युरिया

युरिया
	Systematic name Carbonic diamide
	Other names Carbamide; Carbonyldiamide; Carbonyldiamine; Diaminomethanal; Diaminomethanone;
Identifiers
CAS number	57-13-6
PubChem	1176
ChemSpider	1143
UNII	8W8T17847W
DrugBank	DB03904
KEGG	D00023
ChEBI	CHEBI:16199
ChEMBL	CHEMBL985
IUPHAR ligand	4539
RTECS number	YR6250000
Beilstein Reference	635724
Gmelin Reference	1378
Jmol-3D images	Image 1
	SMILES C(=O)(N)N ;
	InChI InChI=1S/CH4N2O/c2-1(3)4/h(H4,2,3,4) ; Key: XSQUKJJJFZCRTK-UHFFFAOYSA-N InChI=1/CH4N2O/c2-1(3)4/h(H4,2,3,4); Key: XSQUKJJJFZCRTK-UHFFFAOYAF;
Properties
Molecular formula	ढाँचा:Chem2
Molar mass	60.06 g/mol
Appearance	White solid
Density	1.32 g/cm3
Melting point	133 to 135 °C, अभिव्यक्ति त्रुटि: अज्ञात शब्द "to"। K, अभिव्यक्ति त्रुटि: अज्ञात शब्द "to"। °F
Boiling point	decomposes
Solubility in water	545 g/L (at 25 °C)
Solubility	500 g/L glycerol 50 g/L ethanol; ~4 g/L acetonitrile
Basicity (pKb)	13.9
Structure
Dipole moment	4.56 D
Hazards
NFPA 704	1 1 0
Flash point	Non-flammable
	(what is this?) (verify); Except where noted otherwise, data are given for materials in their standard state (at 25 °C, 100 kPa)
	Infobox references

ढाँचा:Chembox PIN ढाँचा:Chembox MagSus ढाँचा:Chembox Thermochemistry ढाँचा:Chembox Pharmacology ढाँचा:Chembox LD50

युरिया वा कारबामाइड (अङ्ग्रेजी: Urea, Carabamide, CO(NH₂)₂ सेतो, गन्ध नभएको, ठोस, घुलनसील रासायनिक यौगिक हो। सन् १८२८ मा जर्मनका वैज्ञानिक फ्रेडरिक होलरले जीवित प्राणी बाहिरी वातावरणमा पनि युरिया बन्न सक्ने पत्ता लगाए।

प्रयोग

कृषि

विश्वमा उत्पादन हुने ९०% भन्दा अधिक युरिया नाइट्रोजन-युक्त मल खाद (उर्वरक Fertilizer)को रुपमा उपयोग हुन्छ। ^[६] युरियामा ठोस वस्तु मध्ये सबैभन्दा उच्च नाइट्रोजन मात्रा हुन्छ। त्यसकारण युरियाको प्रती नाइट्रोजन पोषण ढुवानी खर्च न्यून हुने गर्छ।

रेजिन

युरियालाई युरिया फर्मलडिहाइड रेजिनको उत्पादनमा कच्चा पदार्थको रुपमा प्रयोग गरिन्छ।

विस्फोटक

युरिया युरिया नाइट्रेट लगायतका विस्फोटक बनाउन प्रयोग हुन्छ। युरिय्स नाइट्रेट (इम्प्रोभाइज्ड एक्प्लोसिब डिभाइस) (IED)को रुपमा प्रयोग हुन्छ।

अटोमोबाइल

प्रयोगशाला

चिकित्सा प्रयोग

युरिया युक्त क्रिम छालाको पुनर्जलकरणको लागि प्रयोग हुन्छ। युरिया ४०% सोरियासिस, जेरोसिस, अनिकोमाइकोसिस, इक्थिओसिस, इक्जेमा, केराटोसिस, केराटोडेर्म,कर्न, र क्यालुसेस को पहिचानमा प्रयोग हुन्छ।

युरिया इन्जेक्सन, पहिले गर्भपतन गर्न प्रयोग गरिन्थ्यो। ^[७]

अन्य उपयोग

भाडा माझ्ने साबुन बनाउन
दाँत चम्काउने पदार्थमा
जनावरको दानाको रुपमा

उत्पादन

युरिया औद्योगिक स्तरमा उत्पादन हुन्छ। २०१२ मा, विश्वव्यापी युरिया उत्पादन क्षमता करिब १८४ मिलियन टन थियो। ^[८]

औद्योगिक विधि

उद्योगमा, उरिया एमोनिया र कार्बन डाइअक्साइडबाट उत्पादन गरिन्छ।

${\ce {NH3 + CO2 <=> CO(NH2)2 + H2O}}$ (ΔH = +15.5 kJ/mol at 160–180 °C)^[९]>^[१०]

