हाउस अफ कमन्स, संयुक्त अधिराज्य
हाउस अफ कमन्स The Honourable the Commons of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland in Parliament assembled | |
|---|---|
| ५९औँ संसद | |
 हाउस अफ कमन्सको लोगो | |
 हाउस अफ कमन्सको निशान | |
| प्रकार | |
| प्रकार | संयुक्त अधिराज्यको संसदतल्लो सदन |
| नेतृत्वकर्ता | |
लिन्ड्से होयल पदासीन: ४ नोभेम्बर २०१९ | |
सर किअर स्टार्मर, लेबर पदासीन: ५ जुलाई २०२४ | |
लुसी पावेल, लेबर पदासीन: ५ जुलाई २०२४ | |
[[हाउस अफ
कमन्सको छाया मन्त्रिपरिषद्को नेता|सदनको छाया नेता]] | क्रिस फिलिप, कन्जर्भेटिभ पदासीन: ८ जुलाई २०२४ |
स्टुअर्ट एन्ड्रु, कन्जर्भेटिभ पदासीन: ५ जुलाई २०२४ | |
| संरचना | |
| सिट | ६५० |
 | |
राजनीतिक दल | HM Government
|
कार्यकाल अवधि | कम्तिमा ५ वर्ष[ग] |
| निर्वाचन | |
| पहिलो हुने निर्वाचित हुने निर्वाचन | |
पछिल्लो निर्वाचन | ४ जुलाई २०२४ |
आउने निर्वाचन | १५ अगस्ट २०२९ भन्दा अगाडी नै |
| पुनर्वितरण | प्रत्येक आठ वर्षमा, सीमा आयोगहरूद्वारा प्रस्तावित |
| बैठक स्थल | |
 | |
| हाउस अफ कमन्स भवन वेस्टमिन्स्टर दरबार वेस्टमिन्स्टर सहर लन्डन, इङ्ल्यान्ड संयुक्त अधिराज्य | |
| वेबसाइट | |
| www | |
हाउस अफ कमन्स [घ]संयुक्त अधिराज्यको संसदको तल्लो सदन हो। माथिल्लो सदन (हाउस अफ लर्ड्स) जस्तै यो लन्डन, इङ्गल्यान्डको वेस्टमिन्स्टरको दरबारमा रहेको छ । हाउस अफ कमन्समा ६५० सदस्य मिलेर बनेको एउटा निर्वाचित निकाय हो जसलाई मेम्बर अफ पार्लियामेन्ट अर्थात् सांसद भनिन्छ। सांसदहरू पहिलो हुने निर्वाचित हुने निर्वाचन प्रणालीद्वारा निर्वाचन क्षेत्रको प्रतिनिधित्व गर्न निर्वाचित हुन्छन् र संसद विघटन नभएसम्म आफ्नो पदमा रहन्छन्।
इङ्गल्यान्डको हाउस अफ कमन्स १३औँ र १४औँ शताब्दीमा विकास हुन सुरु भएको थियो। सन् १७०७ मा स्कटल्यान्डसँगको राजनीतिक मिलनपछि यो हाउस अफ कमन्स अफ ग्रेट ब्रिटेन बनेको थियो र सन् १८०१ देखि ग्रेट ब्रिटेन र आयरल्यान्डको राजनीतिक मिलनपछि आयरल्यान्डका लागि बनेको थियो। सन् १९२२ मा, यो निकाय आयरिस स्वतन्त्र राज्यको स्वतन्त्रतापछि ग्रेट ब्रिटेन र उत्तरी आयरल्यान्डको संयुक्त अधिराज्यको हाउस अफ कमन्समा परिणत भएको थियो। संसद अधिनियम १९११ र १९४९ अन्तर्गत, कानुन अस्वीकार गर्ने हाउस अफ लर्ड्सको शक्तिलाई कम गरिएको छ। सरकार हाउस अफ कमन्स प्रति मात्र जिम्मेवार रहन्छ र प्रधानमन्त्री कमन्सको बहुमतको विश्वास कायम राख्दा मात्र पदमा रहन्छन्।
संरचना
[सम्पादन गर्नुहोस्]भूमिका
[सम्पादन गर्नुहोस्]सरकारसँगको सम्बन्ध
