कल्पना चावला
 | एक अनाथ पृष्ठको रुपमा रहेको, अन्य विकिपृष्ठसित नजोडिएको वा एक-दुईवटा लेखहरूसँग मात्र जोडिएको हुनसक्छ। कृपया सम्बन्धित लेखहरूलाई यस पृष्ठ सूत्रसँग जोड्न सहायता गर्नुहोस् |
| कल्पना चावला | |
|---|---|
 | |
| अन्तरिक्ष यात्री | |
| जन्म | १७ मार्च १९६२[१] करनाल, हरियाणा, भारत |
| मृत्यु | १ फेब्रुअरी २००३ (उमेर ४०) Aboard Space Shuttle Columbia over टेक्सस, अमेरिका |
| Punjab Engineering College (BE) University of Texas at Arlington (MS) University of Colorado at Boulder (MS, PhD) | |
अन्तरिक्षमा बिताएको समय | ३१ दिन १४ घण्टा ५४ मिनेट[२] |
| छनौट | 1994 NASA Group |
| मिसन | STS-87, STS-107 |
मिसन प्रतिक चिन्ह |   |
| पुरस्कार | ढाँचा:CS Medal of Honor   |
| वैज्ञानिक करियर | |
| क्षेत्र | Aerospace engineering |
| Thesis | Computation of dynamics and control of unsteady vortical flows (1988) |
कल्पना चावला (पन्जाबी: ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ) (१ जुलाई, १९६१ - १ फरवरी २००३), एक भारतीय अमेरिकी अन्तरिक्ष यात्री र अन्तरिक्ष शटल मिशन विशेषज्ञ थिईन। उनी कोलम्बिया अन्तरिक्ष यान दुर्घटनामा मरिएका सात यात्री दल सदस्यहरू मध्ये एक थिईन।
प्रारम्भिक जीवन
[सम्पादन गर्नुहोस्]कल्पना चावला करनाल, हरियाणा, भारत.[३] मा एक हिन्दू भारतीय परिवारमा जन्मिएकी थिईन। उनको उडानमा चाख जहाँगीर रतनजी दादाभाई टाटा, बाट प्रेरित थिईन जो एक अग्रणी भारतीय विमान चालक र उद्योगपति थिए।[४][५] उनको जन्म १ जुलाई सन् १९६१ मा एक भारतीय परिवारमा भएको थियो।
शिक्षा
[सम्पादन गर्नुहोस्]कल्पना चावलाले प्रारम्भिक शिक्षा टैगोर पब्लिक स्कूल करनालबाट प्राप्त गरिन। अगाडिको शिक्षा वैमानिक अभियान्त्रिकीमा पञ्जाब इंजिनियरिंग कलेज, चण्डीगढ, भारतबाट गर्दै १९८२ मा अभियान्त्रिकी स्नातकको उपाधि प्राप्त गरिन। १९८२ मा उनी संयुक्त राज्य अमेरिकाको तर्फ गईन र वैमानिक अभियान्त्रिकीमा विज्ञान निष्णातको उपाधि टेक्सास विश्वविद्यालय आर्लिंगटनबाट प्राप्त गरिन (१९८४)। कल्पना जीले १९८६ मा दोश्रो विज्ञान निष्णातको उपाधि पाईन र १९८८ मा कोलोराडो विश्वविद्यालय बोल्डरबाट वैमानिक अभियन्त्रिकीमा विद्या वाचस्पतिको उपाधि पाईन। कल्पना जीको हवाईजहाजों, ग्लाईडरों र व्यावसायिक विमानचालनको प्रमाणपत्रको लागि प्रमाणित उडान प्रशिक्षक का दर्जा हासिल थियो। उनलाई एकल र बहु इंजन बिमानको लागि व्यावसायिक विमानचालकको लाईसेंस पनि प्राप्त थियो। अन्तरिक्ष यात्री बन्नु पहिले उनी एक सुप्रसिध नासा कि वैज्ञानिक थिईन।
