परेवा

घरपालुवा परेवा
	गुँडमा बसिरहेको परेवा।
संरक्षण स्थिति
	घरपालुवा
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	जन्तु जगत
सङ्घ:	हाड भएका
वर्ग:	पंक्षी
गण:	Columbiformes
कुल:	Columbidae
वंश:	Columba
प्रजाति:	C. livia
उपप्रजाति:	C. l. domestica
त्रिपद नाम
	Columba livia domestica; Gmelin, 1789
पर्याय
	Columba domestica Columba livia rustica

घरेलु परेवा ( Columba livia domestica or Columba livia forma domestica ) परेवाको एक उप-प्रजाति हो जुन रक परेवा र रक ढुकुरबाट उत्पन्न भएको हो। ढुङ्गा परेवा संसारको सबैभन्दा पुरानो घरपालुवा चरा मध्ये एक हो । परेवाको घरपालन ५,००० वर्षभन्दा पहिले मेसोपोटामियन क्यूनिफॉर्म ट्याब्लेटहरूमा उल्लेख गरिएको छ, जस्तै इजिप्टियन चित्रलिपिहरूमा पनि । परेवाहरू सम्भवतः कम्तिमा ३०००-५००० वर्ष पहिले भूमध्यसागरमा घरपालुवा गरिएको थियो , र खानाको स्रोतको रूपमा पहिले पनि घरपालुवा गरिएको हुन सक्छ। नयाँ अनुसन्धानले यी परेवाहरूको घरपालन १०,००० वर्ष पहिलेदेखि नै सुरु भएको देखाउँछ।

परेवाहरू खाना, घरपालुवा जनावर, पवित्र जनावर र सन्देशवाहकको रूपमा मानिसहरूका लागि ऐतिहासिक महत्त्वका छन्। घर फर्कने क्षमताको कारण, परेवाहरू सन्देशहरू पुर्‍याउन प्रयोग गरिएको छ, विश्वयुद्धको समयमा पनि । यसको बावजुद, शहरी परेवाहरू, जसलाई कुनै कारणले जंगली चरा मानिन्छ, सामान्यतया कीराको रूपमा हेरिन्छ, मुख्यतया तिनीहरूको दिसाको कारणले। यी जंगली परेवाहरूलाई संसारका धेरै भागहरूमा आक्रमणकारी मानिन्छ यद्यपि तिनीहरूले जंगली चराहरूको जनसंख्यामा सकारात्मक प्रभाव पार्छन्, शिकारी चराहरूको लागि एक महत्त्वपूर्ण शिकार प्रजातिको रूपमा सेवा गर्छन्।

घरपालनको इतिहास

परेवाहरूको बथानको लामो इतिहास भए तापनि, तिनीहरूको प्रारम्भिक घरपालनको विशिष्टताहरूको बारेमा थोरै मात्र थाहा छ। घरेलु परेवाको पुर्खा सी. लिभियाको कुन उप-प्रजाति थियो, ठ्याक्कै कहिले, कति पटक, कहाँ र कसरी तिनीहरूलाई घरपालुवा बनाइएको थियो, र तिनीहरू कसरी फैलिएका थिए भन्ने कुरा अज्ञात छ। तिनीहरूको कमजोर हड्डी र जंगली चराहरूसँग मिल्दोजुल्दो भएकोले, जीवाश्म रेकर्ड तिनीहरूको अध्ययन गर्न पर्याप्त छैन। यसरी धेरैजसो ज्ञात कुराहरू लिखित विवरणहरूबाट आउँछन्, जसले लगभग निश्चित रूपमा घरपालनको प्रारम्भिक चरणहरूलाई समेट्दैन।

परेवाको सबैभन्दा पुरानो रेकर्ड गरिएको उल्लेख लगभग ५,००० वर्ष पहिले मेसोपोटामियाबाट आएको हो। क्यापाडोसियाको पिजन उपत्यकामा चट्टानका संरचनाहरू छन् जुन प्राचीन परेवा घरहरूमा कुँदिएका थिए। प्राचीन इजिप्टियनहरूले ती धेरै मात्रामा राख्थे, र धार्मिक उद्देश्यका लागि एक पटकमा हजारौं बलिदान गर्थे। अकबर महानले हजारौं परेवाहरूको बथान लिएर यात्रा गरे।

यी घरपालुवा परेवाहरूलाई युरोपेली उपनिवेशवादीहरूले खानाको सुविधाजनक स्रोत र सन्देशवाहकको रूपमा अमेरिकामा परिचय गराएका थिए। १८ औं शताब्दीतिर, फेन्सी परेवाहरूमा युरोपेली चासो सुरु भयो, र त्यहाँका प्रजनकहरूले परेवाहरूको विविधतालाई धेरै विस्तार गरे, मध्य पूर्व र दक्षिण एशियाबाट चराहरू आयात गरे र नयाँ परेवाहरू सिर्जना गर्न विभिन्न जातीहरुलाई संभोग गराए।

घरेलु र जंगली परेवाहरूले जंगली ढुङ्गा ढुकुरहरूसँग व्यापक रूपमा मिलन गरेको हुनाले, आनुवंशिक रूपमा शुद्ध जंगली प्रकारका परेवाहरू अब अवस्थित नहुन सक्छन्, वा लगभग लोप भइसकेका हुन सक्छन्। यो निरन्तर मिश्रणले परेवाहरूको वास्तविक उत्पत्तिलाई अझ धमिलो पार्छ।