कुमिल्ला

कुमिल्ला
महानगरपालिका
माथिबाट तलसम्म घडीको सुई विपरीत: कुमिल्लाको सहरी दृश्य, माध्यमिक तथा उच्च माध्यमिक शिक्षा बोर्ड , लालमाई चण्डी मन्दिर, मयनामाती युद्ध चिहान, धर्मसागर, रूपसागर पार्क, बङ्गलादेश ग्रामीण विकास एकेडेमी तथा मयनामती
कुमिल्ला चट्टोग्राम विभागमा कुमिल्लाको अवस्थिति कुमिल्ला बङ्गलादेशको नक्सामा कुमिल्लाको अवस्थिति
निर्देशाङ्क: २३°२७′उ॰ ९१°१२′पू॰
देश	बङ्गलादेश
विभाग	चट्टोग्राम विभाग
जिल्ला	कुमिल्ला जिल्ला
पौरसभा स्थापना স্থাপন	सन् १८९०
सहर निगम	१० जुलाई २०११
सरकार
• प्रकार	नगरप्रमुख - परिषद्
• अङ्ग	कुमिल्ला सहर निगम
• नगरप्रमुख	आरफानुल हक रिफात
क्षेत्रफल
• महानगरपालिका	५३.०४ किमी२ (२०.४८ वर्ग माइल)
उन्नतांश	७२ मिटर (२३६ फिट)
जनसङ्ख्या  (सन् २०२२)
• महानगरपालिका	१२०९१३३
• घनत्व	२००००/किमी२ (५००००/वर्ग माइल)
• महानगर	१०८३८७६
समय क्षेत्र	युटिसी+६ (बप्रस)
हुलाक कोड	३,५००–३५८३
इलाका अनुसार टेलिफोन कोड	०८१
उल्लेखनीय खेलकुद क्लब	कुमिल्ला वरियर्स
वेबसाइट	आधिकारिक वेबसाइट

कुमिल्ला बङ्गलादेशको दक्षिण-पूर्वी भागमा पर्ने गोमती नदीको किनारमा अवस्थित चट्टोग्राम विभागको एक महानगर हो। कुमिल्ला महानगरपालिकाको कुल क्षेत्रफल ५३.०४ वर्ग किलोमिटर र जनसङ्ख्या १२ लाख रहेको छ। कुमिल्ला सहर एक व्यापक जनघनत्व भएको सहरहरू मध्ये पर्दछ।कुमिल्ला सहर प्रस्तावित मेघना विभागको मुख्यालय हुनेछ। कुमिल्ला सहर ६ जिल्लाहरूको केन्द्रीय सहर हो र यो सहर ढाका-चट्टोग्राम राजमार्गको छेउमा अवस्थित छ।

इतिहास

प्राचीन काल

सालबान बिहार मन्दिर

कुमिल्ला क्षेत्र एकपटक पुरातात्विक प्राचीन अवस्थामा त्रिपुरा राज्यसँग सामेल भएको थियो। यो जिल्ला नवौँ शताब्दीमा हरिकोलाका राजाहरूको शासनमा आएको थियो। दिबावंशकी महारानी लालमाई मिनामतीले आठौँ शताब्दी एस सहरमा शासन चलाएकी थिइन्। सन् १७६४ मा समसेर घाजीको नेतृत्वमा त्रिपुराका राजा विरुद्ध आन्दोलन भएको थियो जुन कुमिल्लाको उल्लेखनीय ऐतिहासिक घटना हो। सन् १७६५ मा यो सहर इस्ट इन्डिया कम्पनीको कब्जामा आएको थियो र त्यसपछि सन् १७९० मा यो सहरलाई त्रिपुरा जिल्लामा नामाकरण गरिएको थियो भने सन् १९६० यस सहरलाई कुमिल्लामा नाममा परिवर्तन गरिएको थियो।

