रामप्पा मन्दिर

रामप्पा मन्दिर
तेलंगाना मा अवस्थिति
प्राथमिक विवरण
स्थान:	पालमपेट गाँव
निर्देशाङ्क
सम्बन्धन	हिन्दु मन्दिर
देवता	रामलिंगेश्वर स्वामी
चाडपर्व	महाशिवरात्रि
जिल्ला	मुलुगु
राज्य	तेलंगाना
देश	भारत
वास्तुकला विवरण
वास्तुकला	रामप्पा
वास्तुकला प्रकार	काकतीय शैली, भूमिजा/वेसर शैली
निर्माता	रेचरला रूद्र देव
निर्माण सम्पन्न	१३औं शताब्दी
मोहराको दिशा	पूर्वोन्मुख
युनेस्को विश्व सम्पदा क्षेत्र
Official name: काकतीय रूद्रेश्वर (रामप्पा) मन्दिर, तेलंगाना
Criteria	सांस्कृतिक: (i)(iii)
Designated	2021 (44वां सत्र)
Reference no.	1570

रामाप्पा मन्दिर, जिसे रुद्रेश्वर (भगवान शिव) मन्दिर पनि भनिन्छ, दक्षिण भारतको तेलंगाना राज्यमा अवस्थित युनेस्को विश्व सम्पदा हो। यो वारंगलबाट ६६ किमी, मुलुगुबाट १५ किमी र हैदराबादबाट २० किमीको दुरीमा अवस्थित छ। यो मुलुगु जिल्लाको वेंकटापुर मण्डलको पालम्पेट गाउँको उपत्यकामा अवस्थित छ। यद्यपि अहिले सानो गाउँ हो, यसको १३औं र १४औं शताब्दीमा गौरवशाली इतिहास छ। मन्दिर परिसरमा रहेको शिलालेख अनुसार यो सन् १२१३ ईसामा काकट्या शासक गणपति देवताको शासनकालमा उनका एक सेनापति रिचर्ला रुद्र देवको शासनकालमा बनिएको थियो। मन्दिर एक शिवालय हो, जहाँ भगवान रामलिंगेश्वरको पूजा हुन्छ। रिपोर्ट गरिएको छ, मार्को पोलोले काकाटिया राज्यको भ्रमणको क्रममा यस मन्दिरलाई "मन्दिरको आकाशगंगाको सबैभन्दा चम्किलो तारा" भनेका थिए। रामाप्पा मन्दिर ६ फिट अग्लो तारा आकारको प्लेटफर्ममा भव्य देखिन्छ। गर्भगृहको अगाडि कोठामा थुप्रै नक्काशी गरिएका स्तम्भहरू छन् जुन यस्तो तरिकाले राखिएको छ कि तिनीहरू सँगै मिलेर प्रकाश र अन्तरिक्षलाई जोडेर प्रभाव पार्दछन्। यस मन्दिरलाई यसको शिल्पकार राम्प्पाको नाम दिइएको छ, र सम्भवतः भारतको एक मात्र मन्दिरले यो शिल्पकारको नामबाट बनाइएको हो।

मन्दिरको मुख्य संरचना रातो बलौना ढुङ्गा ले बनेको छ, तर बाहिरका खाम्बाहरू कालो बेसाल्टका ठूला ढुङ्गाहरूले बनेका छन् जसमा फलाम, म्याग्नीशियम र सिलिकाले धनी बनाइएको छ। यस मन्दिरमा पौराणिक जनावरहरू र महिला नर्तक वा संगीतकारहरूको आकृति अंकित छ र "काकाटिया कलाको उत्कृष्ट कृतिहरू, उनीहरूको उत्कृष्ट नक्काशी, कामुक मुद्रा र अग्लो शरीर र टाउकोको लागि प्रख्यात छ"।

२०१९ मा युनेस्को विश्व सम्पदाको प्रस्तावित "अस्थायी सूची" मा मन्दिरलाई "दिव्य काकाटिया मन्दिर र गेटवे (गौरवशाली काकतीया मन्दिर र प्रवेशद्वार)" को रूपमा समावेश गरीएको थियो। यो प्रस्ताव युनेस्कोमा १० सेप्टेम्बर २०१० मा प्रस्तुत गरिएको थियो। २५ जुलाई २०२१ मा, मन्दिरलाई विश्व विरासत स्थलको रूपमा "काकातीय रुद्रेश्वर (रामपाप्पा) मन्दिर, तेलंगाना" को रूपमा समावेश गरिएको थियो।

पनि हेर्नुहोस्

• बृहदेश्वर मन्दिर
• मीनाक्षी मन्दिर
• कामाख्या मन्दिर