इताइपु बाँध

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट

इटाइपु बाँध ( पोर्तगाली: Barragem de Itaipu [itɐjˈpu], स्पेनी: Represa de Itaipú [itajˈpu] ) ब्राजिल र पाराग्वे बीचको सीमामा अवस्थित पराना नदीमा रहेको जलविद्युत बाँध हो। यो विश्वको तेस्रो ठूलो जलविद्युत बाँध हो, र विश्वको ४५ औं ठूलो जलाशय हो।

"इताइपु" नाम निर्माण स्थल नजिक रहेको टापुबाट लिइएको हो। ग्वारानी भाषामा, Itaipu यसको अर्थ "आवाज निकाल्ने ढुङ्गा" हो। [१] इताइपु बाँधको जलविद्युत पावर प्लान्टले २०२० सम्ममा विश्वको दोस्रो सबैभन्दा धेरै बिजुली उत्पादन गर्यो, बिजुली उत्पादनमा थ्री गर्जेस बाँध प्लान्ट शीर्ष स्थानमा छ।

यो परियोजना सन् १९८४ मा सम्पन्न भएको थियो , यो ब्राजिल र पाराग्वेको द्वी-पक्षीय स्वामित्वमा रहेको यो परियोजना दुई देशबीचको सीमा मित्रता पुलको १५ किमी (९.३ माइल) उत्तरमा रहेको छ। प्लान्टको स्थापित उत्पादन क्षमता १४ गिगावाट  (GW) छ, यसमा २० उत्पादन इकाई छन् जसमा प्रत्येकको क्षमता ७०० मेगावाट छ । प्रत्येकको हाइड्रोलिक डिजाइन हेड (hydraulic design head) ११८ मिटर (३८७ फिट) छ । २०१६ मा, प्लान्टले ३०३८ कामदारहरूलाई रोजगारी दिएको थियो। [२]

हाल स्थापना गरिएका २० जेनेरेटर एकाइमध्ये, १० बाट पाराग्वेको लागि ५० हर्ट्ज र १० बाट ब्राजिलको लागि ६० हर्जको विद्युत उत्पादन हुन्छ । पाराग्वे जेनेरेटरहरूको उत्पादन क्षमता पाराग्वेको विद्युत माग भन्दा धेरै भएकोले, उक्त बिजुली अधिकांश उत्पादन सीधा ब्राजिल तर्फ निर्यात गरिन्छ, जहाँबाट दुई ६०० किलो भोल्ट ''हाइ भोल्टेज डाइरेक्ट करेन्ट'' (६००kV HVDC) लाइनहरू, प्रत्येक लगभग ८०० किलोमिटर (५०० माइल) लामो, साओ पाउलो / रियो दि जेनेरियो क्षेत्रमा धेरैजसो उर्जा लगिन्छ र त्यहाँ टर्मिनल उपकरणहरूले शक्तिलाई ६० हर्ज मा रूपान्तरण गर्दछ।

इतिहास[सम्पादन गर्नुहोस्]

ब्राजिल र पाराग्वे बीच वार्ता[सम्पादन गर्नुहोस्]

इताइपु पावर प्लान्टको अवधारणा सन् १९६० को दशकमा दुई देशबीच भएको गम्भीर वार्ताबाट सिर्जना भएको थियो । "Ata do Iguaçu" (Iguaçu Act) १९६६ जुलाई २२ मा ब्राजिल र पराग्वेका विदेश मन्त्रीहरू, जुरासी म्यागाल्हेस र राउल सपेना पास्टरले हस्ताक्षर गरेका थिए। यो दुई देशले पराना नदीको खण्डमा साझा गरेको जलस्रोतको दोहनको अध्ययन गर्न र साल्टो डे सेटे क्वेडासदेखि इगुआकु नदीको जलाधार क्षेत्रसम्मको साझा हितको साझा घोषणा थियो। सन् १९७३ मा पावर प्लान्ट सम्बन्धी सन्धिमा हस्ताक्षर भएको थियो ।

सन् २०२३ मा म्याद सकिने सन्धिका सर्तहरू पाराग्वेमा व्यापक असन्तुष्टिको विषय बनेका छन्। राष्ट्रपति लुगोको सरकारले ब्राजिलसँग सन्धिका सर्तहरू पुन: वार्ता गर्ने वाचा गरे, जुन लामो समयसम्म कुनै पनि पुन: वार्तालापको लागि प्रतिकूल रह्यो। [३] [४]

