मूर्ति

हिन्दू धर्ममा मूर्ति आफैंमा देवता होइन,^[१] तर यो देवताको आकार, अवतार वा अभिव्यक्ति हो।^[२] मूर्तिहरू केही गैर ईश्वरवादी जैन परम्पराहरूमा पनि पाइन्छ, जहाँ तिनीहरू जैन मन्दिरहरूमा पूज्य नश्वरहरूको प्रतीकको रूपमा सेवा गर्छन्, र मूर्तिपूजाका अनुष्ठानहरूमा पूजा गरिन्छ।^[३]^[४]

मूर्ति सामान्यतया ढुङ्गा नक्काशी, काठको काम, धातु कास्टिंग वा माटोको भाँडा मार्फत बनाइन्छ। तिनीहरूको उचित अनुपात, स्थिति र इशाराहरू वर्णन गर्ने प्राचीन युगका ग्रन्थहरूमा पुराणहरू, आगमहरू र संहिताहरू समावेश छन्।^[५] मूर्तिमा अभिव्यक्तिहरू विविध हिन्दू परम्पराहरूमा भिन्न हुन्छन्, उग्र प्रतीकदेखि विनाश, डर र हिंसा (दुर्गा, काली) र आनन्द, ज्ञान र सद्भाव (सरस्वती, लक्ष्मी) अभिव्यक्त गर्न सौम्य प्रतीकसम्म। हिन्दू मन्दिरहरूमा सौर्य छविहरू धेरै प्रचलित छन्।^[६] हिन्दू धर्ममा पाइने अन्य मूर्तिमा शिवलिङ्ग समावेश छ।^[७]

एक मूर्ति ईश्वरीय, परम वास्तविकता वा ब्राह्मण को एक अवतार हो, केहि हिन्दूहरू को लागी।^[८] धार्मिक सन्दर्भमा, तिनीहरू हिन्दू मन्दिर वा घरहरूमा पाइन्छ, जहाँ उनीहरूलाई प्रिय अतिथिको रूपमा व्यवहार गर्न सकिन्छ र पूजाको सहभागीको रूपमा सेवा गर्न सकिन्छ।^[९] अन्य अवसरहरूमा, तिनीहरू वार्षिक उत्सव जुलुसहरूमा ध्यानको केन्द्रको रूपमा सेवा गर्छन्; यिनीहरूलाई उत्सवमूर्ति भनिन्छ। ^[१०] प्रारम्भिक मूर्तिहरू ईसापूर्व चौथो शताब्दीमा पाणिनीले उल्लेख गरेका छन्। त्यो भन्दा पहिले, अग्नियान अनुष्ठान स्थल मन्दिरको लागि टेम्प्लेटको रूपमा सेवा गरेको देखिन्छ।^[११]^[१२]

सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

↑ Jeaneane D Fowler (1996), Hinduism: Beliefs and Practices, Sussex Academic Press, आइएसबिएन ९७८-१-८९८७२३-६०-८, pages 41–45
↑ Everyday Hinduism, २०१५, पृ: ७७।
↑ John Cort (2011), Jains in the World, Oxford University Press, आइएसबिएन ९७८-०१९९७९६६४९, pages 80-85
↑ Murtipujakas, Overview of World Religions, University of Cumbria (2009)
↑ Klaus Klostermaier (2010), A Survey of Hinduism, State University of New York Press, आइएसबिएन ९७८-०-७९१४-७०८२-४, pages 264–267
↑ Gopinath Rao, Elements of Hindu Iconography Madras, Cornell University Archives, pages 17–39
↑ Stella Kramrisch (1994), The Presence of Siva, Princeton University Press, ISBN 978-0-691-01930-7, pages 179–187
↑ Klaus Klostermaier (2010), A Survey of Hinduism, State University of New York Press, आइएसबिएन ९७८-०-७९१४-७०८२-४, pages 264–267
↑ Michael Willis (2009), The Archaeology of Hindu Ritual, Cambridge University Press, आइएसबिएन ९७८-०-५२१-५१८७४-१, pages 96–112, 123–143, 168–172
↑ James Lochtefeld (2002), The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M, The Rosen Publishing Group, आइएसबिएन ९७८-०-८२३९-३१८०-४, page 726
↑ Subhash Kak, Time, space and structure in ancient India. Conference on Sindhu-Sarasvati Valley Civilization: A Reappraisal, Loyola Marymount University, Los Angeles, February 21 & 22, 2009. ढाँचा:ArXiv
↑ "मूर्ति बनाउन भारतीय कालीगडकै भर", कान्तिपुर (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-११-०८।

[fowler41-1] Jeaneane D Fowler (1996), Hinduism: Beliefs and Practices, Sussex Academic Press, आइएसबिएन ९७८-१-८९८७२३-६०-८, pages 41–45

[Flueckiger2015-2] Everyday Hinduism, २०१५, पृ: ७७।

[3] John Cort (2011), Jains in the World, Oxford University Press, आइएसबिएन ९७८-०१९९७९६६४९, pages 80-85

[4] Murtipujakas, Overview of World Religions, University of Cumbria (2009)

[klausklost2-5] Klaus Klostermaier (2010), A Survey of Hinduism, State University of New York Press, आइएसबिएन ९७८-०-७९१४-७०८२-४, pages 264–267

[grao172-6] Gopinath Rao, Elements of Hindu Iconography Madras, Cornell University Archives, pages 17–39

[stella1792-7] Stella Kramrisch (1994), The Presence of Siva, Princeton University Press, ISBN 978-0-691-01930-7, pages 179–187

[klausklost-8] Klaus Klostermaier (2010), A Survey of Hinduism, State University of New York Press, आइएसबिएन ९७८-०-७९१४-७०८२-४, pages 264–267

[willis96-9] Michael Willis (2009), The Archaeology of Hindu Ritual, Cambridge University Press, आइएसबिएन ९७८-०-५२१-५१८७४-१, pages 96–112, 123–143, 168–172

[james726-10] James Lochtefeld (2002), The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M, The Rosen Publishing Group, आइएसबिएन ९७८-०-८२३९-३१८०-४, page 726

[11] Subhash Kak, Time, space and structure in ancient India. Conference on Sindhu-Sarasvati Valley Civilization: A Reappraisal, Loyola Marymount University, Los Angeles, February 21 & 22, 2009. ढाँचा:ArXiv

[12] "मूर्ति बनाउन भारतीय कालीगडकै भर", कान्तिपुर (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-११-०८।

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]

[७]

[८]

[९]

[१०]

[११]

[१२]