[सम्पादन गर्नुहोस्]हाउस अफ कमन्सले औपचारिक रूपमा प्रधानमन्त्री चयन गर्दैन, यद्यपि परम्परा र व्यवहारमा, प्रधानमन्त्री सदनप्रति जवाफदेही हुन्छन्, र त्यसैले यसको समर्थन कायम राख्नुपर्छ। यसरी, सदनमा दलहरूको स्थिति एक प्रमुख महत्त्व हो। यसरी, जब पनि प्रधानमन्त्रीको पद खाली हुन्छ, राजाले सदनको समर्थन भएको, वा सदनको समर्थन प्राप्त गर्ने सबैभन्दा बढी सम्भावना भएको व्यक्तिलाई नियुक्त गर्दछ-सामान्यतया सदनमा सबैभन्दा ठुलो पार्टीको नेता-जबकि दोस्रो ठुलो पार्टीको नेता विपक्षी दलका नेता बन्छन्। परम्पराअनुसार प्रधानमन्त्री सधैँ हाउस अफ कमन्सका सदस्य रहँदै आएका छन्, हाउस अफ लर्ड्सका होइनन्।
विधायीका कार्यहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]विधेयक कुनै पनि सदनमा पेश गर्न सकिन्छ, तर महत्त्वपूर्ण विधेयकहरू सामान्यतया हाउस अफ कमन्सबाट उत्पन्न हुन्छन्। विधायिका मामिलामा कमन्सको सर्वोच्चता "संसद ऐन "द्वारा सुनिश्चित गरिएको छ, जस अन्तर्गत केही प्रकारका विधेयकहरू हाउस अफ लर्ड्सको सहमति बिना पनि महारानी (क्राउन)लाई शाही स्वीकृतिको लागि प्रस्तुत गर्न सकिन्छ। हाउस अफ लर्ड्सले कुनै पनि वित्तीय विधेयक (हाउस अफ कमन्सको सभामुखको विचारमा राष्ट्रिय कर वा सार्वजनिक धनसँग मात्र सम्बन्धित विधेयक) एक महिनाभन्दा बढी ढिलाइ गर्न सक्दैन। यसबाहेक, हाउस अफ लर्ड्सले कुनै पनि अन्य सार्वजनिक विधेयकलाई दुई भन्दा बढी संसदीय सत्र वा एक वर्षभन्दा बढीका लागि स्थगित गर्न सक्दैन। यद्यपि, यी प्रावधानहरू हाउस अफ कमन्समा उत्पन्न हुने सार्वजनिक विधेयकहरूमा मात्र लागू हुन्छन्। यसबाहेक, संसदको कार्यकाल पाँच वर्षभन्दा बढी लम्ब्याउने विधेयकका लागि लर्ड्सको सहमति आवश्यक पर्छ।
संसद ऐन पारित हुनु अघि प्रचलित अभ्यास अन्तर्गत, केवल हाउस अफ कमन्सले कर वा आपूर्ति सम्बन्धी विधेयकहरू उत्पत्ति गर्न सक्छ। यसबाहेक, हाउस अफ कमन्सले पारित गरेको आपूर्ति विधेयकहरू हाउस अफ लर्ड्समा संशोधनबाट पूर्ण रूपमा मुक्त छन्। थप रूपमा, हाउस अफ लर्ड्सलाई कुनै पनि विधेयकमा संशोधन गर्न निषेध गरिएको छ ताकि कर लगाउने वा आपूर्ति सम्बन्धी कुनै पनि प्रावधान समावेश गर्न सकिन्छ, यद्यपि हाउस अफ कमन्सले प्राय: यो विशेषाधिकार छोड्छ र लर्ड्सलाई त्यसो गर्न अनुमति दिन्छ। यसबाहेक, सालिसबरी कन्क्लेभ अन्तर्गत हाउस अफ लर्ड्सले सरकारको चुनावी घोषणापत्रमा प्रतिज्ञा गरिएको कानूनको विरोध गर्न सक्दैन। तसर्थ हाउस अफ लर्ड्सको शक्तिलाई कानून र व्यवस्थाले गम्भीर रूपमा कटौती गरेको हुनाले, हाउस अफ कमन्स स्पष्ट रूपमा संसदको सबैभन्दा शक्तिशाली कक्ष हो। [४]
सरकारको समीक्षा
[सम्पादन गर्नुहोस्]सदस्य तथा निर्वाचन
[सम्पादन गर्नुहोस्]१९५० देखि, प्रत्येक निर्वाचन क्षेत्रमा एक संसद सदस्यद्वारा प्रतिनिधित्व हुँदै आएको छ। २०१९ को अनुसार, बेलायतलाई ६५० निर्वाचन क्षेत्रहरूमा विभाजन गरिएको छ, जसमध्य इङ्ल्यान्डमा ५३३, वेल्समा ४०, स्कटल्यान्डमा ५९, र उत्तर आयरल्यान्डमा १८ छन्।
