नेपाल रेल्वे
नेपाल रेल्वे | |
मौलिक नाम | नेपाल रेल्वे कम्पनी |
व्यवसाय प्रकार | सार्वजनिक प्रतिष्ठान |
उद्योग | रेल यातायात |
पूर्ववर्ती | नेपाल गभर्मेन्ट रेलवे र नेपाल जनकपुर–जयनगर रेलवे |
उत्तराधिकारी | नेपाल रेल्वे |
स्थापित | वि.सं. १९८३ (सन् १९२७) |
स्थापनाकर्ता | चन्द्र शमशेर जङ्गबहादुर राणा |
केन्द्रीय कार्यालय | , |
सेवा क्षेत्र | नेपाल |
मुख्य व्यक्ति | निरन्जन कुमार झा |
मालिक | नेपाल सरकार |
मूल सङ्गठन | भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालय |
वेबसाइट | https://nepalrailway.gov.np/ |
जयनगर–जनकपुर लाइन | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
नेपाल रेल्वे कम्पनि लिमिटेड( ने.रे ) नेपालमा रेल यातायात को सन्दर्भमा पहिले अाउँने नाम हो जो नेपालको पहिलो र हालसम्मको एक मात्र रेल गाडी संचालक कम्पनी हो । नेपाल रेल्वे एक सरकारी स्वामित्वको कम्पनी हो जसले नेपालका रेलमार्गमा रेल गाडी सञ्चालन गर्दछ जस्को मुख्यालय जनकपुरमा रहेको छ । हाल यस्ले भंगाहा-जयनगर खण्डमा यात्रु सेवा संचालन गर्दै अाइरहेको छ र माल ढुवानी सेवा पनि संचालन गर्ने योजनामा छ । नेपाल रेल्वे लाइ सडक यातायातको क्षेत्रमा साझा यातायात सँग तुलना गर्न सकिन्छ ।
इतिहास
[सम्पादन गर्नुहोस्]वि. सं. १९८४ (ई. १९२७) मा चन्द्र शमशेरको शासनकालमा स्थापित यस संस्था तत्कालीन समयमा नेपाल गभर्मेन्ट रेलवे को नामबाट सेवा अारम्भ गरेको थियो । तत्कालीन राणा सरकारले भारतको रक्सौलदेखि नेपालको अमलेखगन्जसम्म ३९ किलोमिटर रेलवे निर्माण गरी सेवा सञ्चालनमा ल्याएको थियो । उक्त समयमा काठमाण्डाै बाट इण्डिया जान वा उताबााट नेपाल अाउँन, विशेषगरी काठमाण्डाैं जानका लागि अमलेखगन्ज सम्म उक्त रेल सेवाको प्रयोग हुन्थ्यो । त्यहाँबाट भीमफेदी हुँदै काठमाडौंसम्म पुग्न या त घोडामा वा हिँडेर गइन्थ्यो । त्रिभुवन राजपथको निर्माण सँगै विरगंजबाट सिधै काठमाण्डाै जाने गाडी चल्न थालेपछि यात्रुहरुको रोजाइमा रेल भन्दा पनि सडक यातायत पर्न थाल्यो । फलस्वरूप यात्रु पाउँन छाडेपछि उक्त रेलसेवा विसं २०२२ मा बन्द भयो ।
नेपालमा पहिलो रेल सञ्चालन भएको ठीक १० वर्षपछि अर्थात् विसं १९९४ सालमा दोस्रो रेलका रुपमा बिहारको जयनगरबाट जनकपुर हुँदै महोत्तरीको बिजलपुरासम्म ५२ किलोमिटर सञ्चालन भयो । दुवै रेल स्टिम (कोइलाबाट चल्ने) इन्जिनले सञ्चालन भइरहेको थियो ।
जयनगर-जनकपुर-बिजलपुरा रेलवे तत्कालीन बेलायती सरकारले नेपाली भूमिबाट जडीबुटी र काठ ओसार्न निर्माण गरेको थियो । उक्त मालवाहक रेलमै कामदार चढ्न डब्बा (बग्गी) पनि बनाइएको थियो । यस क्षेत्रका जंगल मासिएपछि सोही रेल यात्रुवाहक रुपमा सञ्चालन हुन थाल्यो । सुरुमा कोइलाबाट चल्ने उक्त रेलको इन्जिन फेरेर डिजलबाट चल्ने बनाइयो । ६ वर्ष अघिसम्म धनुषाको दक्षिणी भेगलाई भारतीय बजार जयनगरसँग जोड्न र जिल्लाको पूर्वी क्षेत्रलाई धनुषाको सदरमुकाम जनकपुरसँग जोड्न एकमात्र भरपर्दो साधनका रुपमा उक्त रेलसेवा सञ्चालन भइरहेको थियो ।
भविष्य
[सम्पादन गर्नुहोस्]थप रेल मार्ग निर्माण सम्पन्न हुँदा साथ नेपाल रेल्वेको यात्रु सेवा निकट भविष्यमा बर्दिबास हुँदै निजगढ अनि सिमरा सम्म विस्तार हुँने अपेक्षा गर्न सकिन्छ । हाल यात्रु सेवा मात्र संचालन गर्दै अाएको नेपाल रेल्वे छिटै नै विराटनगर-बथनाह रेल मार्गमा माल ढुवानी सेवा संचालन गर्ने योजनामा छ ।
प्रदर्शनी दीर्घा
[सम्पादन गर्नुहोस्]-
नेपाल रेल्वे शुरूवाति चरणको एक बाष्प यन्त्र, वि.सं. १९८३ (इ.सन् १९२७)
-
नेपाल रेल्वेको खजुरि स्थित कर्मशाला
-
नेपाल रेल्वेको एक पुरानो गाडी जनकपुर खण्डमा, वि.सं. २०६५
-
नेपाल रेल्वेको वर्तमान गाडी
-
नेपाल रेल्वेको कार्यालय वि.सं २०६६
-
नेपाल रेलवे टिकट, जनकपुरधाम (नेपाल) देखि जय नगर (भारत) एसी कम्पार्टमेन्ट