चिकित्सा उद्योगको आपूर्ति गर्नु हो।[७] सेतो टाउके लङ्गुरहरू मुख्यतया मलम बनाउन प्रयोग गरिन्थ्यो भने यस प्रजाति द्वारा बनाइएको मलहमले विभिन्न रोगहरू निको पर्न मद्दत गर्छ भन्ने विश्वास गरिन्छ। यस प्रजातिका लङ्गुरहरूको सङ्ख्या थोरै भएकाले यसको सिकार गर्न लामो समय लाग्दछ भने एक लङ्गुरबाट तस्करहरूले ५० अमेरिकी डलर कमाउने गरेका छन्। यस प्रजातिका लङ्गुरलाई फेला पार्न मुस्किल भएकाले सिकारीहरू एकभन्दा बढी लङ्गुको सिकार गर्ने आशयले लङ्गुरलाई खोज्ने गर्दछन्।[८] सन् १९७० देखि सन् १९८६ सम्म ५०० देखि ८०० सेतो टाउके लङ्गुरहरूको सिकार गरिएको थियो। लङ्गुरका शिकारीहरू आफ्नो बाटोमा लाग्ने मानिसहरूलाई पनि आक्रमण गर्ने भनेर चिनिन्छन्।[९] संरक्षण प्रयासको एक भागको रूपमा यस प्रकारका लङ्गुरहरूको लागि अङ्ग रक्षक राखिएको छ तर ती रक्षकहरू निशस्त्र छन् र धेरै पटक सिकारीहरूले रक्षकलाई पनि गम्भीर चोट पुर्याएका गरेको पाइएको छ।
संरक्षण स्थिति
[सम्पादन गर्नुहोस्]यस प्रजातिको लङ्गुरलाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घ द्वारा आंशिक रूपमा सङ्कटापन्न बन्यजन्तुको रूपमा सूचीकृत गरिएको छ भने यसलाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घको रातो सूचीमा पनि सूचीकृत गरिएको छ। यस प्रजातिका लङ्गुरहरू विश्वकै २५ सङ्कटापन्न बन्यजन्तु हुन्। संरक्षणको प्रयासले यसको सङ्ख्याको गिरावट हुनबाट रोकथाम गरिरहेको छ गर्न मद्दत गरिरहेको छ भने सन् २००३ पछि यसको सङ्ख्या थुप्रै वृद्धि भएको देखिएको छ। सेतो टाउके लङ्गुरको बासस्थान दायरामा मानव जातिको आवतजावत तथा यस लङ्गुरको अङ्ग तथा मासुका लागि गरिएको अवैध चोरी सिकारीका कारण यस प्रजातिको लङ्गुरको सङ्ख्यामा ह्रास आएको छ।
सन्दर्भ सामग्री
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ Groves, C. (२००५), Wilson, D. E., & Reeder, D. M, eds, सम्पादक, Mammal Species of the World (3rd संस्करण), Baltimore: Johns Hopkins University Press, पृ: 177, ओसिएलसी 62265494, ISBN 0-801-88221-4।
- ↑ Bleisch, B.; Xuan Canh, L.; Covert, B. & Yongcheng, L. (२००८), "Trachypithecus poliocephalus", अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घको रातो सूची 2008: e.T२२०४५A९३५११२७, डिओआई:10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T22045A9351127.en।
- ↑ Mittermeier, Russell A. (नोभेम्बर २००९), "Primates in Peril: The World's 25 Most Endangered Primates 2008–2010", Primate Conservation 24: 1–57, डिओआई:10.1896/052.024.0101।
- ↑ White-headed langur (Trachypithecus poliocephalus). वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००८-०७-२४ मिति ARKive. Accessed 2008-07-15
- ↑ "The Cat Ba Langur: a primate walks the razor's edge of extinction", Mongabay Environmental News, २०१५-०८-३१, अन्तिम पहुँच २०१५-१०-२९।
- ↑ Schneider, Isabell; Tielen, Inge H.M.; Rode, Johanna; Levelink, Pieter; Schrudde, Daniela (२०१०-१२-०१), "Behavioral Observations and Notes on the Vertical Ranging Pattern of the Critically Endangered Cat Ba Langur (Trachypithecus Poliocephalus Poliocephalus) in Vietnam", Primate Conservation (Submitted manuscript) 25 (1): 111–117, आइएसएसएन 0898-6207, डिओआई:10.1896/052.025.0104।
- ↑ Mittermeier, R. A.; Wallis, J.; Rylands, A. B.; Ganzhorn, J. U.; Oates, J. F.; Williamson, E. A.; Palacios, E.; Heymann, E.W.; Kierulff, M. C. M.; Long Yongcheng; Supriatna, J.; Roos, C.; Walker, S.; Cortés-Ortiz, L.; Schwitzer, C., सम्पादकहरू (२००९), Primates in Peril: The World's 25 Most Endangered Primates 2008–2010, Illustrated by S.D. Nash, Arlington, VA.: IUCN/SSC Primate Specialist Group (PSG), International Primatological Society (IPS), and Conservation International (CI), पृ: 1–92, आइएसबिएन 978-1-934151-34-1।
- ↑ Ben, S (५ मार्च २००३), "Experts Say Viet Tourism Overtaking Conservation, as Monkey Nears Extinction", San Jose Mercury News।
- ↑ Quan Nguyen (मार्च २०१०), "Landscapes and Ecosystems of Tropical Limestone: Case Study of the Cat Ba Islands, Vietnam", Journal of Ecology and Field Biology 33 (1): 23–36, डिओआई:10.5141/JEFB.2010.33.1.023।
बाह्य कडीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- सेतो टाउके लङ्गुर सेतो टाउके लङ्गुर संरक्षण कार्यक्रम
- http://ippl.org/2001-langur.php वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००८-१०-०६ मिति अन्तिम पहुँच मिति: ३० जुन २००८
- http://www.catbalangur.org/Langur.htm अन्तिम पहुँच मिति: २०११-०७-२३
- http://floydssecrets.blogspot.com/2007/10/golden-headed-langurvietnam.html
- https://web.archive.org/web/20110728055728/http://www.stiftung-artenschutz.org/eng/set.html?projects%2Fgold.html
- http://www.ape-rescue.co.uk/golden-headed-langur.html वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१७-११-२९ मिति