शतपथ ब्राह्मण
शतपथ ब्राह्मणम्, शुक्ल यजुर्वेद माथि एक टिप्पणी रचना हो। यसको श्रेय वैदिक ऋषि याज्ञवल्क्यलाई दिइन्छ।[१] ब्राह्मणहरू (वेदका टिप्पणीहरू) मध्ये सबैभन्दा पूर्ण, व्यवस्थित र महत्त्वपूर्णको रूपमा वर्णन गरिएको, यसमा वैदिक यज्ञ अनुष्ठान, प्रतीकात्मकता र पौराणिक कथाहरूको विस्तृत व्याख्या समावेश छ।
विशेष गरी यज्ञ कर्मकाण्डहरूको वर्णनमा (जटिल अग्निवेदीहरूको निर्माण सहित), शतपथ ब्राह्मणले वैदिक कालदेखि ज्यामिति (उदाहरणका लागि पाईको गणना र पाइथागोरस साध्यको मूल) र खगोल विज्ञान (उदाहरणका लागि ग्रहहरूको दूरी र पृथ्वी गोलाकार छ भन्ने दाबी) को बारेमा वैज्ञानिक ज्ञान प्रदान गर्दछ।[२]
शतपथ ब्राह्मणलाई विष्णुका धेरै पौराणिक किंवदन्ती र अवतारहरूको उत्पत्तिको रूपमा वैष्णव धर्मको विकासमा पनि महत्त्वपूर्ण मानिन्छ। विशेष गरी, ती सबै (मत्स्य, कुर्म, वराह, नरसिंह र वामन) दशावतार (विष्णुका दस प्रमुख अवतार) मा पहिलो पाँच अवतारको रूपमा सूचीबद्ध छन्।
यस पाठका दुई संस्करणहरू (पुनरावृत्तिहरू) उपलब्ध छन्। तिनीहरू मध्यबिन्दु पुनरावृत्ति र कण्व पुनरुत्थान हुन्। यो लेख विशेष गरी शतपथ ब्राह्मणको मध्यदिन संस्करणमा केन्द्रित छ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ Dowson, John (१८८८), A classical dictionary of Hindu mythology and religion, geography, history, and literature, Robarts – University of Toronto, London : Trübner, पृ: 34-35, 286 (Shatapatha Brahmana)।
- ↑ "Sanskrit Dictionary for Spoken Sanskrit: 'Shatapatha'", spokensanskrit.org, अन्तिम पहुँच २०१९-१२-३१।[स्थायी मृत कडी]