कुर्देली भाषा
| कुर्देली | ||
|---|---|---|
| Kurdî / کوردی | ||
 | ||
| मूलभाषी | टर्की, इराक, इरान, सिरिया, आर्मेनिया, अजरबैजान | |
| क्षेत्र | कुर्दिस्तान, अनातोलिया, काकेसस, खोरासान, कुर्देली प्रवास | |
| रैथाने(हरू) | कुर्द जाति | |
| मातृभाषी वक्ता | २.५ करोड | |
| आञ्चलिक भाषाहरू |
| |
| ||
| सरकारी दर्जा | ||
आधिकारिक भाषा |  इराक[५]
| |
अल्पसङ्ख्यक भाषाको रूपमा मान्यता | ||
| भाषा सङ्केतहरू | ||
| आइएसओ ६३९-१ | ku | |
| आइएसओ ६३९-२ | kur | |
| आइएसओ ६३९-३ | kur – inclusive codeव्यक्तिगत कोडहरू: kmr – उत्तरी कुर्देलीckb – केन्द्रीय कुर्देलीsdh – दक्षिणी कुर्देलीlki – लाकी कुर्देली | |
| ग्लोटोलग | kurd1259[१०] | |
| भाषाविद् प्रयोगशाला | 58-AAA-a (North Kurdish incl. Kurmanji & Kurmanjiki) + 58-AAA-b (Central Kurdish incl. Dimli/Zaza & Gurani) + 58-AAA-c (South Kurdish incl. Kurdi) | |
 कुर्देली बोलीहरू र कुर्दहरूले बोल्ने अन्य इरानी भाषाहरूको भौगोलिक वितरण
| ||
कुर्देली (کوردی) एक भाषा वा कुर्दिस्तानको भू-सांस्कृतिक क्षेत्रमा कुर्दहरूले बोल्ने भाषाहरूको समूह हो। कुर्देली भाषाहरूले एक बोलीको निरन्तरता को गठन गर्दछ, जसमध्ये धेरै पारस्परिक रूपले समझदार छैनन्, भारोपेली भाषा परिवारमा पश्चिमी इरानी भाषाहरूसँग सम्बन्धित छन्। कुर्देलीहरूको मुख्य तीन उपभाषाहरू वा भाषाहरू उत्तरी कुर्देली (कुर्मानजी), मध्य कुर्देली (सोरानी), र दक्षिणी कुर्देली (ज्वारेन) हुन्।
गैर-कुर्देली उत्तर-पश्चिमी इरानी भाषाहरूको एक अलग समूह, जाजा-गोरानी भाषाहरू पनि लाखौं जातीय कुर्दहरूले बोल्छन्। अधिकांश कुर्दहरू कुर्मनजी बोल्छन्, र अधिकांश कुर्द ग्रन्थहरू कुर्मनजी र सोरानीमा लेखिएका छन्। कुर्मनजी हावर वर्णमाला, ल्याटिन लिपिको व्युत्पत्तिमा लेखिएको छ, र सोरानी सोरानी वर्णमालामा लेखिएको छ, अरबी लिपिको व्युत्पत्ति।[१२]
लाकीलाई दक्षिणी कुर्देलीको बोलीको रूपमा वा कुर्देली अन्तर्गत चौथो भाषाको रूपमा वर्गीकरण बहसको विषय हो, तर लाकी र अन्य दक्षिणी कुर्द बोलीहरू बीचको भिन्नता न्यूनतम छ।[१३]
कुर्देली मा साहित्यिक उत्पादन ज्यादातर २०औँ शताब्दी को सुरुवात सम्म कविता मा सीमित थियो, जब अधिक सामान्य साहित्य विकसित भयो। आज, दुई प्रमुख लिखित कुर्देली बोलीहरू कुर्मानजी र सोरानी हुन्। सोरानी अरबीसँगै इराकका दुई आधिकारिक भाषाहरूमध्ये एक हो र राजनीतिक दस्तावेजहरूमा यसलाई "कुर्देली" भनेर चिनिन्छ।[१४]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ "Atlas of the Languages of Iran A working classification", Languages of Iran, अन्तिम पहुँच २५ मे २०१९।
- ↑ MacCagg, William O.; Silver, Brian D., सम्पादकहरू (१९७९), Soviet Asian Ethnic Frontiers, Pergamon Press, पृ: ९४, आइएसबिएन 9780080246376, "Since the most active Soviet Kurdish center has been and continues to be Yerevan, the first alphabet used for publishing Kurdish in the USSR was the Armenian alphabet."
- ↑ (रुसीमा), Krugosvet http://www.krugosvet.ru/enc/gumanitarnye_nauki/lingvistika/KURDSKI_YAZIK.html, "...в Армении на основе русского алфавита с 1946 (с 1921 на основе армянской графики, с 1929 на основе латиницы)."
|title=रितो (सहायता) - ↑ Khamoyan, M. (१९८६), "Քրդերեն [Kurdish language]", Soviet Armenian Encyclopedia (आर्मेनियालीमा) 12, पृ: ४९२, "...գրկ. լույս է տեսնում 1921-ից հայկ., 1929-ից՝ լատ., 1946-ից՝ ռուս. այբուբենով..."
- ↑ "Iraq's Constitution of 2005", पृ: ४, अन्तिम पहुँच १४ अप्रिल २०१९।
- ↑ "Kurdistan: Constitution of the Iraqi Kurdistan Region", अन्तिम पहुँच १४ अप्रिल २०१९।
- ↑ "Social Contract - Sa-Nes", Self-Administration of North & East Syria Representation in Benelux, मूलबाट ९ डिसेम्बर २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २२ मार्च २०१९। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ९ डिसेम्बर २०१८ मिति
- ↑ "Rojava could be a model for all Syria", Salih Muslim, Nationalita, २९ जुलाई २०१४, अन्तिम पहुँच २२ मार्च २०१९।
- ↑ Pavlenko, Aneta (२००८), Multilingualism in Post-Soviet Countries, Bristol, UK: Multilingual Matters, पृ: 18–22, आइएसबिएन 978-1-84769-087-6।
- ↑ ह्यामरस्ट्रोम, ह्याराल्ड; फोर्केल, रोबर्ट; हास्पेलमाथ, मार्टिन, सम्पादकहरू (२०१७), "कुर्देली", ग्लोटोलग ३.०, जेना, जर्मनी: मानव इतिहासको विज्ञानको लागि म्याक्स प्लांक संस्थान।
- ↑ कुर्देली भाषा at Ethnologue (25th ed., 2022) ढाँचा:Closed access
- ↑ "Kurmanji Kurdish", मूलबाट ४ मार्च २०१६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २४ फेब्रुअरी २०१६।
- ↑ "Lak Tribe", Iranica Online, अन्तिम पहुँच २५ मे २०१९।
- ↑ "Kurdish language issue and a divisive approach", Kurdish Academy of Language, मूलबाट १७ अक्टोबर २०१५-मा सङ्ग्रहित।