एम्स अनुसन्धान केन्द्र
[सम्पादन गर्नुहोस्]१८८८ को अन्तमा उनले नासाको एम्स अनुसन्धान केन्द्रको लागि ओवेर्सेट मेथड्स इंकको उपाध्यक्षको रूपमा काम गर्न शुरू गरिन, उनले त्यहा वी/एसटीओएलमा सीएफडीमा अनुसन्धान गरिन। [४]
नासा कार्यकाल
[सम्पादन गर्नुहोस्]
कल्पना जी मार्च १९९५ मा नासाको अन्तरिक्ष यात्री कोरमा शामिल भईन र उनले १९९८ मा आफ्नो पहली उडानको लागि चुनिएको थियो। उनको पहिलो अन्तरिक्ष मिशन १९ नवम्बर, १९९७ मा छ अन्तरिक्ष यात्री दलको भागको रूपमा अन्तरिक्ष शटल कोलंबियाको उडान एसटीएस-८७बाट शुरू भयो। कल्पना जी अन्तरिक्षमा उडने वाली प्रथम भारतमा जन्मीएकी महिला थिईन र अन्तरिक्ष उडाने वाली भारतीय मूलको दोश्रो व्यक्ति थिईन। राकेश शर्माले १९८४ मा सोवियत अन्तरिक्ष यानमा एक उडान गरेकी थिईन। कल्पना जी अपनो पहिलो मिशनमा १.०४ करोड मीलको यात्रा पुरा गरेर पृथ्वीको २५२ परिक्रमा गरिन, र अन्तरिक्षमा ३६० भन्दा धेरै घण्टा बिताईन। एसटीएस-८७ को समयमा स्पार्टन उपग्रहको तैनात गर्नको लागि पनि जिम्मेदार थिईन, यस खराब भएको उपग्रहको पकडनको लागि विंस्टन स्कट र तकाओ दोईको अन्तरिक्षअन्तरिक्षमा चलाउनु परेको थियो। पाँच महिनाको छनबिन पछि नासाले कल्पना चावलालाई यस मामिलामा पूर्णतया दोषमुक्त पायो, त्रुटियाँ तंत्रांश अंतरापृष्ठों र यान कर्मचारियों तथा जमीनी नियंत्रकको लागि परिभाषित विधिहरूमा पाईयो।
एसटीएस-८७ को उडानोपरान्त गतिविधियोंको पूरा भए पछि कल्पना जीले अन्तरिक्ष यात्री कार्यालयमा, प्राविधिक पदमा काम गरिन, उनको त्य्हाँको कार्यकलापको उनको साथिहरूले विशेष पुरस्कार दिएर सम्मानित गरे।
२००० मा उनलाई एसटीएस-१०७ मा आफ्नो दोश्रो उडानको कर्मचारीको रूपमा चुना गया। यह अभियान लगातार पीछे सरकता रहा, किनकी विभिन्न कार्यको नियोजित समयमा टकराव हुदै रह्यो र केही प्राविधिक समस्या पनि आयो, जस्तो कि शटल इंजन बहाव अस्तरमा दरारें। १६ जनवरी २००३ को कल्पना जीले अंततः कोलंबियामा चढेर विनाशरत एसटीएस-१०७ मिशन का आरम्भ गरिन। उनको जिम्मेदारीहरूमा शामिल थियो स्पेसहैब/बल्ले-बल्ले/फ्रीस्टार लघुगुरूत्व प्रयोग जसको लागि कर्मचारी दलले ८० प्रयोग किए, जसको जरिए पृथ्वी र अन्तरिक्ष विज्ञान, उन्नत प्रविधि विकास र अन्तरिक्ष यात्री स्वास्थ्य र सुरक्षाको अध्ययन भयो। [६][७][८][९][१०][११][१२][१३][१४][१५][१६][१७]
निजी जीवन
[सम्पादन गर्नुहोस्]१९८३ मा उनी एक उडान प्रशिक्षक र विमानन लेखक, जीन पियरे हैरीसनसँग भेट भयो र विवाह गरिन, र १९९० मा[१८] एक देशीयकृत संयुक्त राज्य अमेरिकाको नागरिक बनीं।न
