विश्वकोश

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
नेपाली विकिपिडिया, एक विश्वकोश

विश्वकोश भनेको कुनै खास क्षेत्र वा अनुशासन(बिषय)मा सामान्य वा विशेष ज्ञानको सारांश प्रदान गर्ने सन्दर्भ कार्य वा सङ्ग्रह हो।[१][२] विश्वकोशहरू लेख वा प्रविष्टिहरूमा विभाजित हुन्छन् जुन लेखको नाम वा विषयगत श्रेणीहरूद्वारा वर्णमाला अनुसार व्यवस्थित हुन्छन्, वा अन्यथा खोज्न सकिन्छ।[३][४] सामान्यतया विश्वकोशमा लेखहरू दिइएको लेखको शीर्षकमा तथ्यपरक जानकारीमा केन्द्रित हुन्छन्; यो शब्दकोश प्रविष्टिहरू भन्दा फरक हुन्छ, जुन शब्दहरूको बारेमा भाषिक जानकारीमा केन्द्रित हुन्छ, जस्तै तिनीहरूको व्युत्पत्ति, अर्थ, उच्चारण, प्रयोग, र व्याकरणिक रूपहरू।[५][६]

विशेषताहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

आधुनिक विश्वकोश १८ औं शताब्दीमा शब्दकोशबाट विकसित भएको थियो। ऐतिहासिक रूपमा, दुबै(विश्वकोश र शब्दकोशहरू) राम्ररी शिक्षित, राम्ररी जानकार सामग्री विशेषज्ञहरूद्वारा अनुसन्धान र लेखिएका छन्, तर तिनीहरू संरचनामा उल्लेखनीय रूपमा भिन्न छन्।

चार प्रमुख तत्व[सम्पादन गर्नुहोस्]

  1. विश्वकोशहरू सामान्य हुन सक्छन्, जसमा हरेक क्षेत्रका विषयहरूमा लेखहरू समावेश हुन्छन्।[७]
  2. विश्वकोषीय दायराका कार्यहरूले उनीहरूको विषय डोमेनको लागि महत्त्वपूर्ण संचित ज्ञान, जस्तै चिकित्सा, दर्शन वा कानूनको विश्वकोश प्रदान गर्ने लक्ष्य राख्छन्।
  3. सन्दर्भको लागि विश्वकोश प्रयोगयोग्य बनाउन सङ्गठनको केही व्यवस्थित विधि आवश्यक छ।[८]
  4. आधुनिक मल्टिमिडिया र सूचना युगको विकास हुँदै गएपछि सबै प्रकारका सूचना सङ्कलन, प्रमाणीकरण, सङ्कलन र प्रस्तुतीकरणका लागि नयाँ विधिहरू देखा परेका छन्।

विश्वकोशहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

  1. "Encyclopedia.", मूलबाट अगस्ट ३, २००७-मा सङ्ग्रहित।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण अगस्ट ३, २००७ मिति Glossary of Library Terms. Riverside City College, Digital Library/Learning Resource Center. Retrieved on: November 17, 2007.
  2. "What are Reference Resources?", Eastern Illinois University, मूलबाट नोभेम्बर २२, २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच डिसेम्बर १७, २०२२ 
  3. Hartmann, R. R. K.; James, Gregory (१९९८), Dictionary of Lexicography, Routledge, पृ: ४८, आइएसबिएन 978-0-415-14143-7, मूलबाट जनवरी १४, २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच जुलाई २७, २०१० 
  4. "Encyclopedia", Merriam-Webster, मूलबाट सेप्टेम्बर २९, २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच डिसेम्बर १७, २०२२ 
  5. Bocco, Diana (अगस्ट ३०, २०२२), "What is an Encyclopedia?", Language Humanities, मूलबाट सेप्टेम्बर २७, २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच जनवरी २४, २०२३ 
  6. Béjoint, Henri (2000). Modern Lexicography वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण डिसेम्बर ३०, २०१६ मिति, pp. 30–31. Oxford University Press. आइएसबिएन ०-१९-८२९९५१-६
  7. "What are Reference Resources?", Eastern Illinois University, मूलबाट नोभेम्बर २२, २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच डिसेम्बर १७, २०२२ 
  8. "Encyclopedia", Merriam-Webster, मूलबाट सेप्टेम्बर २९, २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच डिसेम्बर १७, २०२२