किशोरावस्था

किशोरावस्था ल्याटिन बहसको Adolescere शब्दबाट अङ्ग्रेजी भाषामा Adolescence शब्द आयको हो जसको अर्थ हुन्छ - To grow or to grow to maturity । अर्थात् परिपक हनु । यो बल्याबस्ताबाट प्रौढतातिर लम्कने आबस्था हो । यो अवस्था भनेको बाल्यावस्था र यौवनावस्थाको बीचको आबस्था हो । यो अवस्था शाररिक, मानसिक, संबेगात्मक तिब्र परिबर्तनको अवस्था हो । यो अवस्थालाई teenage पनि भानिन्छ ।

बालक र बालिकाहरु बीच उमेर वृद्धि सँगै शारीरिक परिवर्तनमा पनि फरक पन आउँछ | शारीरिक स्वरूपमा नै परिवर्तन देखिने यो उमेरलाई किशोरअवस्था भनिन्छ | किशोरावस्था भनेको कुनै व्यक्ति बाल्यकालबाट वयष्क हुने परिवर्तनशील अवस्था हो । यसै बेलामा किशोर तथा किशोरीहरूको प्रजनन, मानसिक, बौद्धिक, आर्थिक तथा अन्य क्षेत्रमा विकास हुन्छ र उनीहरू परिपक्व हुने गर्दछन् । यी परिवर्तनहरूमा यौनसम्बन्धी परिवर्तन एकदमै प्रमुख हुन्छन् । 

किशोरावस्था तहहरु

प्रसिद्ध बाल मनोबिज्ञानीक Hurlock ले किशोरावस्थालाई दुई भागमा बिभाजन गरेकी छन्।

• प्रारम्भिक किशोरावस्था

यो अवस्था सामान्य तय १३ वर्षको उमेरदेखि १६/१७ वर्षको उमेर सम्म मानिन्छ ।

• उत्तर किशोरावस्था

यो अवस्था सामान्य तया १७ वर्षको उमेरदेखि १९ वर्षको उमेर सम्म मानिन्छ ।

किशोरावस्था र शारीरिक परिवर्तन

केटाहरूमा हुने परिवर्तन 

• हलक्क बढ्नु र काँध चौडा हुनु
• दाह्री जुगा आउनु,
• स्वर धोद्रो हुनु,
• काखीमुनि रौं आउनु,
• यौनाङ्ग वरिपरि रौं आउनु,
• पसिनाग्रन्थि बढी सक्रिय भई पसिना धेरै आउनु,
• डण्डिफोर आउनु,
• लिङ्ग तथा अण्डकोष बढ्नु,
• विर्य उत्पादन सुरु हुनु,
• लिङ उत्तेजित हुने क्रम बढ्नु,
• स्वप्नदोष हुनु आदि |

केटीहरूमा हुने परिवर्तन…

• पुठ्ठो चौडा हुनु
• तिघ्रा सोली आकारको हुनु
• स्वर अझै सुरिलो हुनु
• काखीमुनि रौं आउनु
• यौनाङ्ग वरिपरि रौं आउनु
• पसिनाग्रन्थि बढी सक्रिय भई पसिना धेरै आउनु
• डण्डिफोर आउनु
• पाठेघर बढ्नु
• महिनावारी सुरु हुनु
• स्तन बढ्नु
• यौन सम्पर्कको चाहना हुनु
• स्वप्नदोष हुनु आदि |

यी शारीरिक परिवर्तन सबैमा एकनास नभई व्यक्तिअनुसार चाँडो ढिलो वा कम बेसी हुनेगर्छ ।

भावनात्मक र व्यावहारिक परिवर्तन

• अर्को व्यक्ति प्रति यौनको दृष्टिकोणले आकर्षण बढ्नु जुन विपरीत लैङ्गिकता, उस्तै लैङ्गिकता, महिला पुरुष दुबै प्रति लगायतका विविध यौन अभिमुखिकरण अनुसार हुन सक्छ ।
• यौन चाहना प्रकट हुनु तथा यौनसम्बन्धी कुराको खोजिनीति गर्ने हुनु ।
• मिनोदशामा चाँडो चाँडो परिवर्तन हुनु ।
• बढि स्वतन्त्र हुने कोशिश गर्नु ।
• अधिकारिक व्यक्ति तथा परिवारको विद्रोह गर्नु र आमाबाबुको विरोधी हुनु ।
• एक्लै बस्न मन पराउनु ।
• सोचाइहरु परिवर्तन भइरहनु
• बहस गर्नु र कम आज्ञाकारी हुनु ।
• बढी गोपनीयता चाहनु
• शारीरिक परिवर्तन बारेमा बढी सोच्नु र आफ्नो स्वरुपबारे अलमलिएको हुनु ।
• महिनावारी, स्वप्नदोष, हस्तमैथुन, स्तन वा लिङको आकारबारे बढी चिन्ता गर्नु ।
• के म आफैं ठीक छु भन्ने प्रश्न गर्नु ।
• लक्ष्यहरु परिवर्तन भइरहनु ।
• दिवास्वप्न देख्नु र बढी कल्पनाशील हुनु अर्थात काल्पनिक तथा असम्भव कुरा सोच्नु ।
• आफ्नै मूल्य तथा मान्यताहरूको विकास सुरु गर्नु ।
• आफ्ना समस्यालाई बढाइचढाइ गर्नु, कसैले बुझदैन भन्ने सोचाइ हुनु ।