जुनेलो
| जुनेलो Panicum miliaceum | |
|---|---|
| |
| वैज्ञानिक वर्गीकरण | |
| जगत: | |
| भाग: | |
| वर्ग: | |
| गण: | |
| कुल: | |
| वंश: | |
| प्रजाति: | Panicum miliaceum
|
| वैज्ञानिक नाम | |
| Panicum miliaceum L. | |
| पर्याय | |
|
Panicum spontaneum Zhuk. | |
जुनेलो ( वैज्ञानिक नाम) प्रोसो बाजरा ) एक प्रकारको मोटो अन्न हो। यसलाई पुनर्व पनि भनिन्छ । यो पहिलो पटक कहाँ उब्जाएको थाहा छैन, तर यो ७,००० वर्ष पहिले काकेशस र चीन मा एक बालीको रूपमा उत्पादन गरिएको थियो। यो विश्वास गरिन्छ कि यसले स्वतन्त्र रूपमा बढ्न सिकेको हुन सक्छ। आज पनि यो नेपाल, भारत, रुस, युक्रेन, मध्यपूर्व एसिया, टर्की र रोमानियामा ठूलो मात्रामा उत्पादन गरिन्छ। यसलाई स्वास्थ्य रक्षक मानिन्छ। यसमा ग्लुटेन नहुने भएकाले गहुँबाट एलर्जी भएका व्यक्तिहरूले पनि यसलाई प्रयोग गर्न सक्छन्।
यसलाई धेरै कम पानी चाहिन्छ, र धेरै प्रकारको माटो र मौसममा बढ्न सक्छ। यसलाई बढ्न कम समय चाहिन्छ। यो सुख्खा क्षेत्रहरूको लागि एक आदर्श बाली हो, यसले मुख्य अन्नहरूमा न्यूनतम पानीको माग गर्दछ। यसको बिरुवा ४ फिट उचाई सम्म बढ्न सक्छ, बीउ क्लस्टर मा बढ्छ र २-३ मिमी लामो हुन्छ। यो पहेंलो, सुन्तला, वा खैरो रंगको हुन सक्छ। यो घाँस भए पनि अन्य मोटो दानासँग यसको कुनै सम्बन्ध छैन।
बढ्दो इतिहास
[सम्पादन गर्नुहोस्]कागुनोजस्तै यस बालीको जङ्गली पुर्खाको पहिचान हुन सकेको छैन, तर मध्य एसियाबाट बाँकी विश्वमा फैलिएको मानिन्छ। यो नियोलिथिक युगमा खेती हुन थालेको थियो, जसको प्रमाण जर्जियामा पाइन्छ।
प्रयोग
[सम्पादन गर्नुहोस्]यो ती मोटा अन्नहरू मध्ये एक हो जुन अफ्रिकामा उब्जाउ हुँदैन; विकसित देशहरूमा यसलाई जनावरको चाराको रूपमा मात्र उब्जाइन्छ।