बुद्धिनारायण श्रेष्ठ

बुद्धिनारायण श्रेष्ठ (वि.सं. १९९८ - ) नेपालका भूगोलविद् तथा सीमाविद् हुन्। नापी, सिमाना र सीमा व्यवस्थापन विषयमा यिनले आधा दर्जन बढी पुस्तक लेखेका छन्।

जीवनी

बुद्धिनारायणको जन्म बाबु हस्तबहादुर श्रेष्ठ र आमा योग कुमारीका सुपुत्रका रूपमा वि.सं. १९९८ वैशाख १७ गतेका दिन रामबजार, ओखलढुङ्गामा भएको हो।

- उनले नेपालको राष्ट्रिय सिमाना तथा सीमा व्यवस्थापनबारे अध्ययन, अनुसन्धान, प्रकाशन एवम् देश विदेशमा प्रवचन, औ नापी, नक्सा, भू-सूचना प्रणालीसम्बन्धी परामर्श सेवा तथा यससम्बन्धी प्रतिवेदन तयार पार्ने काम गरिरहेका छन्।

- उनले लाई ब्रेरी अफ् कंग्रेस- अमेरिका, ब्रिटिश लाई ब्रेरी- लन्डन, नेशनल लाई ब्रेरी अफ् चाइना- बेजिङ् तथा नेपालको राष्ट्रिय पुस्तकालय, केशर पुस्तकालय, मदन पुस्तकालयमा नेपालको ऐतिहासिक सीमा नक्सा तथा सर्न्दर्भ सामग्रीको अध्ययन अनुसन्धान गरेका छन्।

- उनले निम्न क्षेत्रमा अनुभव बटुलेका छन् -

महानिर्देशक -५ वर्ष समेत नेपाल सरकार, नापी विभागमा २७ वर्ष नापनक्साको क्षेत्रमा सेवा -संवत २०२२-२०४९)।
सदस्य सचिव, शहरी योजना आयोग- काठमाडौँ महानगरपालिका -९ महिना), २०६० पुषदेखि।
सदस्य, नापीसम्बन्धी विशेष अदालत, कास्की पोखरा -२ वर्ष, २०३१ चैतदेखि २०३३ माघसम्म।
बोर्ड मेम्बर, परराष्ट्र मामिला अध्ययन प्रतिष्ठान, परराष्ट्र मन्त्रालय।
सदस्य, ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेसनल नेपाल।
प्रवन्ध निर्देशक, भूमिचित्र -नापनक्सा कम्पनी प्रा. लि.मा १९ वर्ष-विभिन्न प्रकारका नापीनक्सा, भौगोलिक सूचना प्रणाली, भू-उपयोग, चक्लाबन्दी, डिजिटल नक्साङ्कन, भूमि व्यवस्थापन तथा सुधार सम्वन्धी व्यावसायिक परामर्श सेवा, २०४९ फागुनदेखि हालसम्म)।
सदस्य -नापी विशेषज्ञ), र्सर्भे लाईसेन्सिङ बोर्ड, नेपाल सरकार नापी विभाग -२०६० मंसिरदेखि २०६४ कार्तिक सम्म)।
कन्सल्टान्ट -परामर्शदाता), राष्ट्रिय योजना आयोगको दशौँ योजना तर्जुमा टोली -भू-उपयोग तथा चक्लावन्दी सम्वन्धी द्यबअपनचयगलम एबउभच तयार गर्ने काममा २०५९ वैशाखदेखि ४ महिना कार्य गरेको)।
विशेषज्ञ सदस्य, राष्ट्रिय भू-उपयोग परिषद -राष्ट्रिय योजना आयोगको माननीय उपाध्यक्षको अध्यक्षतामा गठित परिषदमा २०५९ वैशाखदेखि दर्ुइ वर्षसहभागी भएको)।
टीम लिडर, प्रिपरेशन अफ् डिजिटल क्याडस्ट्रल डाटाबेस प्रोजेक्ट -काठमाडौँ भ्याली म्यापिङ् प्रोग्राम, काठमाडौँ महानगरपालिका, २०५९ वैशाखदेखि ६ महिना)।
टीम लिडर, काठमाडौँ भ्याली बेस म्यापिङ् प्रोजेक्ट -नेपाल सरकार, शहरी विकास बिभागका लागि म्यापिङ् प्रोजेक्टमा २०५४ साउनदेखि २ वर्ष ।
टीम लिडर, नेपालमा भू-सूचना प्रणाली कस्तो हुनर्ुपर्छ -भूमि सुधार तथा व्यवस्था मन्त्रालयका लागि परामर्श प्रतिवेदन तयार पार्ने कार्यमा २०५३ वैशाखदेखि ८ महिना)।
म्यापिङ् कन्सल्टान्ट, कृषि आयोजना सेवा केन्द्र, म्ष्कतचष्अत ब्नचष्अगतिगचभ एबिललष्लन एचयवभअत -२०४९ माघदेखि १ वर्ष।
सदस्य-सचिव, नापनक्सा समिति -राष्ट्रिय विज्ञान तथा प्रविधि परिषदअर्न्तर्गत, २०४४ कात्तिकदेखि ५ वर्ष।
नेपाली प्रतिनिधिमण्डलको नेतृत्व, नेपाल-भारत तथा नेपाल-चीन संयुक्त प्राविधिक सीमा समितिका बैठकहरूमा २०४४ देखि २०४९ सम्म नेपालको प्रतिनिधित्व तथा नेतृत्व गरेको।
नेपालको नापनक्सा सम्बन्धी राष्ट्रिय नीति तर्जुमा, डिजिटल नक्सांकन औ नापीनक्सा, भू-सूचना प्रणाली, भू-उपयोग नीति, शहरी तथा नगरपालिकाहरूको जिआईएस नक्सांकन सम्बन्धी २० भन्दा बढी कार्यमा परामर्श सेवा प्रदान गरेको।

