दक्षिण सुरमा उपजिल्ला

दक्षिण सुरमा দক্ষিণ সুরমা ꠖꠇ꠆ꠇꠤꠘ ꠡꠥꠞ꠆ꠝꠣ
उपजिल्ला
दक्षिण सुरमा बाङ्लादेशको नक्शामा दक्षिण सुरमा उपजिल्लाको अवस्थिति
निर्देशाङ्क:
देश	बङ्गलादेश
विभाग	सिलेट विभाग
जिल्ला	सिलेट जिल्ला
क्षेत्रफल
• जम्मा	१९५.४० किमी२ (७५.४४ वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (सन् २००१)
• जम्मा	२५३३८८
• घनत्व	१३००/किमी२ (३४००/वर्ग माइल)
समय क्षेत्र	युटिसी+६ (बङ्गलादेशी मानक समय)
वेबसाइट	dakshinsurma.sylhet.gov.bd

दक्षिण सुरमा (बङ्गाली: দক্ষিণ সুরমা) बङ्गलादेशको सिलेट जिल्लाको एक उपजिल्ला हो। यो उपजिल्ला सिलेट विभाग अन्तर्गत पर्दछ।

भूगोल

दक्षिण सुरमा उपजिल्ला बङ्गलादेशको दक्षिण पूर्व भागमा पर्छ भने यो उपजिल्ला २४°४३' देखि २४°५४' उत्तर अक्षांश र ९१°४७' देखि ९१°५७' पूर्वी देशान्तरणमा अवस्थित छ। दक्षिण सुरमा उपजिल्लाले बङ्गलादेशको कुल क्षेत्रफल मध्ये १९४.२६ वर्ग किलोमिटर ओगटेको छ। यस उपजिल्लालाई सिलेट सदर उपजिल्लाले उत्तर, बालागञ्ज र फेञ्चुगञ्ज उपजिल्लाले दक्षिण, गोलापगञ्ज उपजिल्लाले पूर्व, विश्वनाथ र बालागञ्ज उपजिल्लाले पश्चिमबाट घेरेको छ। सुरमा, बाडभाङ्गा, बदुरा बिल, कैस्ना बिल, चालता बिल आदि यस उपजिल्लाका प्रमुख नदी तथा नहरहरू हुन्।

इतिहास

बङ्गलादेश मुक्ति अभियान सन् १९७१ अप्रिल ४ का दिनबाट देश व्यापी रूपमा शुरू भएको थियो भने २९ मार्च १९७१ का दिन पाकिस्तानी सेना यस उपजिल्लाका थुप्रै घरहरू प्रवेशगरी सर्वसाधारणहरूको गोली हानी हत्या गरेका थिए।

जनशाङ्खिकि

जिल्ला विभाग प्रतिवेदनका अनुसार यस जिल्लाको कुल जनसङ्ख्या १८८६७५ रहेको छ जसमध्ये पुरुषको जनसङ्ख्या ९७११३ छ भने महिलाको जनसङ्ख्या ९१५५२ रहेको छ। धर्मका आधारमा यस जिल्लामा इस्लाम धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या १८१००० छ भने हिन्दु धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या ७६५३ र अन्य धर्मका मानिसहरूको जनसङ्ख्या २२ रहेको छ। यस उपजिल्लामा मणिपुरी र त्रिपुरा जनजातिहरू बसोबास गर्छन्। यस उपजिल्लामा ४०१ मस्जिद, १६ मन्दिर र १ चिहान र ३ गिर्जाघरहरू रहेका छन्। यस उपजिल्लाका ७०.९९% जनसङ्ख्याले शुद्ध पिउने पानीका लागि पानी तान्ने मोटर र धारोको प्रयोग गर्दै आएका छन् भने २०.९% ले पोखरी, २.३८% ले टुटी र ५.७३% ले अन्य माध्यमबाट पानीको प्रयोग गर्दै आएका छन्। यस उपजिल्लाको कुल घरहरू मध्ये ८.४२% घरहरूमा अझै पनि सुविधा सम्पन्न अर्थात पक्की सौचालय सुविधा रहेको छैन।