सन् २००९ मा, पाराग्वेलाई अधिक भएको बिजुली उचित भुक्तानी दिई खरिद गर्न सहमत भयो र पाराग्वेलाई बिजुली एकाधिकार मार्फत मात्र नभई सीधै ब्राजिलियन कम्पनीहरूलाई थप बिजुली बेच्न अनुमति दियो। [५] [६]

निर्माण सुरु[सम्पादन गर्नुहोस्]

१९७० मा, इ.एल.सी इलेक्ट्रोकन्सल्ट एस.पि.ए (इटाली) र आइ.इ.सी.ओ ((संयुक्त राज्य अमेरिकाबाट) [७] सम्भाव्यता अध्ध्ययान र निर्माण परियोजनाको विस्तारको टेन्डर जित्यो । डिजाइन अध्ययन फेब्रुअरी १९७१ मा सुरु भयो। अप्रिल २६, १९७३ मा, ब्राजिल र पाराग्वेले दुई देशहरूद्वारा पराना नदीको जलविद्युत दोहनको लागि कानुनी साधन इटाइपु सन्धिमा हस्ताक्षर गरे। १९७४ मे १७ मा, इटाइपु बिनासोनल इकाई प्लान्टको निर्माण व्यवस्थापन गर्न सिर्जना गरिएको थियो। अर्को वर्ष जनवरीमा निर्माण सुरु भयो। ब्राजिलको (र ल्याटिन अमेरिकाको) पहिलो विद्युतीय कार सन् १९७४ को अन्त्यमा प्रस्तुत गरिएको थियो; यो परियोजना को सम्मान मा नाम प्राप्त भयो। [८]

पराना नदी रि-रुट[सम्पादन गर्नुहोस्]

१९७८ अक्टोबर १४ मा , पराना नदीको आफ्नो मार्ग परिवर्तन गराइयो।

ब्राजिल, पाराग्वे, र अर्जेन्टिना द्वारा सम्झौता[सम्पादन गर्नुहोस्]

बाँधको निर्माण पहिलो पटक अर्जेन्टिनाद्वारा विवादित थियो, तर विवादको वार्ता र समाधानले पछि अर्जेन्टिना-ब्राजिलियन एकीकरणको लागि आधार तय गर्‍यो। [९] अक्टोबर १९, १९७९ मा ब्राजिल, पाराग्वे र अर्जेन्टिना द्वारा Acordo त्रिपक्षीय हस्ताक्षर संग एक महत्वपूर्ण कूटनीतिक समझौता पुग्यो। यस सम्झौताले तीन देशहरूले साझा गरेको जलाधारमा विभिन्न जलविद्युत उपक्रमहरूको परिणामस्वरुप नदीको स्तर र कति परिवर्तन हुन सक्छ भन्ने कुरा स्थापित गर्यो।

तालको निर्माण[सम्पादन गर्नुहोस्]

जब बाँधको काम पूरा भयो र साइड नहरका गेटहरू बन्द गरियो १९८२ अक्टोबर १३ मा, जलाशयको निर्माण सुरु भयो,। यस अवधिभरि, भारी वर्षा र बाढीले जलाशय भर्ने कामलाई तीव्र बनायो किनभने पानी १०० मिटर (३३० फिट) बढ्यो र अक्टोबर २७ मा स्पिलवेको गेटमा पुग्यो।[स्रोत नखुलेको]</link>

सञ्चालनको सुरुवात[सम्पादन गर्नुहोस्]

५ मे १९८४ मा इटाइपुमा पहिलो उत्पादन इकाई चल्न थाल्यो । पहिलो १८ इकाइहरू वर्षको दुई देखि तीन वटाको दरमा स्थापना गरिएको थियो; यी मध्ये अन्तिम दुईवटा सन् १९९१ मा चल्न थालेका थिए।

२००७ मा क्षमता विस्तार[सम्पादन गर्नुहोस्]

नोभेम्बर २००९ विद्युत अवरुद्ध[सम्पादन गर्नुहोस्]

