मैत्रक वंश

मैत्रक वंश
४७५ ई–७७६ ई
वल्लभी (सौराष्ट्र) को मुद्रा
राजधानी	वल्लभी
आम भाषाहरू	संस्कृत प्राकृत शौरसेनी प्राकृत
धर्म	हिन्दु धर्म (शैव)
इतिहास
• स्थापित	४७५ ई
• विस्थापित	७७६ ई
पूर्ववर्ती उत्तरवर्ती पश्चिमी क्षत्रप गुप्त साम्राज्य त्रैकुटक वंश चावडा वंश सैन्धव

मैत्रक वंशले पश्चिमी भारत (अहिले गुजरात) मा लगभग ४७५ देखि लगभग ७७६ ईस्वी सम्म आफ्नो राजधानी वल्लभीमा शासन गरे। मिथ्राईक रहस्यहरूको अनुसरण गर्ने धरापटा (वंशका पाँचौं राजा) को एकमात्र अपवाद बाहेक, तिनीहरू शैव अनुयायी थिए। तिनीहरूको उत्पत्ति अनिश्चित छ तर तिनीहरू सम्भवतः चन्द्रवंशी क्षत्रिय थिए।

इतिहास

गुप्त साम्राज्यको पतन पछि, मैत्रक वंश सेनापति (सामान्य) भाटार्क द्वारा स्थापित भएको थियो, जो गुप्त साम्राज्य अन्तर्गत सौराष्ट्रका एक सैन्य गभर्नर थिए, जसले आफूलाई ४७५ ईस्वीको वरिपरि स्वतन्त्र रूपमा स्थापित गरेका थिए। मैत्रकहरूले आफ्नो राजधानी वल्लभीबाट शासन गरे।

तिनीहरू मध्य ७ औं शताब्दीमा हर्षको शासन अन्तर्गत आए, तर स्थानीय स्वायत्तता कायम राखे, र हर्षको मृत्यु पछि आफ्नो स्वतन्त्रता पुन: प्राप्त गरे। मैत्रकहरूले एक वल्लभी विश्वविद्यालय स्थापना गरे जुन यसको शैक्षिक कार्यहरूका लागि टाढा-टाढा परिचित भयो र नालन्दा विश्वविद्यालयसँग तुलना गरियो।

तिनीहरू मध्य सातौं शताब्दीमा वर्धन वंशको हर्षको शासन अन्तर्गत आए, तर स्थानीय स्वायत्तता कायम राखे, र हर्षको मृत्यु पछि आफ्नो स्वतन्त्रता पुन: प्राप्त गरे। समुद्रबाट अरबहरूले बारम्बार आक्रमण गरेपछि राज्य निकै कमजोर भएको थियो। राजवंश ७८३ ईस्वी सम्म समाप्त भयो। वल्लबीको पतनलाई ताजिका (अरब) आक्रमणहरूसँग जोड्ने पौराणिक विवरणहरू बाहेक, कुनै पनि ऐतिहासिक स्रोतले राजवंशको अन्त्य कसरी भयो भनेर उल्लेख गर्दैन। यस अवधिका सय भन्दा बढी मन्दिरहरू ज्ञात छन्, प्रायः सौराष्ट्रको पश्चिमी तटमा अवस्थित छन्।

यो पनि हेर्नुहोस्

• सोलंकी वंश