भद्रबाहु

भद्रबाहुस्वामी

आचार्य भद्राबाहु जैन धर्मका श्वेताम्बर र दिगम्बर दुवै सम्प्रदायका अनुसार जैन धर्ममा अन्तिम श्रुतकेवली (सबै कुरा सुनेर जान्दछन्, अर्थात् अप्रत्यक्ष रूपमा) थिए।

दिगम्बर परम्पराअनुसार उनी मौर्य साम्राज्यका संस्थापक चन्द्रगुप्त मौर्यका आध्यात्मिक गुरु थिए। जैन धर्मका दिगम्बर सम्प्रदायका अनुसार जैन धर्ममा पाँच श्रुतकेवली थिए– गोवर्धन महामुनि, विष्णु, नन्दीमित्र, अपराजिता र भद्रबाहु।

प्रारम्भिक जीवन

भद्रबाहुको जन्म पुण्ड्रवर्धन (लगभग आधुनिक उत्तर बङ्गाल) मा एक ब्राह्मण परिवारमा भएको थियो जुन समयमा मौर्यहरूको माध्यमिक राजधानी उज्जैन थियो। जब उनी सात वर्षका थिए, गोवर्धन महामुनिले भविष्यवाणी गरे कि उनी अन्तिम श्रुता केवली हुनेछन् र उनको प्रारम्भिक शिक्षाको लागि उनलाई साथमा लिएर गए। श्वेतम्बर परम्पराअनुसार उनी ईपूर्व ४३३ देखि ईसापूर्व ३५७ सम्म बाँचेका थिए। दिगम्बर परम्पराअनुसार उनको मृत्यु ईसापूर्व ३६५ मा भएको थियो।

दिगम्बरको जीवनी र चन्द्रगुप्तको सोह्र सपनाहरूको व्याख्या

चन्द्रागिरिमा भद्रबाहु गुफा

दिगम्बर सम्प्रदायको विश्वास छ कि कात्तिक महिनाको पूर्णिमाको रात चन्द्रगुप्त मौर्य (मौर्य साम्राज्यका संस्थापक र शासक) ले सोह्रवटा सपना देखेका थिए, जसको व्याख्या आचार्य भद्रबाहुले उनलाई गरेका थिए।

चन्द्रगुप्तको सपना	भद्रबाहु द्वारा स्पष्टीकरण
सूर्यास्त	सबै ज्ञान अन्धकार हुनेछ
कल्पवृक्षको एउटा हाँगा फुटेर झर्छ	जैन धर्म र चन्द्रगुप्तका उत्तराधिकारीहरूको पतन सुरु हुनेछैन
आकाशमा झरेको दिव्य कार	स्वर्गीय प्राणीहरू भरतक्षेत्र जाने छैनन्
चन्द्रमाको डिस्क चकनाचुर भयो	जैन धर्म दुई सम्प्रदायमा विभाजित हुनेछ
कालो हात्तीहरू लड्दै	कम वर्षा र गरीब बाली
गोधूलिको उज्यालोमा चम्किरहेका झिल्काहरू	साँचो ज्ञान हराउनेछ, थोरै झिल्काहरू कमजोर प्रकाशमा चम्कनेछन्
सुकेको पोखरी	आर्यखण्ड जैन धर्मविहीन हुनेछ र असत्य बढ्नेछ
धुवाँले पुरै हावा भर्छ	खराबी हावी हुन थाल्छ र भलाइ लुकाइनेछ
सिंहासनमा बसेको बाँदर	नीच, कम जन्मेका, दुष्टले शक्ति प्राप्त गर्नेछन्
सुनको कचौराबाट प्यासा खाइरहेको कुकुर	छैटौँ भागमा सन्तुष्ट नभएका राजाहरूले जग्गा-भाडा लागु गर्नेछन् र आफ्नो प्रजालाई बढाएर दमन गर्नेछन्
जवान गोरुहरू काम गर्दै	युवाहरूले धार्मिक उद्देश्यहरू बनाउँछन्, तर वृद्ध भएपछि तिनीहरूलाई त्याग्नुहोस्
क्षत्रिय केटाहरू गधामा सवार	उच्च वंशका राजाहरू आधारसँग सम्बद्ध हुनेछन्
बाँदरहरू हंसहरूलाई डराउँदै	निम्नले महानहरूलाई सताउनेछ र तिनीहरूलाई समान स्तरमा घटाउने प्रयास गर्नेछ
बाछाहरू समुन्द्रमा हाम फाल्दै	राजाले अवैध कर लगाएर जनतालाई दमन गर्न सहयोग गर्नेछन्
पुराना गोरुहरू पछ्याउँदै स्यालहरू	कम, खोक्रो प्रशंसाको साथ, महान, असल र बुद्धिमानीहरूबाट छुटकारा पाउनेछ
एक बाह्र टाउको सर्प नजिक आउँदैछ	यस भूमिमा बाह्र वर्षको मृत्यु र अनिकाल आउनेछ