इरानेली भाषा परिवार

इरानेली
इरानी
रैथाने	इरानेली जाति
भौगोलिक वितरण	पश्चिम एसिया, पूर्वी युरोप, ककेसस, मध्य एसिया र दक्षिण एसिया
भाषिक वर्गीकरण	भारोपेली भाषा परिवार आर्य इरानेली इरानेली
मूल-भाषा	आदिम इरानेली
उपखण्डहरू	पश्चिमी अवेस्ताली † पूर्वी इरानेली
आइएसओ ६३९-२ / ५	ira
प्रयोगशाला	58= (phylozone)
ग्लोटोलग	iran1269
इरानेली पठारमा र वरपर इरानेली भाषाहरूको वितरण

इरानेली भाषा परिवार, वैकल्पिक रूपमा इरानेली भाषाहरू भनिन्छ, भारोपेली भाषा परिवारमा आर्य इरानेली भाषाहरूको एक शाखा हो जुन इरानेली मानिसहरूले मुख्य रूपमा इरानेली पठारमा बोल्छन्।

इरानेली भाषाहरूलाई तीन चरणमा वर्गीकृत गरिएको छ: पुरानो इरानेली, मध्य इरानेली र नयाँ इरानेली। दुई प्रत्यक्ष-प्रमाणित पुरानो इरानेली भाषाहरू पुरानो फारसी (अचमेनिड साम्राज्यबाट) र पुरानो अवेस्ताली (अवेस्ताको भाषा) हुन्। मध्य इरानेली भाषाहरूमध्ये मध्य फारसी (सासानियन साम्राज्यबाट), पार्थियन (पार्थियन साम्राज्यबाट), र ब्याक्ट्रियन (कुषाण र हेफ्थालिट साम्राज्यबाट) राम्रोसँग बुझिएका र लिखित गरिएका भाषाहरू हुन्।

वक्ताहरू

सन् २००८ सम्म, इरानेली भाषाका अनुमानित १५-२० करोड मूल वक्ताहरू थिए। एथ्नोलगका अनुसार समूहमा ८६ वटा भाषा छन्।

स्थानीय वक्ताहरूको सङ्ख्या अनुसार शीर्ष भाषाहरू

लुरी	वक्ताहरू
फारसी	८.४ करोड
पस्तो	५ करोड
कुर्दी	३.५ करोड
बलुची	१.५ करोड
क्यास्पियाली	१ करोड
ताजिक	०.८ करोड
लुरी	०.५ करोड

समूहीकरण

इरानेली भाषाहरू निम्न शाखाहरूमा विभाजित छन्:

• पश्चिमी इरानेली भाषाहरू, उपविभाजित:
  • दक्षिणपश्चिमी, जसमध्ये फारसी (दारी र ताजिक बोलीहरू सहित) र लुरी प्रमुख सदस्यहरू हुन्;
  • उत्तरपश्चिमी, जसमध्ये कुर्दी भाषाहरू प्रमुख सदस्य हुन्।
• पूर्वी इरानेली भाषाहरू, उपविभाजित:
  • दक्षिणपूर्वी, जसमध्ये पस्तो प्रमुख सदस्य हो;
  • उत्तरपूर्वी, अहिलेसम्मको सबैभन्दा सानो शाखा, जसको ओसेटियन प्रमुख सदस्य हो।

आधुनिक विद्वत्ताअनुसार, अवेस्ताली भाषाहरू यी श्रेणीहरूमा पर्दछन्, र यसको सट्टा कहिलेकाहीँ मध्य इरानेलीको रूपमा वर्गीकृत गरिन्छ, किनकि तिनीहरू आदिम-इरानेलीबाट अलग भएका थिए। यसलाई परम्परागत रूपमा पूर्वी इरानेलीको रूपमा हेरिएको छ; यद्यपि, यसमा ठुलो सङ्ख्यामा पूर्वी इरानेली विशेषताहरूको अभाव छ र यसैले यो पश्चिमी होइन भन्ने अर्थमा केवल "पूर्वी इरानेली" हो।