केशराज चिबे

केशराज चिबे; Dicrurus hottentottus
	वयस्क केशराज चिबे (सिंगापुरमा)
संरक्षण स्थिति
	; कम चासोका (आइयुसिएन ३.१)
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	जन्तु जगत
सङ्घ:	हाड भएका
वर्ग:	पंक्षी
गण:	प्यासेरिफर्म्स
कुल:	डिक्रुरिडा
वंश:	डिक्रुरस
प्रजाति:	D. hottentottus
वैज्ञानिक नाम
	Dicrurus hottentottus; (Linnaeus, 1766)

केशराज चिबे (वैज्ञानिक नाम: Dicrurus hottentottus)^[२]^[३] नेपालमा पाइने एक प्रकारको चराको नाम हो । केशराज चिबे

केशराज चिबे ( डिक्रूरस हॉटेन्टॉटस ) डिक्रूरिडे परिवारको एक एसियाली चरा हो। यो प्रजातिलाई पहिले डिक्रूरस ब्रेक्टिएटस सँग विशेष मानिन्थ्यो , जसको लागि "स्पैंगल्ड चिबे" नाम - पहिले दुवैको लागि प्रयोग गरिन्थ्यो - अब सामान्यतया आरक्षित गरिएको छ। केही अधिकारीहरूले डी. हॉटेंटोट्टस मा सुमात्रान चिबे ( डी. सुमात्रानस ) लाई उप-प्रजातिको रूपमा समावेश गर्दछन् ।

यो बंगलादेश ,भारत र भुटानबाट इन्डोचाइना हुँदै चीन , इन्डोनेसिया र ब्रुनाईसम्मको मूल निवासी हो । कपाल भएको चिबे सानो बथानमा घुम्छ र धेरै हल्ला गर्छ। "स्प्याङ्गल्ड चिबे", डिक्रुरस ब्र्याक्टेटस अष्ट्रेलियाको पूर्वी तटमा रहेको र यसको नाम मूर्ख व्यक्तिको लागि अपमानजनक स्ल्याङ हो। यो यसको अनौठो बकबकको कारणले हुन सक्छ।

वर्गीकरण

सन् १७६० मा, फ्रान्सेली प्राणीशास्त्री माथुरिन ज्याक्स ब्रिसनले आफ्नो ओर्निथोलोजीमा केशराज चिबेको विवरण समावेश गरे जुन उनले गल्तीले दक्षिण अफ्रिकाको केप अफ गुड होपबाट सङ्कलन गरिएको नमूनाको आधारमा लेखेका थिए । उनले फ्रान्सेली नाम ले चोकास डु क्याप डे बोन एस्पेरेन्स र ल्याटिन मोनेडुला क्यापिटिस बोना स्पेई प्रयोग गरे । यद्यपि ब्रिसनले ल्याटिन नामहरू बनाए, यी द्विपद प्रणालीसँग मेल खाँदैनन् र अन्तर्राष्ट्रिय प्राणी नामकरण आयोगद्वारा मान्यता प्राप्त छैनन् । जब सन् १७६६ मा, स्विडेनी प्रकृतिविद् कार्ल लिनियसले १२ औं संस्करणको लागि आफ्नो सिस्टमा नेचुराई अपडेट गरे , उनले २४० प्रजातिहरू थपे जुन पहिले ब्रिसनले वर्णन गरेका थिए। यी मध्ये एक केशराज चिबे थियो। लिनियसले संक्षिप्त विवरण समावेश गरे, द्विपद नाम कोर्भस हटेन्टोटस बनाए र ब्रिसनको कामलाई उद्धृत गरे। पछि यस प्रकारको स्थानलाई पश्चिम बंगालको चन्दननगरमा सच्याईयो ।

हॉटेंटोटस को विशिष्ट नाम "होट्टेन्टोट" बाट आएको हो, जुन पहिले दक्षिणपश्चिम अफ्रिकाका घुमन्ते पादरी खोइखोईका लागि प्रयोग गरिएको शब्द थियो। यो प्रजाति अब सन् १८१६ मा फ्रान्सेली पक्षींविद् लुइस पियरे भियलोटले चिबेको लागि परिचय गराएको डिक्रुरस जातमा राखिएको छ।

