राजकोट जिल्ला

राजकोट जिल्ला
गुजरातको जिल्ला
माथि-बायाँबाट घडीको दिशामा: नौलखा दरबार गोन्डल, कागवाडको खोडलधाम, दानिधरको मन्दिर, थोरला गाउँको दृश्य, खम्बलिडा बौद्ध गुफाहरू
गुजरातमा जिल्लाको स्थान
निर्देशाङ्क: २२°१८′०″उ ७०°४६′४८″पू
देश	भारत
राज्य	गुजरात
क्षेत्र	सौराष्ट्र
मुख्यालय	राजकोट
क्षेत्रफल
• जम्मा	११२०३ किमी२ (४३२६ वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (सन् २०११)
• जम्मा	३८०४५५८
• घनत्व	३४०/किमी२ (८८०/वर्ग माइल)
भाषाहरू
• आधिकारिक	गुजराती, हिन्दी, अङ्ग्रेजी
समय क्षेत्र	युटिसी+५:३० (भारतीय मानक समय)
वेबसाइट	rajkot.nic.in

राजकोट जिल्ला भारतको गुजरात राज्यको ३३ जिल्लाहरू मध्ये एक हो। सौराष्ट्र प्रायद्वीपमा अवस्थित, राजकोट सहर जिल्लाको प्रशासनिक मुख्यालय हो। यो गुजरातको तेस्रो-सबैभन्दा उन्नत जिल्ला र चौथो सबैभन्दा धेरै जनसङ्ख्या भएको जिल्ला हो।

यस जिल्लाको उत्तरमा मोरबी जिल्ला, पूर्वमा सुरेन्द्रनगर र बोटाड जिल्ला, दक्षिणमा अमरेली र जुनागढ जिल्ला र पश्चिममा पोरबन्दर जामनगर जिल्लाले घेरिएको छ। जिल्लाले ११२०३ किमी२को क्षेत्र ओगटेको छ।

नामको उत्पत्ति

जिल्लाको नाम यसको मुख्यालय, राजकोट सहरको नामबाट राखिएको हो। राजकोट सहरको नाम (शाब्दिक अर्थ राजकुमारहरूको सहर हो) सायद सन् १६२० मा राजकोटको पूर्व रियासतका सह-संस्थापक राजु सन्धिबाट आएको हो।

भूगोल

यो सहर २३°०८' उत्तरी अक्षांश र २०°५८' उत्तरी अक्षांश र ७१°४०' पूर्वी देशान्तर र ७०°२०' पूर्वी देशान्तरको बीचमा अवस्थित छ। राजकोटमा तुलनात्मक रुपमा सुहाउँदो हावापानी छ। जलवायुले धेरै हातहरू प्रदर्शन गर्दैन। ग्रीष्मऋतु मार्च देखि जून सम्म हुन्छ। यस समयमा तापमान २० डिग्री सेल्सियस र ४० डिग्री सेल्सियस को बीच भिन्न हुन्छ।  वर्षायाम जुलाईदेखि सेप्टेम्बरसम्म हुन्छ। यस स्थानमा औसत ५५० मिलिमिटर वर्षा भएको छ। जाडो याम अक्टोबरदेखि फेब्रुअरीसम्म हुन्छ।

जनसाङ्ख्यिकी

सन् २०११ को जनगणना अनुसार राजकोट जिल्लाको जनसङ्ख्या ३८,०४,५५८ छ, लगभग लाइबेरिया राष्ट्र वा अमेरिकी राज्य ओरेगन बराबर छ। यसले यसलाई भारतमा ६८औँ स्थान दिन्छ (कुल ६४० मध्ये)। यस जिल्लाको जनघनत्व ३३९ निवासी प्रति वर्ग किलोमिटर (८८० /वर्ग माइल) छ।। २००१-२०११ दशकमा यसको जनसङ्ख्या वृद्धि दर १९.८७% थियो। राजकोटमा प्रत्येक १००० पुरुषहरूको लागि ९२४ महिलाहरूको लिंग अनुपात छ, र साक्षरता दर ८२.२% छ।

विभाजन पछि जनसङ्ख्या ३,०१५,२२९ थियो, जसमध्ये १,८८७,६५४ (६२.६०%) सहरी क्षेत्रमा बसोबास गर्थे। विभाजित जिल्लामा प्रति १००० पुरुषमा ९२३ महिलाको लिङ्ग अनुपात थियो। अनुसूचित जाति र अनुसूचित जनजातिहरू क्रमशः जनसङ्ख्याको २३५,७४९ (७.८२%) र १९,१६० (०.६४%) थिए। विभाजित जिल्लामा हिन्दुहरू २,७५३,७१२ (९१.३३%) थिए भने मुस्लिमहरू २,२२,६४९ (७.३८%) र जैनहरू २८,२९७ (०.९४%) थिए।

भारतको २०११ को जनगणनाको समयमा, जिल्लाको ९६.३१% जनसङ्ख्याले गुजराती र १.९५% हिन्दीलाई आफ्नो पहिलो भाषाको रूपमा बोल्थे।

बाह्य कडीहरू

• राजकोट जिल्ला वेबसाइट वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२०-११-०१ मिति
• यस पृष्ठ सम्बन्धित भौगोलिक तथ्याङ्क राजकोट जिल्ला ओपन स्ट्रिट नक्सामा रहेको छ।