बालकृष्ण

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
आचार्य बालकृष्ण
जन्म४ अगस्ट १९७२ (उमेर ५१)
हरिद्वार, उत्तराखण्ड, भारत
राष्ट्रियताभारतीय[१][२]
पेशाआयुर्वेदाचार्य, व्यापारी
चिनारीको कारणपतञ्जलि आयुर्वेद
उपाधिएमडी/सीईओ, पतंजलि आयुर्वेद
वेबसाइटacharyabalkrishna.com

बालकृष्ण (आचार्य बालकृष्ण भनेर चिनिन्छ,[३] जन्म ४ अगस्ट १९७२)) एक भारतीय अर्बपति व्यापारी र उपभोक्ता वस्तु कम्पनी पतञ्जली आयुर्वेदका अध्यक्ष हुन्। फोर्ब्सले मे २०२१ सम्ममा उनको कुल सम्पत्ति $२.३ बिलियन रहेको रिपोर्ट गरेको थियो।[३][४][५][६] आर्य समाजका आशिष कुमारका अनुसार बालकृष्णले औपचारिक शिक्षाविना नै विश्वव्यापी व्यापार सफलतापूर्वक स्थापना र व्यवस्थापन गरेका छन् ।[७]

बाल्यकाल[सम्पादन गर्नुहोस्]

बालकृष्णको जन्म ४ अगस्ट १९७२ मा हरिद्वार, उत्तराखण्ड (तत्कालीन उत्तर प्रदेश) मा नेपाली आप्रवासी अभिभावक, सुमित्रा देवी र जय वल्लभ सुवेदी को घरमा भएको थियो, उनीहरु स्याङ्जा,नेपालका थिए ।[२][१] उनको बाल्यकाल नेपालमा बित्यो । उनी भारत फर्किए र हरियाणाको खानपुर गुरुकुलमा अध्ययन गरे, जहाँ उनले रामदेवलाई भेटे।[२]

पेशा[सम्पादन गर्नुहोस्]

५ जनवरी १९९५ मा,[८] बालकृष्ण, रामदेव, र आचार्य करमवीरले दिव्य योग मन्दिर ट्रस्टको स्थापना गरे जुन हरिद्वारको कृपालु बाग आश्रममा स्थापित भएको थियो।[८][९] सन् २००६ मा, तिनीहरूले FMCG, हर्बल, र आयुर्वेदिक उत्पादनहरूको उत्पादन र व्यापारमा संलग्न एक द्रुत गतिमा चल्ने उपभोक्ता वस्तुहरू (FMCG) कम्पनी पतञ्जली आयुर्वेद,[१०] स्थापना गरे।[११][स्रोत नखुलेको] रामदेवका अनुयायीहरू, एन.आर.आई.हरू(NRIs) सुनिता र सर्वन पोद्दारले ऋण लिएर व्यापार सुरु गर्न मद्दत गरे। बालकृष्णका अनुसार उनले आफ्नो नाममा व्यक्तिगत बैंक खाता नभएको समयमा ₹५०-६०० मिलियन रुपैयाँ ऋण लिएका थिए ।[१२] २०१२ मा, कम्पनीले युएस$०.०७ बिलियन) को कारोबार पोस्ट गर्‍यो जुन २०१५–२०१६ सम्म बढेर युएस$०.७५ बिलियनमा पुगेको थियो)।[१३] ३१ मार्च २०२० सम्मको वर्षमा पतञ्जलि आयुर्वेदको सञ्चालनबाट राजस्व मामूली रूपमा बढेर ₹९,०२२.७१ करोड पुगेको छ, राजस्व FY19 मा लगभग ₹८,५२२.६८ करोड थियो।[१४]

जबकि रामदेवले पतञ्जली आयुर्वेदमा कुनै हिस्सेदारी राख्दैनन्, उहाँ फर्मको अनुहार हुनुहुन्छ र आफ्ना योग शिविरहरू र टेलिभिजन कार्यक्रमहरूमा आफ्ना अनुयायीहरूलाई यसका उत्पादनहरूलाई समर्थन गर्नुहुन्छ।[१३] बालकृष्ण कम्पनीको ९४% स्वामित्वमा छन् र प्रबन्ध निर्देशकको रूपमा काम गर्छन्।[१५][५] उनी रामदेवका निकट सहयोगी हुन् ।[१६] आचार्य बालकृष्ण भारतको ५० सबैभन्दा प्रभावशाली व्यक्तित्व २०२० मा सूचीबद्ध छन्।[१७] फोर्ब्स इन्डिया रिच लिस्ट २०२० द्वारा उनी भारतको तेस्रो कान्छो अर्बपतिको रिपोर्टमा समवेश हुनुहुन्छ।[१८] उनी नेपाली मूलका दोस्रो अर्बपति पनि हुन् ।[१९]

मार्च २०२४ मा, बालकृष्णले औषधीय उपचारहरूमा भ्रामक विज्ञापनहरू प्रसारण गरेकोमा सर्वोच्च अदालतमा बिना शर्त माफी मागेका छन्।

व्यक्तिगत जीवन[सम्पादन गर्नुहोस्]

बालकृष्ण हरिद्वार, उत्तराखण्डमा बस्छन् र अविवाहित छन्।[४]

पद[सम्पादन गर्नुहोस्]