हाल बाह्र उप-प्रजातिहरूलाई मान्यता दिइएको छ, यद्यपि केहीलाई छुट्टाछुट्टै प्रजातिको रूपमा प्रस्ताव गरिएको छ:

-- डी. एच. हटेन्टोटस (लिनियस, १७६६) – भारत , मध्य म्यानमार र दक्षिणी इन्डोचीन

-- डी. एच. ब्रेभिरोस्ट्रिस (क्याबानिस, सन् १८५१) – मध्य र दक्षिणी [चीन, उत्तरी म्यानमार , र उत्तरी इन्डोचाइना]

-- घ. घ. बोर्नेन्सिस (शार्प, सन् १८७९) ( बोर्नियन स्प्याङ्गल्ड ड्रोङ्गो) – बोर्नियो र मारातुआ टापु [ a]

-- घ. घ. गुइलेमार्डी (साल्भाडोरी, सन् १८९०) (ओबी स्प्यान्ग्ल्ड ड्रोंगो) – ओबी टापुहरू , उत्तरी मालुकु -- घ. घ. पेक्टोरालिस वालेस, सन् १८६३ ( सुला स्प्यान्ग्ल्ड ड्रोंगो) – सुला टापु , फिलिपिन्स [ a ]

-- घ. घ. सुलुएन्सिस हार्टर्ट, सन् १९०२ (सुलु स्प्यान्ग्ल्ड ड्रोंगो) – सुलु द्वीपसमूह , दक्षिणपश्चिम फिलिपिन्स [ a ]

-- घ. घ. भिरिडिनिटेन्स (साल्भाडोरी, सन् १८९४) (मेन्टावाई स्प्याङ्गल्ड ड्रोंगो) – मेन्टावाई टापुहरू , पश्चिमी सुमात्रा [ a ] -- घ. घ. बांगाईएन्सिस वाउरी, सन् १९५२ – बांगाई टापुहरू , पूर्वी सुलावेसी [ b ]

-- डी. एच. ल्युकोप्स वालेस, सन् १८६५ – सुलावेसी र नजिकैका टापुहरू [ b ]

--डी. एच. फैबेरी हूगरवेर्फ़, सन् १९६२ - पश्चिमी जाभा मा पनाइतन द्वीप [ c ]

-- डी. एच. जेन्टिन्की (भोर्डरम्यान, सन् १८९३) – बाली , पूर्वी जाभा र जाभा सागरका केही टापुहरू [ c ]

-- घ. घ. टर्मेउलेनी (फिन्च, सन् १९०७) – उत्तरी जाभाको जकार्ता खाडीमा रहेका सेरिबु टापुहरू र टापुहरू

A. ^a b c d e छुट्टै प्रजातिको रूपमा प्रस्तावित B. ^a b ल्युकोप्सरबाङ्गाइएन्सिसलाईछुट्टै प्रजाति, सेतो आँखा भएको स्प्याङ्गल्ड ड्रोङ्गोको रूपमापहिचान गर्ने प्रस्ताव गरिएको छ C. ^a b c फेबेरी,जेन्टिन्कीरटर्मेउलेनीलाईछुट्टै प्रजाति, जाभान स्प्याङ्गल्ड ड्रोङ्गोको रूपमामान्यता दिने प्रस्ताव गरिएको छ । धेरै अन्य पूर्व उप-प्रजातिहरूलाई अब प्रजाति जटिलमा रहेका अन्य प्रजातिहरूको छुट्टै प्रजाति वा उप-प्रजातिको रूपमा मान्यता दिइन्छ, तबलास चिबे ( डाइक्रुरस मेनेगेई ) र पलावान चिबे ( डाइक्रुरस पलावानेंसिस , उप-प्रजाति क्युएन्सिस सहित )।