बजेट

सामान्यतया बजेटलाई आय र व्ययको विवरण भनिएतापनी बजेट गत आर्थिक वर्षको आर्थिक गतिविधिहरूको अभिलेख, चालु आर्थिक वर्षका आर्थिक गतिविधिहरूको चित्रण र आगामी वर्षका गतिविधिहरूको प्रक्षेपित अनुमानको दस्तावेज हो । तर एसियाली विकास बैङ्कले बजेटलाई आर्थिक गतिविधिहरूको ऐना भनेर परिभाषित गरेको छ । बजेटलाई जिम्मेवारी किटान गरी अख्तियारि दिने माध्यम पनि भनिन्छ । बजेट आवधिक योजनाहरु कार्यान्वयन गर्ने माध्यम पनि हो ।
शाब्दिक रूपमा हेर्ने हो भने Budget शब्द ल्याटिन भाषाको Bauge र फ्रेन्च भाषाको Bougetteबाट आएको हो जसको अर्थ छालाको सानो थैली भन्ने हुन्छ । विश्वमा बजेट प्रणालीको सुरूवात सन् १७३३ मा बेलायतबाट भएको हो । जतिबेला बेलायतका प्रधानमन्त्री रवर्ट वालपोलले कालो छालाको झोलामा राखी बजेट पेश गरेका थिए ।

 सरकार 

मुख्य लेख: सरकारी बजेट

प्रतिनिधि बेगरले कर लगाउन पाइँदैन' भन्ने बजेटको मान्यता छ । सरकारको बजेट अनुमानित स्रोतहरू (अक्सर तर सधैं करहरूबाट होइन) र सरकारको खर्चहरूको सारांश वा योजना हो। सरकारी बजेट तीन प्रकारका हुन्छन्: सञ्चालन वा चालु बजेट, पुँजी वा लगानी बजेट र नगद वा नगद प्रवाह बजेट।

संयुक्त राज्य अमेरिका

संघीय बजेट व्यवस्थापन र बजेट कार्यालय द्वारा तयार गरिन्छ, र छलफलको लागि कांग्रेसमा पेश गरिन्छ। लगभग सबै अमेरिकी राज्यहरूमा सन्तुलित बजेट हुनु आवश्यक छ, तर संघीय सरकारले घाटाको बजेट पेश गर्न सक्छ।

नेपाल

मुख्य लेख: नेपालमा बजेट

नेपालमा जेठ १५ गणतन्त्र दिवसमा संसदमा बजेट पेश गर्नु पर्ने संवैधानिक प्रावधान छ । संविधानको धारा ११९ को उपधारा (३) मा ‘नेपाल सरकारको अर्थमन्त्रीले राजस्व र व्ययको अनुमान प्रत्येक वर्ष जेठ महिनाको पन्ध्र गते संघीय संसदमा पेस गर्नेछ’ भन्ने प्रावधान छ ।

व्यवसायिक बजेट

व्यवसाय, शाखा वा निगमको बजेट सञ्चालन, मानव संसाधन, आईटी, आदि विभिन्न विभागहरूको अपेक्षित आम्दानी र खर्चको निकट- भविष्यको लागि वित्तीय पूर्वानुमान हो।