शोभा दीपक सिंह

दीपक छाउ
जन्म	२१ अक्टोबर १९४३ नयाँ दिल्ली, भारत
पेशा	सांस्कृतिक impresario फोटोग्राफर लेखक
कार्यकाल	१९६३-वर्तमान
चिनारीको कारण	श्रीराम भारतीय कला केन्द्र
जीवनसाथी	दीपक सिंह
सन्तान	एउटी छोरी
मातापिता	लाला चरत राम सुमित्रा चरत राम
पुरस्कार	पद्मश्री
वेबसाइट	आधिकारिक वेबसाइट

शोभा दीपक सिंह एक भारतीय सांस्कृतिक प्रभावशाली, फोटोग्राफर, लेखक, शास्त्रीय नर्तक र श्रीराम भारतीय कला केन्द्रका निर्देशक हुन्,दिल्लीमा रहेको सांस्कृतिक संस्था जसले संगीत र प्रदर्शन कलालाई आफ्नो विद्यालय र स्टेज शोहरु मार्फत बढावा दिन्छ। उनी ओडिशाको आदिवासी मार्शल नृत्य शैली मयुरभंज छाउको पुनरुत्थानको लागि उनको योगदानका लागि परिचित छिन्। कला र संस्कृतिमा उनको योगदानको लागि भारत सरकारले सन् १९९९ मा उनलाई चौथो सर्वोच्च नागरिक पुरस्कार पद्मश्री प्रदान गरेको थियो।

जीवनी

श्रीराम भारतीय कला केन्द्र ।

शोभाको जन्म डिसीएमका लाला चरत राम र सुमित्रा चरत राम, प्रख्यात कला डोयेन्ने र पद्मश्री विजेता, २१ अक्टोबर १९४३ मा भारतको राजधानी नयाँ दिल्लीमा भएको थियो। मोडर्न स्कूल, नयाँ दिल्लीमा आफ्नो स्कूली शिक्षा पूरा गरेपछि, उनले १९६४ मा आफ्नो बुबाको कम्पनी, दिल्ली क्लोथ एन्ड जनरल मिल्समा व्यवस्थापन प्रशिक्षार्थीको रूपमा आफ्नो क्यारियर सुरु गर्न १९६३ मा दिल्ली विश्वविद्यालयबाट अर्थशास्त्रमा सम्मानको साथ स्नातक गरिन। चार वर्षपछि, १९६७ मा दीपक सिंहसँग उनको विवाह पछि, उनले DCM छोडिन् र श्रीराम भारतीय कला केन्द्र (SBKK), आफ्नी आमा द्वारा स्थापित सांस्कृतिक संगठन, १९५२ मा सामेल भइन्। केन्द्रको कामिनी अडिटोरियमको व्यवस्थापन गर्दा, उनले प्रदर्शन कलामा स्नातकको डिग्री हासिल गर्न आफ्नो पढाइलाई अगाडि बढाए र शम्भु महाराज र बिरजु महाराजबाट नृत्य र विश्वजित रोय चौधरी र अमजद अली खानको नेतृत्वमा संगीतको अध्ययन गरिन।

१९९२ मा, उनी इब्राहिम अल्काजीको लिभिङ थिएटरमा सामेल भइन्, नेशनल स्कूल अफ ड्रामाका पूर्व निर्देशक र आधुनिक भारतीय थिएटरका सबैभन्दा प्रभावशाली व्यक्तित्वहरु मध्ये एक, र थिएटर निर्देशनको अध्ययन गरिन्, १९९६ मा डिप्लोमा प्राप्त गरिन। उनले अल्काजीसँगको आफ्नो सम्बन्ध जारी राखिन् र अल्काजीका चारवटा उत्पादनहरु, थ्री सिस्टर्स, थ्री ग्रीक ट्राजेडीज, ए स्ट्रिटकार नेम्ड डिजायर, र डेथ अफ ए सेल्सम्यानका लागि उनको सहायकको रूपमा काम गरिन्। २०११ मा सुमित्रा चरत रामको मृत्यु पछि, उनले SBKK को संचालकको रूपमा व्यवस्थापन गरिन र आफ्नो पतिको सहयोगमा केन्द्रका गतिविधिहरु सञ्चालन गरिन।

१९९९ पद्मश्री सम्मान प्राप्त गर्ने सिंह, आफ्नो पति दीपक सिंहसँग नयाँ दिल्लीमा बस्छिन्, र दम्पतीको एक छोरी छिन्।

विरासत

सिंहको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण योगदानहरु मध्ये एक भनेको हिन्दुस्तानी शास्त्रीय संगीतमा भोकल र वाद्ययन्त्र, हल्का संगीत भोकल र नृत्य विषयहरु जस्तै कथक, भरतनाट्यम, ओडिसी, मयुरभञ्ज ठीक, ब्याले र समसामयिक नृत्यको संगीत र नृत्य कलेज चलाउने SBKK को नेतृत्वमा उनको गतिविधिहरु हुन्,। रविशंकर, बिरजु महाराज, अमजद अली खान, शम्भु महाराज र शोभना नारायण जस्ता धेरै प्रसिद्ध कलाकार र कला शिक्षकहरु संगठनसँग सम्बन्धित छन्। उनी नयाँ दिल्लीमा आयोजित वार्षिक नृत्य महोत्सव समर ब्याले फेस्टिभलको आयोजक हुन्। उनले कलामा उत्कृष्टतालाई सम्मान गर्नका लागि वार्षिक पुरस्कार, सुमित्रा चरत राम अवार्ड फर लाइफटाइम अचीभमेन्ट पनि स्थापना गरिन्, २०११ मा महाराजले उद्घाटन पुरस्कार प्राप्त गरिन।

सिंह एक कुशल फोटोग्राफर हुन्, जसले व्यक्तिगत रूपमा SBKK को धेरै कार्यहरु कभर गर्दछ। उनले नृत्य, थिएटर र संगीत कभर गरी ४०,००० भन्दा बढी फिल्महरु प्रदर्शन गरेकी छिन्। उनको पहिलो एकल प्रदर्शनी इब्राहिम अल्काजीले सन् १९९६ मा आर्ट ग्यालरीमा आयोजना गरेको थियो। त्यसबेलादेखि, उनले त्रिवेणी कला संगम, नयाँ दिल्ली र नेहरु केन्द्र, लन्डन (२०११) सहित विभिन्न स्थानहरुमा आफ्ना कार्यहरु प्रदर्शन गरिसकेका छन्। २०१३ मा, अल्का पाण्डेले आफ्नो प्रदर्शनी क्युरेट गरे, २५ मार्च २०१३ मा भारत ह्याबिटेट सेन्टरमा सिंहका २५० वटा कामहरु प्रदर्शन गर्दै जहाँ ७० तस्बिरहरु मिलेर बनेको पुस्तक, डान्सस्केप्स: ए फोटोग्राफिक जर्नी, जारी गरियो। उनले भारतीय रंगमञ्चमा थिएटर एस्केप्सः एक्सपिरियनिङ रसस शीर्षकमा एउटा पुस्तक पनि लेखेकी छिन् ।

बिब्लियोग्राफी

• Dancescapes: A Photographic Journey। 
• Theatre Escapes: Experiencing Rasas। 

 

•