नीर शाह

नीर विक्रम शाह
जन्म	अक्टोबर ११, १९५३ (उमेर ७०) काठमाडौं, नेपाल
राष्ट्रियता	नेपाली
पेशा	अभिनेता निर्देशक निर्माता कवि गीतकार व्यवसायी
कार्यकाल	१९८१–वर्तमान
राजनीतिक दल	नेपाली कांग्रेस

नीर शाह नेपाली सिनेकलाकार हुन् । नीर शाहको आवाज दमदार रहेकाले पनि उनी नेपाली सिनेजगतमा अझ प्रसिद्ध छन। उनलाई नेपाली चलचित्र इतिहासका प्रमुख अभिनेता र बहुआयामिक पहिचान भएका अभिनेता मानिन्छ। उहाँ नेपालको राजपरिवारसँग सम्बन्धित हुनुहुन्छ ।

फिल्म करियर

नीर शाह धेरै नेपाली चलचित्रका निर्माता वा सह-निर्माता हुन्। उनले बासुदेव, पच्चिस बसन्त, बसन्ती, नेपाल भाषा चलचित्र राजामती लगायतका धेरै नेपाली चलचित्रहरु पनि निर्देशन गरेका छन् । उनी ओस्कारमा मनोनित चलचित्र Himalaya – l'enfance d'un chef का सह-निर्माता पनि हुन्, जसलाई फ्रान्सेली चलचित्र निर्माता एरिक भल्लीले सह-निर्मित र निर्देशन गरेका थिए। कारभान (क्यानडामा) र हिमालय (डेनमार्क र फ्रान्समा) को रूपमा पनि रिलिज भएको यो चलचित्र ओस्कार मनोनयन जित्ने नेपालको पहिलो चलचित्र थियो।

शाहले प्रेम पिन्डा र बलिदान जस्ता चलचित्रमा विरोधीका साथै अन्य चरित्र भूमिका पनि निभाएका छन् । उनी केही बलिउड चलचित्रमा अतिथि कलाकारको रुपमा पनि देखिएका छन् । शाहले धेरै नेपाली र नेपाल भाषा गीतहरू पनि लेखेका छन्। उनले आफ्ना केही चलचित्रको स्क्रिप्ट लेखन पनि गरेका छन् ।

सन् २००१ मा, उनले फिरदौस अजिम र श्याम बेनेगल संगै दक्षिण एसियाली वृत्तचित्रहरूको महोत्सव, फिल्म दक्षिण एशिया '०१ को निर्णायकमा सेवा गरे।

फिल्मग्राफी

एक अभिनेताको रूपमा

वर्ष	शीर्षक	भूमिका	नोटहरू
1985	Kusume Rumal
1995	Prem Pinda
1995	Nata Ragat Ko
1997	Balidaan
2000	Dhuk Dhuki
2000	Yo Maya Ko Sagar	Abhayjan
2001	Badal Paree	Arjun
2001	Siudo Ko Sindoor
2001	Jeevan Sathi
2001	Gaunthali
2001	Badal Paree
2002	Bakshis
2002	Baacha Bandhan
2003	Muna Madan
2008	Sano Sansar	Police Officer
2008	Kismat
2010	The Flash Back: Farkera Herda	Sirish's uncle
2014	Chha Yekan Chha	Shreeman Judge
2015	Woda Number 6	Kaji
2018	Chhakka Panja 3	Kaji
2023	Chhakka Panja 4

सेवा

शाह नेपालको पहिलो टिभि स्टेशन नेपाल टेलिभिजन (NTV) को पहिलो प्रमुख र संस्थापक हुनुहुन्थ्यो र चलचित्र निर्माण र माइक्रोवेभ टिभी वितरण कम्पनी सांग्रिला टिभी (STV) का अध्यक्ष हुनुहुन्थियो। STV ले NTV को लागी धेरै कार्यक्रमहरु उत्पादन गर्यो र काठमाडौं उपत्यकामा केबल टेलिभिजन नेटवर्क पनि उपलब्ध गराएको थियो। नेपाली टिभि च्यानलहरू विदेशमा प्रसारण गर्ने युनाइटेड किंगडमस्थित फर्म ग्यालेक्सीमा शाहको ३३ प्रतिशत इक्विटी छ। निर्मल निकोलस पलसँग मिलेर उनले "८८८ फिल्म्स" नामक निर्माण कम्पनी स्थापना गरे, जसले नेपाली र हिन्दी चलचित्रहरू उत्पादन गर्छ। उनको अर्को कम्पनी नेशनल स्टुडियोले सिनेमा निर्माणका विभिन्न क्षेत्रमा तालिम दिन्छ। उनी फिल्म निर्माण कम्पनी न्यू सेन्चुरी पिक्चर्स प्रालिका मालिक पनि हुन्। शाह नेपालमा कलेज अफ जर्नलिज्म एण्ड मास कम्युनिकेसनको गभर्निङ काउन्सिलमा पनि कार्यरत छन् ।

"नेपाली कला संस्कृति र पर्यटन उद्योगको प्रवद्र्धन" मा गरेको योगदानको कदरस्वरुप सन् २००२ मा उनलाई संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रीबाट सम्मान गरिएको थियो।

उनी हाल लण्डनमा बस्छन् ।

शाही सम्बद्धता

उनका दुई दाजुमध्ये एक कुमार खड्ग विक्रम शाहको विवाह पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहकी तीन बहिनीमध्ये एक राजकुमारी शारदा शाहसँग भएको थियो। उनका दाजु र भाउजु दुवै सन् २००१ को कुख्यात शाही नरसंहारमा मारिएका थिए। उनका अर्का भाइ ललितविक्रम शाह हुन् ।

कलाकारिता

शाहले वि.सं. २०२४ सालमा हीरासिंह खत्री निर्देशित परिवर्तनबाट चलचित्रको यात्रा सुरु गरेका हुन्। करिब ३ सय चलचित्रमा सफल अभिनय गरिसकेका छन्। सुरुमा ७ सय रूपैयाँबाट अभिनययात्रा सुरु गरेका शाह महँगा चरित्र अभिनेताका रूपमा समेत परिचित छन्।

चलचित्र निर्देशन

निर्माण र व्यवसायमा समेत सक्रिय शाह सफल गीतकार पनि हुन्। गीतकारको हैसियतमा यसै वर्ष उनले छिन्नलता पुरस्कार पनि पाए। शाहले निर्देशन गरेका चलचित्रहरूः

• वासुदेव
• पच्चीस वसन्त
• राजमती
• वसन्ती
• मसान

नीर शाहले अभिनय गरेका चलचित्रहरु

1. घाम छाय
2. प्रियसी
3. प्रेमपिण्ड
4. धुकधुकी
5. सिउदोको सिन्दुर
6. सगुन
7. पुकार
8. आँखा लोभी मन पापी
9. साथी
10. जीत
11. बुहारी
12. काहाँ भेटिएला
13. छबिलाल कन्जुस छैन

राजनीति

शाह नेपाली कांग्रेसमा पनि आवद्ध छन् । यसअघि नेकपा (माओवादी केन्द्र) निकट रहेका मिनेन्द्र रिजाल सञ्चारमन्त्री हुँदा नेपाल टेलिभिजनको निर्देशक बनेपछि उनी नेपाली कांग्रेससँग नजिक भएका थिए ।

बाहिरी लिङ्कहरू

• नीर शाहसँग जम्का भेट