कफी

कफी

कालो कफी
प्रकार	तातो वा चिसो
उत्पत्ति भएको देश	इथियोपिया
स्थापना	१५औँ शताब्दी (पेय पदार्थ)
रङ	गाढा खैरो, कालो, हल्का खैरो

कफी एक वनस्पति तथा यसबाट बनाइने पेय पदार्थ हो। कफीको बोट दस मिटर सम्म अग्लो हुन सक्छ तर सामान्यतया छोटो पारिन्छ। कफीको उत्पति अफ्रिकाको इथियोपियामा भएको थियो र हाल यसको खेति दक्षिण अमेरिका, मध्य अमेरिका र दक्षिणपूर्व एसियामा हुन्छ। धेरै देशको अर्थतन्त्रमा यसको ठुलो भुमिका रहेको छ।

कफी विश्व परिवेशमा

कफी खेती विश्वका सय भन्दा बढी देशमा गरिएको छ । ब्राजिल सबैभन्दा बढी कफी उत्पादन गर्ने देश हो । अमेरिका कफी बढी खपत गर्ने देश हो । युरोप कफीको प्रति व्यक्ति उपभोगका हिसाबमा अगाडि छ ।

नेपालमा कफी उत्पादन

वि.सं. १९९५ मा नेपालमा हिरा गिरीद्वारा कफी भित्र्याइएको थियो । वि.सं. २०३२ सालमा नगदे बालीको स्तरमा कफी खेतीका लागि प्रोत्साहन गरिए पछि वि.सं. २०४७ सालमा कृषकहरुको संगठन स्थापित भयो । वि.सं. २०४९ को एेन अनुसार राष्ट्रिय चिया तथा कफी विकास बोर्डको स्थापना भयो ।

मध्य पहाडका ४० जिल्लाहरुमा कफी खेती गरिएको छ । केही जिल्लाहरुमा भने व्यवसायिक रुपमा खेती गरेको पाइन्छ - यसमा ललितपुर, गुल्मी, पाल्प, स्याङ्जा, कास्की, काभ्रेपलान्चोक, सिन्धुपाल्चोक र अर्घाखाँची जील्लाहरु पर्दछन् भने अन्य जिल्लाहरुमा पनि यसको विस्तार भइरहेको छ ।

रुपन्देहीको मणिग्राममा पहिलो कफी प्रशोधन केन्द्र "नेपाल कफी कम्पनी प्रा.लिं" को २०४० मा स्थापना भएसँगैँ अन्तराष्ट्रिय बजारमा नेपाली कफीको बिक्री वितरण सुरु भयो । आर्थिक वर्ष २०५२/५३ मा १६ टन कफी हल्यान्ड पठाइएको थियो ।

नेपालमा अरेबिका जातको कफीको उत्पादन गरिन्छ । करिब ८०० मिटर उचाइमा विषादीको प्रयोग बिना नै कफी खेती हुने भएकाले विश्व बजारमा अर्गानिक, र चिसो हावापानीमा उत्पादित कफीको रुपमा चिनिन्छ ।

नेपाल सरकारले कफी निती २०६६ पास गराएको व र कफी नीति कार्यान्वयन निर्देशिका २०६६ स्वीकृत गराएको छ ।

अन्य

पेय कफिको दानाहरूबाट बनाइन्छ। कफीमा पाइने क्याफीन भनिने एक मनोस्फूर्तिदायक वा साइकोएक्टिव (मस्तिष्कलाई प्रभावित गर्ने) उत्तेजक औषधिय गुण हुनाले यसले मानिसलाई ताजा रहन मद्दत गर्दछ।

सन्दर्भ सामग्री

• चिया कफी, स्मारिका २०६८, प्रकाशक: राष्ट्रिय चिया तथा कफी विकास बोर्ड (नयाँ बानेश्वर, काठमाडौ)