सन्दर्भ सामग्रीहरू

↑ ^१.० ^१.१ Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book), Cambridge: The Royal Society of Chemistry, २०१४, पृ: 416, 860–861, आइएसबिएन 978-0-85404-182-4, डिओआई:10.1039/9781849733069-FP001, "The compound H₂N-CO-NH₂ has the retained name ‘urea’, which is the preferred IUPAC name, with locants N and N′, as shown above the structure below. The systematic name is ‘carbonic diamide’, (…)."
↑ Yalkowsky, Samuel H.; He, Yan; Jain, Parijat (१९ अप्रिल २०१६), Handbook of Aqueous Solubility Data, CRC Press, आइएसबिएन 9781439802465।
↑ "Solubility of Various Compounds in Glycerine", msdssearch.dow.com, मूलबाट २०१४-०४-१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१४-०४-१२।
↑ Loeser, Eric; DelaCruz, Marilyn; Madappalli, Vinay (९ जुन २०११), "Solubility of Urea in Acetonitrile–Water Mixtures and Liquid–Liquid Phase Separation of Urea-Saturated Acetonitrile–Water Mixtures", Journal of Chemical & Engineering Data 56 (6): 2909–2913, डिओआई:10.1021/je200122b। |name-list-style= प्यारामिटर ग्रहण गरेन (सहायता)
↑ Calculated from 14−pK_a. The value of pK_a is given as 0.10 by the CRC Handbook of Chemistry and Physics, 49th edition (1968–1969). A value of 0.18 is given by Williams, R. (२००१-१०-२४), "pKa Data", मूलबाट अगस्ट २४, २००३-मा सङ्ग्रहित। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००३-०८-२४ मिति
↑ ढाँचा:Ullmann
↑ "Induction of therapeutic abortion by intra-amniotic injection of urea", British Medical Journal 1 (5739): 28–9, जनवरी १९७१, डिओआई:10.1136/bmj.1.5739.28, पिएमआइडी 5539139, पिएमसी 1794772।
↑ "Market Study Urea", Ceresana.com, २०१२, अन्तिम पहुँच २०१३-०५-१७।
↑ ढाँचा:Ullmann
↑ Brouwer, Mark, "Thermodynamics of the Urea Process", ureaknowhow.com, अन्तिम पहुँच २६ फेब्रुअरी २०२३।

बाह्य कडीहरू

यो लेख अपुरो छ। तपाईं यसलाई बढाएर विकिपिडियालाई सहायता गर्न सक्नुहुन्छ।

[iupac2013-1] १.० ^१.१ Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book), Cambridge: The Royal Society of Chemistry, २०१४, पृ: 416, 860–861, आइएसबिएन 978-0-85404-182-4, डिओआई:10.1039/9781849733069-FP001, "The compound H₂N-CO-NH₂ has the retained name ‘urea’, which is the preferred IUPAC name, with locants N and N′, as shown above the structure below. The systematic name is ‘carbonic diamide’, (…)."

[Solubility-2] Yalkowsky, Samuel H.; He, Yan; Jain, Parijat (१९ अप्रिल २०१६), Handbook of Aqueous Solubility Data, CRC Press, आइएसबिएन 9781439802465।

[3] "Solubility of Various Compounds in Glycerine", msdssearch.dow.com, मूलबाट २०१४-०४-१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१४-०४-१२।

[4] Loeser, Eric; DelaCruz, Marilyn; Madappalli, Vinay (९ जुन २०११), "Solubility of Urea in Acetonitrile–Water Mixtures and Liquid–Liquid Phase Separation of Urea-Saturated Acetonitrile–Water Mixtures", Journal of Chemical & Engineering Data 56 (6): 2909–2913, डिओआई:10.1021/je200122b। |name-list-style= प्यारामिटर ग्रहण गरेन (सहायता)

[pK-5] Calculated from 14−pK_a. The value of pK_a is given as 0.10 by the CRC Handbook of Chemistry and Physics, 49th edition (1968–1969). A value of 0.18 is given by Williams, R. (२००१-१०-२४), "pKa Data", मूलबाट अगस्ट २४, २००३-मा सङ्ग्रहित। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००३-०८-२४ मिति

[Ullmann-6] ढाँचा:Ullmann

[7] "Induction of therapeutic abortion by intra-amniotic injection of urea", British Medical Journal 1 (5739): 28–9, जनवरी १९७१, डिओआई:10.1136/bmj.1.5739.28, पिएमआइडी 5539139, पिएमसी 1794772।

[8] "Market Study Urea", Ceresana.com, २०१२, अन्तिम पहुँच २०१३-०५-१७।

[Meessen_2012-9] ढाँचा:Ullmann

[Brouwer_2009-10] Brouwer, Mark, "Thermodynamics of the Urea Process", ureaknowhow.com, अन्तिम पहुँच २६ फेब्रुअरी २०२३।

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]

[७]

[८]

[९]

[१०]