कृतिहरू

उनका केही कृतिहरूः

कित्ता नापी जनउपयोगका लागि (नापी, वि.सं. २०३८)
नेपालको सिमाना (भूगोल, वि.सं. २०५७)
राष्ट्रिय सुरक्षाका सन्दर्भमा सीमा व्यवस्थापन (भूगोल, वि.सं. २०५९)
सिमानाको ज्ञान(भूगोल, वि.सं. २०६४)
भारत-नेपाल सीमावर्ती बाँध (भूगोल, वि.सं. २०६६)
बोर्डर म्यानेजमेन्ट अफ् नेपाल (भूगोल-इतिहास, वि.सं. २०६०)
सीमा संग्राम (सीमा इतिहास-राजनीतिक भूगोल, वि.सं. २०६९)
इन्टरनेशनल बाउन्डरी मेकिङ् -पुस्तक)- सहलेखन -कोपेनहेगन, डेनमार्क) सन् २०१३
झापा दिर्ग्दर्शन -पुस्तक)- सहलेखन २०६७
नेपाल-भारत र चीन सन्धि -पुस्तक)- सह लेखन २०६६
राष्ट्रियता र सङ्घीयता सम्बन्धी विवाद : स्वरूप र सारतत्व -पुस्तक)- सहलेखन २०६५
नेपालको सर्न्दर्भमा राष्ट्रवाद -पुस्तक)- सहलेखन २०६४
सुस्तामा भारतीय अतिक्रमणको वास्तविकता -पुस्तक)- सहलेखन २०६२
प्रमुख सम्पादक, मिलन म्यागेजिन, जाइका अलुमनाई एशोसियसन अप\m नेपाल, काठमाडौँ।
[[उनका ३०० भन्दा बढी लेख-रचनाहरू पत्र-पत्रिकामा प्रकाशित भएका छन्।
[[दैनिक, साप्ताहिक, मासिक पत्र-पत्रिका, म्यागेजिन तथा जर्नलले १०० भन्दा बढीे सीमासम्बन्धी अन्तर्वार्ता तथा समाचार प्रकाशन गरेका छन्।

पुरस्कार

उनले * नेपालको सिमाना नामक ग्रन्थका लागि मदन पुरस्कार २०५७ प्राप्त गरेका थिए। यसबाहेक उनले निम्न अभिनन्दन-पत्र, कदर-पत्र आदि प्राप्त गरेका छन् -

