सामग्रीमा जानुहोस्

न्युटनको गतिका नियमहरू

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट


न्युटनको गतिका नियमहरू (अङ्ग्रेजी: Newton's laws of motion) तीन भौतिक नियमहरु हुन् , जसले शास्त्रीय यान्त्रिकीको (classical mechanics) को जग बसालेको थियो ।

भौतिकशास्त्री सर आइज्याक न्युटन (सी.ई. १६४३–१७२७) जसले गतिका नियमहरु बनाए

यी नियमहरूले कुनै पनि वस्तु र त्यसमा लाग्ने बल र त्यसमा त्यो बलको असरको रूपमा देखिने गतिको व्याख्या गर्दछ । अझ स्पष्टसँग भन्नुपर्दा, पहिलो नियमले गुणात्मक तरिकाले बलको परिभाषा गर्दछ, दोस्रो नियमले मात्रात्मक तरिकाले बलको मापन गर्दछ र तेस्रोले एकल पृथक शक्ति अवस्थित छैन भनेर जोड दिन्छ। आइस्याक न्युटनले गतिको तीन नियमहरू पहिलो पटक सन् १६८७ मा "फिलोसफिय नेचुरलिस प्रिंसीपिया मैथेमेटिका" (गणितीय सिद्धान्तको प्राकृतिक दर्शन; 'अङ्ग्रेजी: Mathematical Principles of Natural Philosophy')मा संकलित गरेका थिए।


पहिलो नियम: इनार्सिय्ल फ्रेम रिफरेन्समा, कुनै वस्तुमा बाहिरी बल नलगाएसम्म उक्त वस्तु स्थिर छ भने स्थिर अवस्थामै रहिरहन्छ र चाल अवस्थामा छ भने समान गतिले अगाडि गइरहन्छ । .[][]
दोश्रो नियम:

इनार्सिय्ल फ्रेम रिफरेन्समा, कुनै पनि वस्तुमा समग्र बल F (बलहरूको भेक्टर योगफल) त्यो वस्तुको पिण्ड (mass) m र वस्तुको प्रवेग (acceleration) a को गुणनसँग बराबर हुन्छ ।
F = ma (वस्तुको पिण्ड m लाइ चर मानिएको छ)

तेश्रो नियम: हरेक क्रियामा बराबर तर विपरीत प्रतिक्रिया हुन्छ ।

सबै भन्दा पहिले सर आइज्याक न्युटनले यी नियम हरूलाई आफ्नो ग्रन्थ फिलोसोफी नेचुरालिस प्रिंसिपिआ म्याथेमेटिका (सन १६८७) मा सङ्कलन गरेका थिए ।[] सर आइज्याक न्युटनले अनेक स्थानहरूमा भौतिक वस्तुहरूको गतिसँग सम्बन्धित समस्याहरूको व्याख्या गर्न यसको प्रयोग गरेका थिए । उदाहरणका लागि, गतिको यी नियमहरू उनकै विश्वव्यापी गुरुत्वको नियमसँग जोडेर हेर्दा यसले किप्लरको ग्रहिय गतिको नियमलाई राम्रो ब्याख्या गर्दछ भनेर न्यूटनले आफ्नो लेखको तेस्रो भागमा बताए।

  1. Browne, Michael E. (जुलाई १९९९), Schaum's outline of theory and problems of physics for engineering and science (Series: Schaum's Outline Series), McGraw-Hill Companies, पृ: 58, आइएसबिएन 978-0-07-008498-8 
  2. Holzner, Steven (डिसेम्बर २००५), Physics for Dummies, Wiley, John & Sons, Incorporated, पृ: 64, आइएसबिएन 978-0-7645-5433-9 
  3. See the Principia on line at Andrew Motte Translation