ब्रिटिस युग

द्वितीय विश्वयुद्धको चिहान स्मारक

सन् १९०५ मा बङ्गालको विभाजनको क्रममा कुमिलामा एक मुसलमानलाई गोली हानेपछि साम्प्रदायिक तनाव फैलिएको थियो। २१ नोभेम्बर सन् १९२१ नोभेम्बर २१ का दिन काजी नजरुल इसलामले देशभक्तिपूर्ण गीतहरू रचना गर्दै वेल्सका राजकुमारको भारत भ्रमणको विरोध गरेर नगरवासीहरूलाई जागृत गर्ने प्रयास गरेका थिए। यस अवधिमा अवय आश्रमले क्रान्तिकारी संस्थाको रूपमा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको थियो। कवि रवीन्द्रनाथ ठाकुर र महात्मा गान्धी पनि त्यस समय कुमिल्ला गएका थिए। सन् १९३१ मा चौद्दग्राम उपजिल्लाको मोहिनी गाउँका लगभग ४,००० किसानहरूले मालपोत करको विरोधमा विद्रोह गरेका थिए। ब्रिटिस गोर्खा सैनिकहरूले भीडमाथि अन्धाधुन्ध गोली चलाउँदा चार जनाको मृत्यु भएको थियो। सन् १९३२ मा एक ठूलो किसान भेलामा प्रहरीले लाकसाम उपजिल्लाको हासानाबादमा गोली चलाउँदा दुई जनाको मृत्यु भने कैयौँ घाइते भएका थिए। सहरको कुमिल्ला भिक्टोरिया सरकारी कलेज महारानी भिक्टोरियाको सम्झनामा राखिएको थियो।

भूगोल

गोम्ती नदी, कुकिल्ला

कुमिल्ला भौगोलिक रूपमा २३°२७'०" उत्तर र ९१°१२′०" पूर्वमा अवस्थित छ। कर्कट रेखा (२३°५') कुमिल्ला सहरको दक्षिणतर्फको टोमसोम पुलमाथिबाट पार हुन्छ। यसको उत्तरमा बुरिचाङ र त्रिपुरा, दक्षिणमा लाक्साम र चौद्दग्राम र पश्चिममा बरुरा पर्दछन्। कुमिल्ला नदीबाट बग्ने नदीमध्ये गोमती र छोटो फेनी उल्लेखनीय छन्।

खेलकुद

कोमिल्ला भिक्टोरियान्स एस सहरको प्रमुख क्रिकेट टोटी हो । यो बङ्गलादेश प्रिमियर लिगका दोश्रो सबै भन्दा सफल टोली हो । कोमिल्ला भिक्टोरियन्सले प्रिमियर लिगामा सबै भन्दा बढी खेल जितेको छ ।

यातायात

ढाका-कोमिल्ला राजमार्ग

राजमार्ग

कोमिल्फा बङ्गलादेशको पूर्वी भागको लागि सडक सञ्चारको केन्द्र हो यो भारतीय उपमहाद्वीपको सबैभन्दा पुरानो राजमार्गहरू, 'द ग्रेट ट्रंक रोड', शहर मार्फत पास हुन्छ । कोमिल्ला राजधानी ढाकाबाट ९७ किलोमिटरको दुरीमा रहेको छ जहाँ सडक वा रेल मार्गबाट ​​पुग्न सकिन्छ ।

रेल

कोमिल्ला पास नजिकैको लखन जङ्क्शन र अकौरा रेलवे जङ्क्शन नजिक रहेको छ जुन देशको सबैभन्दा ठूलो रेलवे सुविधा हो । रेल सुविधा ढाका, चित्गोंग, ब्राह्मणिया र सिलिहिटमा उपलब्ध छ ।

बाह्य कडीहरू

विकिमिडिया कमन्समा कोमिल्ला सम्बन्धी अन्य सामग्रीहरू रहेका छन्।

• शहर विभागको वेबसाइट वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१६-०८-१५ मिति