२००९ नोभेम्बर १० मा, सम्भवतः आँधी को कारणले तीन वटा हाइ भोल्टेज प्रसारण लाइनमा क्षती पुगेकाले, प्लान्टबाट प्रसारण पूर्ण रूपमा अवरुद्ध भएको थियो। [१०] इटाइपु आफैंमा क्षति भने भएको थिएन। यसबाट ब्राजिल र पाराग्वेमा ठूलो मात्रामा बिजुली अवरुद्ध भयो, पराग्वेको सम्पूर्ण देशमा १५ मिनेटको लागि ब्ल्याक आउट भयो र रियो दि जेनेरियो र साओ पाउलोलाई २ घण्टा भन्दा बढी अन्धकारमा डुब्यो। पाँच करोड मानिस प्रभावित भएको बताइएको थियो। [११] स्थानीय समय अनुसार २२:१३ मा ब्ल्याकआउट भयो। यसले साओ पाउलो, रियो दि जेनेरियो र एस्पिरिटो सान्टोलाई पूर्ण रूपमा बिजुलीविहीन छोडेर ब्राजिलको दक्षिणपूर्वलाई सबैभन्दा गम्भीर असर पारेको छ। रियो ग्रान्डे डो सुल, सान्टा क्याटरिना, माटो ग्रोसो डो सुल, माटो ग्रोसो, बाहियाको भित्री भाग र पर्नाम्बुकोका केही भागहरूमा पनि ब्ल्याकआउट भएको ऊर्जा अधिकारीहरूले बताएका छन्। [१२] ००:३० सम्म धेरै क्षेत्रमा बिजुली पुनर्स्थापित भएको थियो।

आधुनिक संसारको आश्चर्य[सम्पादन गर्नुहोस्]

१९९४ मा, अमेरिकन सोसाइटी अफ सिभिल इन्जिनियर्सले इताइपु बाँधलाई विश्वको सात आधुनिक आश्चर्य मध्ये एकको रूपमा चुन्यो। सन् १९९५ मा अमेरिकी पत्रिका पपुलर मेकानिक्सले नतिजा प्रकाशित गर्यो। [१३]

Panoramic view of the Itaipu Dam, with the spillways (closed at the time of the photo) on the left
चित्र:Itaipú Dam 325m 260m 247m 225m 196m 1981 Mechanical Power Plant Foz Do Iguaçu Brazil.png
This diagram shows in detail the heights:

३२५ मिटर (१,०६६ फिट), entire dam including the १०० मिटर (३३० फिट) high Power Line 4 Pylons atop the Barrage
२६० मिटर (८५० फिट), dam + the foundation inside water until the river floor
२४७ मिटर (८१० फिट), १९६ मिटर (६४३ फिट) high of roof reinforcement concrete dam + Cranes atop the Barrage
२२५ मिटर (७३८ फिट), Elevation End Main Concrete Barrage

१९६ मिटर (६४३ फिट), The official roof given from Itaipú Binacional Webpage

सामाजिक र वातावरणीय प्रभावहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

जब बाँध निर्माण सुरु भयो, पराना नदीको छेउमा बस्ने करिब १०,००० परिवार निर्माणका कारण विस्थापित भए। [१४] [१५]

उत्पादन[सम्पादन गर्नुहोस्]

Inside the dam structure
Inside the dam structure
ऊर्जाको वार्षिक उत्पादन
वर्ष स्थापित एकाइहरू टेरावाट आवर
सन् १९८४ ०–२ २.७७०
१९८५ २-३ ६.३२७
सन् १९८६ ३-६ २१.८५३
सन् १९८७ ६-९ ३५.८०७
सन् १९८८ ९-१२ ३८.५०८
१९८९ १२-१५ ४७.२३०
१९९० १५-१६ ५३.०९०
सन् १९९१ १६-१८ ५७.५१७
१९९२ १८ ५२.२६८
सन् १९९३ १८ ५९.९९७
१९९४ १८ ६९.३९४
१९९५ १८ ७७.२१२
सन् १९९६ १८ ८१.६५४
१९९७ १८ ८९.२३७
१९९८ १८ ८७.८४५
सन् १९९९ १८ ९०.००१
२००० १८ ९३.४२८
२००१ १८ ७९.३००
२००४ १८ ८९.९११
२००५ १८ ८७.९७१
२००६ १९ ९२.६९०
२००७ २० ९०.६२०
२००८ २० ९४.६८४
२००९ २० ९१.६५२
२०१० २० ८५.९७०
२०११ २० ९२.२४६ [१६]
२०१२ २० ९८.२८७ [१७]
२०१३ २० ९८.६३० [१८] [१९]
२०१४ २० ८७.८ [१८]
२०१५ २० ८९.२ [२०]
२०१६ २० १०३.१ [२१]
२०१७ २० ९६.३८७
२०१८ २० ९६.५८५
२०१९ २० ७९.४४४
२०२० २० ७६.३८२ [२२]
२०२१ २० ६६.३६९ [२३]

यो पनि हेर्नुहोस्[सम्पादन गर्नुहोस्]