अर्थतन्त्र

यस उपजिल्लाको अर्थतन्त्र मुख्यतया कृषिमा आधारित छ। यस उपजिल्लाका अधिकांश मानिसहरू किसान हुन्। यस उपजिल्लामा मुख्यतया धान, गहुँ, आलु, प्याज तथा अन्य अन्न बालीहरू उत्पादन गरिन्छ। यस उपजिल्लामा मुख्यतया आँप, कटहर, केरा, भुइँकटर, कागती, स्याउ, खरबुजा, पानको पात आदि उत्पादन हुँदै आएको छ। यस उपजिल्लामा धान कुटानी केन्द्र, गहुँ पिसानी केन्द्र, काष्ठ सामग्री उत्पादन केन्द्र, बरफ उद्योग तथा प्लाष्टिक सामग्री उत्पादन कारखाना रहेका छन्। यस उपजिल्लाले मुख्यतया धान, माछा लगायत मौसमी तरकारी र अन्य फलफूलहरू निर्यात गर्दै आएको छ। यस उपजिल्लामा लोपोन्मुख रहेको आलसको तेल र तिल पनि निम्न मात्रमा उत्पादन गरिन्छ। यस उपजिल्लामा २३ हाटबजार तथा मेलाहरू सञ्चालन रहेका छन्। यस उपजिल्लामा लोपोन्मुख ठेला, गोरू गाडा र रथहरू सामान ओसारपसार तथा यातायातका साधन बन्द‌ै आएका छन्। यस उपजिल्लामा ३० माछापालन, ५ कुखुरापालन केन्द्र र १० चल्ला उत्पादन केन्द्रहरू रहेका छन्।

यस जिल्लाको मुख्य आय श्रोतको बाटो भनेको कृषि र खेती हो जसमा जिल्लाकै ३२.६४% मानिसहरू संलग्न छन्। यस जिल्लाका मानिसहरू अन्य जस्तै मजदुरीमा ५.४२%, उद्योगमा १.२०% वाणिज्यमा १६.४२%, सञ्चार र यातायातमा ३.९१%, निर्माण क्षेत्रमा ५.२२%, सुविधामा ६.६४%, धार्मिक सेवामा ०.३९%, वैदेशिक रोजगारी तथा भाडामा १०.२८% र अन्यमा १७.७६% रहेका छन्।

प्रशासन

प्रशासकीय दक्षिण सुरमा थानाको स्थापना सन् १९८३ मा भएको थियो भने सन् २००५ मा यसलाई उपजिल्लामा परिणत गरिएको थियो। हाल यस उपजिल्लामा १० सङ्घ परिषद्हरू रहेका छन् जुन यस प्रकार छन्; सोल्लारगाँउ सङ्घ परिषद्, बरइकान्दि सङ्घ परिषद्, तेतली सङ्घ परिषद्, कुचाइ सङ्घ परिषद्, सिलाम सङ्घ परिषद्, लालाबाजार सङ्घ परिषद्, जालालपुर सङ्घ परिषद्, मोगलाबाजार सङ्घ परिषद्, दाउदपुर सङ्घ परिषद् र कामालबाजार सङ्घ परिषद्।

शिक्षा

यस जिल्लाको कुल साक्षरता दर ५८.७०% रहेको छ जसमध्ये पुरुषको साक्षरता ६१.८५% छ भने महिलाको साक्षरता दर ५६.८५%रहेको छ। यस उपजिल्लामा ५ क्याम्पस, २५ माध्यमिक विद्यालय, ९८ सामुदायिक विद्यालय, १० सामुदायिक विद्यालय, ४६ बाल उद्धान केन्द्र र ५० मदरसाहरू रहेका छन्। नुरजाहान महिला क्याम्पस यस उपजिल्लाको उत्कृष्ट शिक्षण संस्था हो।