वाचस्पति मिश्र

वाचस्पति मिश्र (९०० - ९८० ई) भारतका दार्शनिक थिए जसले अद्वैत वेदान्तको भामती नामक सम्प्रदाय स्थापित गरे । ऊनी प्राचीन मिथिला विश्वविद्यालय को विद्वान थिए । वाचस्पति मिश्रले नव्य-न्याय दर्शनमा आरम्भिक कार्य पनि गरे जसलाई मिथिलाका १३औं शतीका गंगेश उपाध्यायले अगाडि बढाए ।

जीवनी

वाचस्पति मिश्र मिथिलाका ब्बाटो्मण थिए जुन भारत र नेपाल सीमाका निकट मधुबनीका पास अन्धराठाढी गाउँका निवासी थिए। यिनले वैशेषिक दर्शनका अतिरिक्त अन्य सबै पाँच आस्तिक दर्शनहरूमा टीका लेखेका हुन्। तिनका जीवनको वृत्तान्त धेरै केही नष्ट भए। यस्तो मानिन्छ कि उनको एक कृतिको नाम उनकी पत्नी भामतीका नाममा राखिएको हो ।

कार्य

उनले त्यस समयको हिन्दुहरुका लगभग सबै प्रमुख दार्शनिक सम्प्रदायहरूको प्रमुख कृतीहरु मा भाष्य लेखहरु छन्। यसका अतिरिक्त तत्वबिन्दु नामक एक मूल ग्रन्थ पनि लेखा छ जुन भाष्य छैन।

• १. तत्त्ववैशारदी – योगभाष्य मा टीका,
• २. तत्त्वकौमुदी - सांख्यकारिकामा टीका,
• ३. न्यायसूची निबन्ध – न्यायसूत्र सम्बन्धी,
• ४. न्यायवार्तिकतात्पर्य टीका – न्यायवार्तिकमा टीका,
• ५. न्याय कणिका – मण्डनमिश्रका विधिविवेक ग्रन्थमा टीका,
• ६. भामती - ब्रह्मसूत्रमा सियो सर्वाधिक मान्य एवं आदरणीय
• ७. तत्त्वसमीक्षा – ब्रह्मसिद्धि ग्रन्थको टीका,
• ८. ब्रह्मसिद्धि - वेदान्त विषयक ग्रन्थ
• ९. तत्त्वबिन्दु – शब्दतत्त्व तथा शब्दबोधमा आधारित लघु ग्रन्थ,

बाहिरी लिङ्कहरू

• वाचस्पति मिश्र = Archive.today अभिलेखिकरण २०१२-१२-१९ मिति
• मिथिलाविभूति वाचस्पति मिश्र (पं सहदेव झा)

• S.S. Hasurkar, Vācaspati Miśra on Advaita Vedanta. Darbhanga: Nithila Institute of Post-Graduate Studies, १९५८.
• Karl H. Potter, "Vācaspati Miśra" (in Robert L. Arrington [ed.]. A Companion to the Philosophers. Oxford: Blackwell, २००१. ISBN ०-६३१-२२९६७-१)
• J.N. Mohanty, Classican Indian Philosophy. Oxford: Rowman & Littlefield, २०००. ISBN ०-८४७६-८९३३-६
• V.N. Seshagiri Rao, Vācaspati's Contribution to Advaita. Mysore: Samvit Publishers, १९८४.