भरुच

भरुच भृगुकच्छ
सहर
भरुच भरुच
निर्देशाङ्क: २१°४२′४३.२″उ ७२°५९′३४.८″पू
देश	भारत
राज्य	गुजरात
जिल्ला	भरुच
क्षेत्रफल
• जम्मा	४३.८० किमी२ (१६.९१ वर्ग माइल)
उन्नतांश	१५ मिटर (४९ फिट)
जनसङ्ख्या  (सन् २०११)
• जम्मा	१६९००७
• घनत्व	३९००/किमी२ (१००००/वर्ग माइल)
वासिन्दा	भरुची
समय क्षेत्र	युटिसी+५:३० (भारतीय मानक समय)
वेबसाइट	https://bharuch.gujarat.gov.in/

भरुच, पहिले भृगुकच्छ भनेर चिनिन्थ्यो, पश्चिमी भारतको गुजरातमा नर्मदा नदीको मुखमा रहेको सहर हो। भरुच भरुच जिल्लाको प्रशासनिक मुख्यालय हो।

भरुच युगौंदेखि गुजराती भार्गव ब्राह्मण समुदायको घर हो। यस समुदायले आफ्नो वंश भृगु र परशुरामसँग जोडेको छ, जो विष्णुका छैटौँ अवतार हुन्। भारव समुदायले अझै पनि शहरमा ठुलो सङ्ख्यामा सार्वजनिक ट्रस्टहरू सञ्चालन गर्दछ। यद्यपि वर्तमान भार्गव ब्राह्मणहरू मुम्बई, सुरत, वडोदरा, अहमदाबाद र फ्रान्स, बेलायत, अष्ट्रेलिया र न्युजिल्यान्ड जस्ता अन्य देशहरूमा बसाइँ सरेका छन्।

इतिहास

स्कन्द पुराणका अनुसार भृगु ऋषि यहाँ आउँदा भरुच देवी लक्ष्मीको निवास थियो। भरुचको नाम महान् ऋषि भृगुबाट लिइएको हो। भरुचको वास्तविक नाम 'भृगुकच्छ' हो। भृगु ब्रह्मा र सरस्वतीका धेरै सन्तानमध्ये एक थिए। एक कथा पनि छ जसले सङ्केत गर्दछ कि भृगुले आफ्ना नातेदारहरूसँग भरुचमा अस्थायी पहुँचको लागि अनुरोध गरे जुन त्यसपछि लक्ष्मीको थियो किनकि भरुच नर्मदा नदीको किनारमा अवस्थित छ जसलाई रुद्र देहा पनि भनिन्छ। चन्द्रमौलेश्वर शिव भरुचका भार्गवहरूका कुलदेवता हुन्। भृगुले त्यो ठाउँ कहिल्यै छोडेनन् र ब्रिगु ऋषिको आश्रम नर्मदाको किनारमा अवस्थित छ।

भूगोल

भरुच २१°४२′उत्तर ७२°५८′पूर्व/२१.७°उत्तर ७२.९७°पूर्वमा अवस्थित छ। यसको औसत उचाइ १५ मिटर (४९ फिट) रहेको छ। भरुच नर्मदा नदीको किनारमा अवस्थित बन्दरगाह सहर हो। नर्मदाको बाँधका कारण मूल बन्दरगाह सुविधाहरू बन्द भए, सबैभन्दा नजिकको बन्दरगाह अहिले दाहेजमा छ। भरुच जिल्ला वडोदरा (उत्तर), नर्मदा (पूर्व) र सुरत (दक्षिण) जिल्लाले घेरिएको छ। पश्चिममा खम्भातको खाडी छ।