  • महासचिव, दिव्य योग मन्दिर (ट्रस्ट)।[२०]
  • महासचिव, पतञ्जली योगपीठ (ट्रस्ट)।[२०]
  • प्रबन्ध निर्देशक, पतञ्जली आयुर्वेद लिमिटेड।[२१]
  • पतञ्जली विश्वविद्यालयका उपकुलपति [२२]
  • महासचिव, पतञ्जली ग्रामोद्योग ट्रस्ट [२३]
  • मुख्य सम्पादक, योग सन्देश[२४]
  • महासचिव, पतञ्जली रिसर्च फाउन्डेशन[२५]

सन्दर्भ[सम्पादन गर्नुहोस्]

  1. १.० १.१ "Nepal followers celebrate Ramdev Aid Acharya Balkrishna's birthday with pomp", www.daijiworld.com (अङ्ग्रेजीमा), ४ अगस्ट २०११, मूलबाट ७ अगस्ट २०२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २८ मे २०२१ 
  2. २.० २.१ २.२ "बाबा रामदेव से कम नहीं है आचार्य बालकृष्ण का रुतबा अरबपतियों की लिस्ट में है शामिल; ऐसी है लाइफस्टाइल", jansatta.com (हिन्दीमा), ८ जनवरी २०२१, मूलबाट १५ जनवरी २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २८ मे २०२१ 
  3. ३.० ३.१ "A Billionaire With Fake Degrees And Passport - This Is Patanjali's CEO Acharya Balkrishna", indiatimes.com, मूलबाट १७ मार्च २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १६ मार्च २०१८  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १७ मार्च २०१८ मिति
  4. ४.० ४.१ "Forbes profile: Acharya Balkrishna", Forbes, अन्तिम पहुँच २८ मे २०२१ 
  5. ५.० ५.१ "Billionaire Baba: What makes Patanjali's Acharya Balkrishna one of India's richest", The Economic Times, २६ सेप्टेम्बर २०१७, अन्तिम पहुँच १६ मार्च २०१८ 
  6. "How Acharya Balkrishna built a multi-crore company - Billionaire Baba", The Economic Times, अन्तिम पहुँच १६ मार्च २०१८ 
  7. "आचार्य जी गुरुकुलीय परम्परा के गौरव हैं", Hindustan, ५ अगस्ट २०१७, अन्तिम पहुँच ३१ मे २०२१ 
  8. ८.० ८.१ Gandhi, A. K. (२०२१-०१-०१), The Rise and Rise of Baba Ramdev and Patanjali (अङ्ग्रेजीमा), Prabhat Prakashan 
  9. Sarbacker, Stuart Ray (२०१४), "Swami Ramdev: Modern Yoga Revolutionary", in Singleton, Mark; Goldberg, Ellen, Gurus of Modern Yoga (अङ्ग्रेजीमा), Oxford University Press USA, आइएसबिएन 978-0-19-993872-8 
  10. "Billionaire Baba: What makes Patanjali's Acharya Balkrishna one of India's richest", The Economic Times, २६ सेप्टेम्बर २०१७, अन्तिम पहुँच १७ मार्च २०१८ 
  11. "Ramdev turns his Ayurved enterprise into an FMCG empire", Business Standard, १ जुलाई २०१५, अन्तिम पहुँच २९ डिसेम्बर २०१७ 
  12. "The man who owns 94% of Patanjali Ayurved", The Times of India 
  13. १३.० १३.१ Singh, Kanishka (१४ सेप्टेम्बर २०१६), "How our craze for Patanjali made Ramdev aide Acharya Balkrishna one of the wealthiest Indians", Indian Express, अन्तिम पहुँच १७ सेप्टेम्बर २०१६ 
  14. "Patanjali revenue up marginally in FY20, net profit rises 22%", Financial Express 
  15. "Should Patanjali's Dizzying Growth Worry the Competition?", The Wire, १९ सेप्टेम्बर २०१६, अन्तिम पहुँच १३ अक्टोबर २०१६ 
  16. "Ramdev's close aide and Patanjali CEO Acharya Balakrishna now worth Rs 25,600 crore", DNA, १४ सेप्टेम्बर २०१६, अन्तिम पहुँच १३ अक्टोबर २०१६ 
  17. "India's 50 most influential personalities 2020", Yahoo News 
  18. "Forbes India Rich List 2020: These are India's youngest billionaires", CNBC TV 18 
  19. "Baba Ramdev's Patanjali CEO Acharya Balkrishna's alleged Nepal connection faces Twitter ire, #BoycottPatanjali trends", Newsd.in (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०१-१७ 
  20. २०.० २०.१ "Ramdev turns his Ayurved enterprise into an FMCG empire", Business Standard 
  21. "Acharya Balkrishna receives 'UNSDG 10 Most Influential People in Healthcare Award", The New Indian Express 
  22. http://dainiktribuneonline.com/2013/02/%E0%A4%86%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF-%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A3-%E0%A4%AA%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%9C%E0%A4%B2%E0%A4%BF-%E0%A4%B5/ [dead link]
  23. "संग्रहीत प्रति", मूलबाट २१ नोभेम्बर २०१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १६ सेप्टेम्बर २०२०  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २१ नोभेम्बर २०१४ मिति
  24. "संग्रहीत प्रति", मूलबाट १६ डिसेम्बर २०१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १७ सेप्टेम्बर २०२०  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १६ डिसेम्बर २०१४ मिति
  25. "संग्रहीत प्रति", मूलबाट १६ अप्रिल २०१६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १९ सेप्टेम्बर २०२० 

बाह्य लिङ्कहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]