भारतको लागि चावलाको आखिरी यात्रा १९९१-१९९२ को नए सालको छुट्टीको समयमा थिईन जब उनी र उनको पति, परिवारको साथ समय बिताउन गएकी थिईन।
पुरस्कार
[सम्पादन गर्नुहोस्]मरणोपरान्त:
- काँग्रेशनल अन्तरिक्ष पदकको सम्मान
- नासा अन्तरिक्ष उडान पदक
- नासा विशिष्ट सेवा पदक
- प्रतिरक्षा विशिष्ट सेवा पदक
- प्रतिरक्षा विशिष्ट सेवा पदक
- प्रतिरक्षा विशिष्ट सेवा पदक
मेमोरिया
[सम्पादन गर्नुहोस्]- टेक्सास विश्वविद्यालय एल पासो (यूटीईपी)मा भारतीय छात्र सङ्घ (आईएसए) द्वारा २००५मा मेधावी छात्रोंको स्नातकको लागी.[१९]कल्पना चावला यादगार छात्रवृत्ति कार्यक्रम स्थापित गरियो
- छोटा तारा 51826 Kalpanachawla , एक सात प्रशंसा पत्रको नामबाट कोलंबिया (Columbia)'चालक दलों [२०]
- ५ फेब्रुअरी, २००३ मा, भारतको प्रधानमन्त्रीले घोषणा गरे कि उपग्रहक्को मौसम शृङ्खला, "METSAT ", "कल्पना ".को नामबाट होगाशृङ्खला, "का पहिलो उपग्रह METSAT-1 (METSAT-1)", भारत द्वारा१२ सेप्टेम्बर , २००२ मा "कल्पना-1 (KALPANA-1)".को रूपमा शुरू गरिनेछ "कल्पना-2 (KALPANA-2)"२००७ देखी शुरू हुने उम्मीद छ।[२१]
- न्यूयर्क शहरमा जैक्सन हाइट्स क्वींस (Queens)को ७४. स्ट्रीटको नामलाई ७४. स्ट्रीट कल्पना चावलाको बाटोको रूपमा पुनः नामकरण गरिएको छ।
- टेक्सास विश्वविद्यालयको Arlington (University of Texas at Arlington) (जहाँ चावलाले एयरोस्पेस इंजीनियरिंगमा मास्टरको विज्ञानको डिग्री १९८४ मा प्राप्त गरिन)मा उनको सम्मानमा एक शयनागार (dormitory), कल्पना चावला हल, को नामबाट २००४ में.[२२] राखीयो
- कल्पना चावला पुरस्कार कर्नाटक सरकार द्वारा पुरस्कारको रूपमा २००४ मा युवा महिला वैज्ञानिकको लागि [२३] स्थापित गरियो।
- पञ्जाब इंजीनियरिंग कलेज,मा छत्राहरूको छात्रावास कल्पना चावलाको नाममा छ। यसको अतिरिक्त, INR (INR)को लागि पच्चीस हजार, एक पदक, र एयरोनाटिकल इंजीनियरिंग विभागको सर्वश्रेष्ठ छात्रको लागि प्रमाण पत्र र पुरस्कार स्थापित गरिएको छ[२४]
- नासाले कल्पनाको नामबाट एक सुपर कंप्यूटर समर्पित गरिएको छ.[२५]
- फ्लोरिडा प्रौद्योगिकी संस्थान (Florida Institute of Technology)को कोलंबिया ग्राम सूटको एक 'विद्यार्थी अपार्टमेंट परिसर,मा चावला सहित प्रत्येक अन्तरिक्ष यात्रीको नाममा हल छ।
- नासाको मार्स एक्सप्लोरेशन रोवर मिशन सात शिखरको शृङ्खलाको हिल्सको नामबाट छ कोलंबिया हिल्स (Columbia Hills)को नाममा कल्पना चावला समेत सात अन्तरिक्ष यात्री जो कोलंबिया शटल दुर्घटना पछि छुटे उनीहरूको नामबाट चावला पहारी छ ,.