र्सर्टिफिकेट अफ् एप्रिसियसन : इन्टरनेशनल फेडरेसन अफ र्सर्भेयर्स, कोपेनहेगेन- डेनमार्क, ३० नोभेम्बर २०१५ ।
एडर्अर्ड डोलेजल अवार्डः अठारौँ इन्टरनेशनल सोसाइटी फर फोटोग्रामेट्री एण्ड रिमोट सेन्सिङ्ग, भियना-अस्टि्रया, ११ जुलाई १९९६।
सम्मान-पत्र : नेपाली साहित्य विश्व संसद, काठमाडौँ, २०७३ जेठ १५ ।
धन्यवाद-पत्र : रेडियो जनसञ्चार, भक्तपुर, २०७२ चैत ३० ।
स्वाभिमान सम्मान : न्युज२४ टेलिभिजन, काठमाडौँ, २०७२ वैशाख ८ ।
अभिनन्दन-पत्र : योगी नरहरीनाथ ट्रष्ट अध्यात्मिक परिषद, काठमाडौँ, २०७० असार ६।
ग्रेटर नेपाल सम्मान-पत्र : ग्रेटर नेपाल राष्ट्रिय साप्ताहिक, काठमाडौँ, २०७० जेठ ४।
इतिहास शिरोमणि बाबुराम आचार्य शोधसम्मान : लूनकरणदास-गङ्गादेवी चौधरी साहित्य-कला मन्दिर काठमाडौँ, २०६५ साउन १९।
उत्कृष्ट पत्रकारिता पुरस्कार : श्री ३ महाराज देव शमशेर जबरा सन्तति प्रतिष्ठान, काठमाडौँ, २०६२ साउन १५।
स्मृति पुरस्कार : राष्ट्रिय विभूति अमरसिंह थापा स्मृति प्रतिष्ठान, ललितपुर, २०६२ साउन १६।
पशंसा-पत्र : नेपलिज एशोसियसन अफ हुस्टन- अमेरिका, १४ सेप्टेम्वर २००३।
अभिनन्दन-पत्र : अन्तर्रर्ााट्रय मन्च, उन्नतिशील नेपाली समाज तथा नोबेल एकेडमी, काठमाडौँ, २०५८ पुस २७।
सम्मान-पत्र : जे. पी. प्रतिष्ठान काठमाडौँ, २०६१ असार २७।
कदर-पत्र : नेपाल सरकार, नापी बिभाग, काठमाडौँ, २०६४ जृठ १४।
विशिष्ट नागरिक सम्मान : राजनीतिशास्त्र र्सर्ूयरत्न शाक्य प्रतिष्ठान पोखरा, २०६७ असोज ८।
गणतान्त्रिक सम्मान-पत्र : राष्ट्रिय जन-दबाब समूह नेपाल, २०६५ मंसिर १५।
अन्य विभिन्न सङ्घ संस्थाहरूबाट अरु १४ अभिनन्दन-पत्र, सम्मान-पत्र, प्रशंसापत्र, कदरपत्र प्रदान गरिएको छ।

उनले निम्न पदक तथा विभुषण प्राप्त गरेका छन्

सुप्रवल जनसेवाश्री -तेस्रो २०६९
वीरेन्द्र-ऐर्श्वर्य सेवा पदक २०५८
गद्दी आरोहण रजत महोत्सव पदक २०५३
गोरखादक्षिणबाहु -तेस्रो २०४८
दर्ीघसेवा पदक २०४८
जानपद सेवा पदक २०३८
गोरखादक्षिणबाहु -चौथो २०३४
शुभ राज्याभिशेक पदक २०३१

सन्दर्भ सामग्रीहरू

उनले निम्न कार्यहरू पनि गरेका छन् ः

नेपालको सिमाना, सीमा व्यवस्थापन, समस्या तथा समाधानका उपाय, राज्य पुनः संरचना, सुरक्षा सरोकार, संविधान लेखनमा सिमाना आदि सम्बन्धी विदेश -अमेरिकाको ५ राज्य, लण्डन, मस्को, टोकियोे, बेजिङ, सोल आदि)मा र स्वदेशमा गरी ४० पटकभन्दा बढी प्रवचन प्रस्तुति गरेको।
विभिन्न पत्र-पत्रिका तथा धभदकष्तभ दयिनमा गरी सीमांकन, सीमा समस्या समाधान -कालापानी समस्या के हो, सुस्तामा किन समस्या भयो, सन् १९५०को सन्धि सुधार कि खारेजी, सुगौली सन्धि के हो जस्ता), सीमा व्यवस्थापन - नेपाल-भारत सीमा खुला कि नियमन, सीमामा काँडे तारबार, सीमा वारपारमा परिचयपत्र आदि) सम्बन्धि ३०० भन्दा बढी लेख रचना प्रकाशित भएको।
कालापानी, सुस्ताजस्ता राष्ट्रको सीमा मामिला सम्बन्धमा टेलिभिजन, रेडियो, एफ् एम्ले ९० भन्दा बढी अन्तर्वार्ता प्रसारण गरेको।
दैनिक, साप्ताहिक, मासिक पत्र-पत्रिका, म्यागेजिन तथा जर्नलले १०० भन्दा बढीे सीमासम्बन्धी अन्तर्वार्ता तथा समाचार प्रकाशन भएको।

बाह्य कडीहरू

मदन पुरस्कार गुठी
बुद्धिनारायण श्रेष्ठद्वारा लेखिएका पुस्तकहरू
बुद्धिनारायण श्रेष्ठका लेखहरू^{[स्थायी मृत कडी]}
बुद्धिनारायण श्रेष्ठले अन्तराष्ट्रिय सम्मेलन, सेमिनार, सभामा सहभागिता भई नेपालको प्रतिनिधित्व गर्दै केही कार्यपत्र प्रसतुत गर्ने क्रममा एसिया, युरोप, अमेरिका, अष्ट्रेलियाको ३० देशको भ्रभण तथा अवलोकन गरेका छन्।
नेपालको ७५ मध्ये ६४ जिल्लाको भ्रमण गरेका छन्।