  • सबैभन्दा ठूलो बाँधहरूको सूची
  • सबैभन्दा ठूलो जलविद्युत पावर स्टेशनहरूको सूची
  • संसारमा सबैभन्दा ठूलो पावर स्टेशनहरूको सूची
  • परम्परागत जलविद्युत केन्द्रहरूको सूची
  • बाँध मेगा प्रोजेक्टहरूको सूची
  • ब्राजिलमा पावर स्टेशनहरूको सूची
  • सबैभन्दा अग्लो बाँधहरूको सूची
  • मेगा प्रोजेक्ट
  • थ्री गर्जेस बाँध
  • जलविद्युत केन्द्र विफलताहरूको सूची

सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

  1. ↑ "Energy", Itaipu Binacional, २०१४, मूलबाट १२ अप्रिल २०१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ४ जुलाई २०१४। 
  2. ↑ "Number of employees | ITAIPU BINACIONAL", मूलबाट २०१७-०२-१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१७-०२-१६। 
  3. ↑ Nickson, Andrew (२० फेब्रुअरी २००८), "Paraguay: Lugo versus the Colorado Machine", Open Democracy, मूलबाट ३ अगस्ट २००९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३ अगस्ट २००९। 
  4. ↑ Mander, Benedict (२० सेप्टेम्बर २०१७), "Brazil's Itaipú dam treaty with Paraguay up for renewal", Financial Times, मूलबाट २०२२-१२-१०-मा सङ्ग्रहित। 
  5. ↑ "Why Brazil gave way on Itaipu dam", BBC, २६ जुलाई २००९, मूलबाट २६ जुलाई २००९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २००९-०७-२६। 
  6. ↑ Barrionuevo, Alexei (जुलाई २७, २००९), "Energy Deal With Brazil Gives Boost to Paraguay", New York Times, पृ: A१०, मूलबाट अगस्ट २०, २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच फेब्रुअरी २४, २०१७। 
  7. ↑ International Engineering Company, Inc.
  8. ↑ Pereira, Fabiano (अप्रिल २००७), "Clássicos: Grandes Brasileiros: Gurgel Itaipu" [Classics: Brazilian Greats: Gurgel Itaipu] (पुर्तुगालीमा), Quatro Rodas, मूलबाट २००७-०८-३०-मा सङ्ग्रहित।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००७-०८-३० मिति
  9. ↑ Schenoni, Luis (२०१६), "Regional Power Transitions: Lessons from the Southern Cone", GIGA Working Papers, मूलबाट २०१८-०९-२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१७-०३-२१। 
  10. ↑ Abreu, Diego (२००९-११-११), "Apagão teve origem em função de condições meteorológicas, diz MME", Globo News, मूलबाट २००९-११-१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २००९-११-११। 
  11. ↑ "Major Power Failures Hit Brazil", BBC, २००९-११-११, मूलबाट २००९-११-११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २००९-११-११। 
  12. ↑ Barrionuevo, Alexei (नोभेम्बर ११, २००९), "Brazil Looks for Answers After Huge Blackout", New York Times, मूलबाट अगस्ट ३१, २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच फेब्रुअरी २४, २०१७। 
  13. ↑ Pope, Gregory T. (डिसेम्बर १९९५), "The seven wonders of the modern world", Popular Mechanics: 48–56, मूलबाट २०१७-०३-०५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१७-०९-०१। 
  14. ↑ Indian Journals 61 (4), २००४। 
  15. ↑ Terminski, Bogumil (2013).
  16. ↑ "Energia de Itaipu poderia suprir o planeta por 43 horas" (पुर्तुगालीमा), Economia – Bonde. O seu portal, २०१२-०१-०२, मूलबाट २०१२-०४-१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१२-०१-०४। 
  17. ↑ "Itaipú supera récord mundial de producción de energía", Última Hora (स्पेनीमा) (Asunción), २०१३-०१-०४, मूलबाट २०१३-०१-०८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१३-०१-०४।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१३-०१-०८ मिति
  18. ↑ १८.० १८.१ "Drought curbs Itaipu hydro output", Business News Americas, ५ जनवरी २०१५, मूलबाट ८ जनवरी २०१५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ५ जनवरी २०१५।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ८ जनवरी २०१५ मिति
  19. ↑ "Consumo aumenta e Itaipu supera recorde de 2012", मूलबाट २०१४-०१-१६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१४-०१-१४। 
  20. ↑ "Itaipu superó a represa china en producción de energía", मूलबाट २०१६-०१-०९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१६-०१-०७। 
  21. ↑ "Brasil retiró casi 92 millones MWh de la producción récord de Itaipú", मूलबाट २०१७-०१-०३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१७-०१-०२। 
  22. ↑ "Energy | Itaipu Binacional"। 
  23. ↑ "Energy | Itaipu Binacional"।  
"https://ne.wikipedia.org/w/index.php?title=इताइपु_बाँध&oldid=1203046" बाट अनुप्रेषित