- स्टीव मोर्स (Steve Morse)ले कोलंबिया त्रासदीको यादमा गहरीं जामुनी (Deep Purple) बैंडबाट एक गित बनायो जसमा "सम्पर्क हरायो" भनेर यस एलबममा केले = बनाना (Bananas).[२६] गीत पाउन सकिन्छ
- उसको भाई, सञ्जय चावला,ले टिप्पणी गरे "मेरो लागि मेरो बहिनी मरीकी छैन। उनी अमर छिन।के यस्तो होईन की एक तारा के हो? उनी आकाशमा एक स्थायी तारा हुन। उनी सधै माथि देखीने छ जहाँसँग उनी सम्बन्धित छन "[२७]
- उपन्यासकार पीटर दाऊद (Peter David) ने उनको २००७ मा अन्तरिक्ष यात्री पछि चावलाको नाम shuttlecraft (shuttlecraft)को रूपमा दिएका छन, स्टार ट्रेक (Star Trek) उपन्यास स्टार ट्रेक: अगिल्लो पीढी: यसभन्दा पहिले अनादर.[२८]
- Jyotisar (Jyotisar),कुरुक्षेत्र[२९] मा हरियाणा सरकारने तारामंडल बनाएको छ जो तारामंडल कल्पना चावलाको नाममा राखीएको छ
बाहिरी सम्बन्ध
[सम्पादन गर्नुहोस्]यी पनि हेर्नुहोस्
[सम्पादन गर्नुहोस्]सन्दर्भ
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ "Kalpana Chawla Birth Anniversary: Here are lesser-known facts about the first woman of Indian origin to fly to space", Hindustan Times (अङ्ग्रेजीमा), १६ नोभेम्बर २०२०, अन्तिम पहुँच ३० जुलाई २०२०।
- ↑ Dismukes, Kim (७ मे २००९), "Kalpana Chawla – STS-107 Crew Memorial", National Aeronautics and Space Administration (NASA), मूलबाट ६ नोभेम्बर २००४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २२ जनवरी २०१९।
- ↑ "अन्तरिक्ष शटल कोलंबियाको आपदा", स्पेस टुडे, अन्तिम पहुँच २००७-०६-०८।
- ↑ ४.० ४.१ "अन्तरिक्षयात्री जीवनी, कल्पना चावला", स्पेस.कम, मूलबाट २००३-०१-१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २००७-०६-०२।
- ↑ "अन्तरिक्ष नायिकाको अवसानको भारतमा शोक", CNN, अन्तिम पहुँच २००७-०६-०२।
- ↑ कल्पना चावला परिवार शिक्षा र पर्यावरण संस्थान
- ↑ कल्पना चावलामा एक विशेष जालस्थल
- ↑ नासा जीवनी - कल्पना चावला, पीएच.डी.
- ↑ कल्पना चावलाको स्पेसफैक्ट्स जीवनी
- ↑ कल्पना चावला एसटीएस-१०७कर्मचारी स्मारक
- ↑ कल्पना चावला - मिशन विशेषज्ञ
- ↑ भारतको कोलंबिया अन्तरिक्ष यात्री को यादमा उपग्रहलाई पुनः नामाकर गरे
- ↑ सात नायक, सात धर्म
- ↑ पत्रकारहरूको लागि जानकारी, डॉ. सी. कल्पना चावला, अन्तरिक्ष यात्री
- ↑ कल्पना चावलाको चित्र
- ↑ चावलाको उद्देश्य
- ↑ अन्तरिक्ष यात्री यादगार संस्थान जालपृष्ठ
- ↑ "सपना साकार गरे", द हिंदू समाचार पत्र, भारत, अन्तिम पहुँच २००७-०६-०८।
- ↑ "Kalpana Chawla Memorial Scholarship", UTEP, अन्तिम पहुँच २००८-०६-१०।
- ↑ "कोलंबियाको कर्मियोंको श्रद्धांजलि", नासा जेपीएल, अन्तिम पहुँच २००७-०६-१०।
- ↑ "ISRO METSAT Satellite Series Named After Columbia Astronaut Kalpana Chawla", Spaceref.com, अन्तिम पहुँच २००७-०६-१०।
- ↑ "More about Kalpana Chawla Hall", University of Texas at Arlington, अन्तिम पहुँच २००७-०६-१०।
- ↑ "Kalpana Chawla Award instituted", The Hindu, अन्तिम पहुँच २००७-०६-१०।
- ↑ "Punjab Engineering College remembers Kalpana", अन्तिम पहुँच २००७-०६-१०।
|pubgjflisher=प्यारामिटर ग्रहण गरेन (सहायता) - ↑ "NASA Names Supercomputer After Columbia Astronaut", About.com, अन्तिम पहुँच २००७-०६-१०।
- ↑ HobbySpace - अन्तरिक्ष संगीत - रॉक / पॉप
- ↑ "'COLUMBIA IS LOST' A Muse for Indian Women", LA Times (reprint on IndianEmbassy.org), अन्तिम पहुँच २००७-०६-०२।
- ↑ डेविड, पीटर एक bicth;) स्टार ट्रेक: अगिलो पीढी: यसभन्दा पहिहले अनादर, पृष्ठ 24.
- ↑ http://ibnlive.in.com/news/planetarium-in-kalpana-chawlas-memory/36993-11.htmlIBN समाचार
बाह्य कडी
[सम्पादन गर्नुहोस्]
- इन्द्र गुप्ताले लेखेका भारत के ५० सबसे शानदार महिला (ISBN ८१-८८०८६-१९-३)