दामोदर नदी

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
दामोदर नदी
दामोदर नदी
स्थान
देशभारत
स्थानझारखण्ड, पश्चिम बङ्गाल
भौतिक विषेशताहरू
स्रोत 
 • स्थानलोहरदगा जिल्ला, छोटा नागपुर पठार, झारखण्ड
मुख 
 •  स्थान
हुगली नदी, हावडा जिल्ला, पश्चिम बङ्गाल
लम्बाइ५९२ किमी (३६८ माइल)
निकास 
 • औसत२९६ मी3/सेक (१०,५०० घन फिट/सेक)

दामोदर नदी भारतको झारखण्डपश्चिम बङ्गाल राज्यहरूमा बग्ने नदी हो। उपत्यका खनिज स्रोतमा धनी छ र ठुलो मात्रामा खानी र औद्योगिक गतिविधिको घर हो। पश्चिम बङ्गालको मैदानी इलाकामा आएको विनाशकारी बाढीका कारण यसलाई बङ्गालको दुःख पनि भनिन्छ। दामोदर र यसका सहायक नदीहरूमा धेरै बाँधहरू निर्माणले केही बाढी नियन्त्रण गर्न मद्दत गरेको छ।

नामकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

दामोदरको अर्थ "पेटको वरिपरि डोरी" हो, संस्कृत दाम "डोरी" र उदर (उदार) "बेली" बाट आएको हो। दामोदर हिन्दु देवता कृष्णलाई दिइएको अर्को नाम पनि हो किनभने उनको पालनपोषण आमा यशोदाले उनलाई ठुलो कलशमा बाँधेका थिएँ।[१]

मार्ग[सम्पादन गर्नुहोस्]

दामोदर वर्षाले भरिने नदी हो। यो झारखण्डको छोटानागपुर पठारमा रहेको खामरपाट पहाडमा उत्पन्न हुन्छ। हुगली नदीसँग मिल्नुअघि यसले ३६८ माइल (५९२ किलोमिटर) को दूरी तय गर्छ।[२] छोटा नागपुर पठारमा लगभग १,४०० मिलिमिटर (५५ इन्च) को औसत वार्षिक वर्षा हुन्छ, जुन जुन र अगस्ट बीचको मनसुन महिनाहरूमा।[३] मनसुनमा दामोदर र यसका सहायक नदीहरूबाट बग्ने पानीको ठुलो मात्राले उपत्यकाको माथिल्लो भागमा क्रोध बनाइदिएको थियो। तल्लो उपत्यकामा यसले यसको किनाराहरू ओभरफ्लो गर्दथ्यो र ठुला क्षेत्रहरूमा बाढी पुर्‍याउँछ।[४]

सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

  1. Chattopadhyay, Akkori, Bardhaman Jelar Itihas O Lok Sanskriti (History and Folk lore of Bardhaman District.), (बङ्गालीमा), Vol I, pp. 21- 26, Radical Impression. आइएसबिएन ८१-८५४५९-३६-३
  2. "Damodar River | river, India | Britannica", www.britannica.com (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०२३-०३-०३ 
  3. Bose, Dr. N.K., The Problems of Damodar, Appendix IV to Report of the Damodar Flood Enquiry Committee, 1943, republished in Rivers of Bengal, a compilation, Vol III, 2002, p. 204
  4. "Damodar Valley", About the Region – Damodar Basin, Ministry of Environments and Forests, मूलबाट २००७-०९-२७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २००८-०५-२५