योग्यता
[सम्पादन गर्नुहोस्]संसदका सदस्यका लागि धेरै योग्यताहरू तोकिएका छन्। कम्तिमा १८ वर्षको हुनुपर्दछ, र संयुक्त अधिराज्यको वा बेलायती विदेशी क्षेत्रको वा गणतन्त्र आयरल्यान्ड, वा राष्ट्रमण्डलको सदस्य राष्ट्रको नागरिक हुनुपर्दछ।
दामासाहीमा परेको टाट पल्टेको व्यक्ति सदस्य बन्न सक्दैन।
देशद्रोहको अभियोगमा दोषी पाइने जो कोही पनि उनी वा उसले कैदको अवधि पूरा नगरेसम्म वा क्राउनबाट पूर्ण क्षमा प्राप्त नगरेसम्म संसदमा बस्न सक्दैन। यसबाहेक, एक वर्ष वा सोभन्दा बढी जेल सजाय भोग्ने जो कोही अयोग्य हुन्छ। सन् २०१४ देखि सेनेड (वेल्स संसद) र उत्तरी आयरल्यान्ड संसदका सदस्यहरू अयोग्य हुन्छ ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ "About: Members of Parliament" (en-GBमा), Co-operative Party, अन्तिम पहुँच १० मे २०२४।
- ↑ Forsyth, Christopher (१ जनवरी २०११), "The definition of Parliament after Jackson: Can the life of Parliament be extended under the Parliament Acts 1911 and 1949?", International Journal of Constitutional Law (अक्सफोर्ड विश्वविद्यालय प्रेस) 9 (1): 132–143, ओसिएलसी 5113464158, डिओआई:10.1093/icon/mor019।
- ↑ Foreign Affairs Committee; Gapes, Mike (२००८), Overseas Territories: Seventh Report of Session 2007–08 2, London: The Stationery Office, पृ: २८०, आइएसबिएन 978-0-215-52150-7, ओसिएलसी 940357336।
- ↑ "The Parliament Acts", संयुक्त अधिराज्यको संसद, मूलबाट ५ नोभेम्बर २०१०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १७ मे २०१३।
टिप्पणी
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ Includes 43 MPs sponsored by the Co-operative Party, who are designated Labour and Co-operative.[१]
- ↑ Members of the Commons can be elected as independents or leave the party of which they were elected to Parliament as a member. MPs suspended from their parliamentary party are also listed as independent. All six MPs in this category were elected as independents at the last UK general election in 2024.
- ↑ संसदले पारित गरेको वर्तमान कानुनले संसदको कार्यकाल पाँच वर्षसम्म सीमित गरेको छ। तर, संसद सार्वभौमसत्ता सम्पन्न भएकोले संसदले चाहेको समयसम्म आफ्नो कार्यकाल लम्ब्याउन सक्छ।[२] पछिल्लो पटक दोस्रो विश्वयुद्धको समयमा संसदले हाउस अफ कमन्सको म्याद युद्धको अन्त्य नभएसम्म धेरै पटक लम्ब्याउने पक्षमा मतदान गरेको थियो। त्यो संसद् पाँच वर्षको सट्टा दस वर्षसम्म कायम रहको थियो।
- ↑ औपचारिक रुपमासम्माननीय ग्रेट ब्रिटेन र उत्तरी आयरल्यान्डका संयुक्त अधिराज्यको संसद सम्मेलन[३]