जनसाङ्ख्यिकी
जनसाङ्ख्यिकी जनसङ्ख्याको सांख्यिकीय अध्ययन हो, विशेष गरी मानव जाति। जनसाङ्ख्यिकीय विश्लेषणले जनसङ्ख्याको आयाम र गतिशीलताको जाँच र मापन गर्दछ; यसले शिक्षा, राष्ट्रियता, धर्म र जातीयता जस्ता मापदण्डहरूद्वारा परिभाषित सम्पूर्ण समाज वा समूहहरूलाई समेट्न सक्छ।[१] शैक्षिक संस्थाहरूले सामान्यतया जनसाङ्ख्यिकीलाई समाजशास्त्रको क्षेत्र मान्छन्, यद्यपि त्यहाँ धेरै स्वतन्त्र जनसाङ्ख्यिकी विभागहरू छन्।[२]
यी विधिहरू मुख्यतया मानव जनसङ्ख्या अध्ययन गर्न विकसित गरिएको छ, तर विभिन्न क्षेत्रहरूमा विस्तार गरिएको छ जहाँ अनुसन्धानकर्ताहरूले जान्न चाहन्छन् कि सामाजिक अभिनेताहरूको जनसङ्ख्या जन्म, मृत्यु, र बसाइँसराइको प्रक्रियाहरू मार्फत कसरी परिवर्तन हुन सक्छ। मानव जैविक जनसङ्ख्याको सन्दर्भमा, जनसाङ्ख्यिकीय विश्लेषणले जनसङ्ख्याको स्वतन्त्र अनुमान विकास गर्न प्रशासनिक अभिलेखहरू प्रयोग गर्दछ।[३]
इतिहास
[सम्पादन गर्नुहोस्]जनसाङ्ख्यिकीय विचारहरू पुरातनतामा फेला परेका थिएँ, र प्राचीन ग्रीस, प्राचीन रोम, चीन र भारत जस्ता धेरै सभ्यता र संस्कृतिहरूमा उपस्थित थिएँ।[४]
विधिहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]जनसाङ्ख्यिकी मानव जनसङ्ख्याको आकार, संरचना, र स्थानिय वितरण र समयसँगै यी सुविधाहरू कसरी परिवर्तन हुन्छन् भन्ने तथ्याङ्कीय र गणितीय अध्ययन हो। जनसङ्ख्याको जनगणना र दर्ताहरूबाट डाटा प्राप्त गरिन्छ: जन्म, मृत्यु, बसाइसराइ, विवाह, सम्बन्धविच्छेद, रोग र रोजगारी जस्ता घटनाहरूको अभिलेख। यो गर्नको लागि, तिनीहरू कसरी गणना गरिन्छ र तिनीहरूले जवाफ दिने प्रश्नहरू यी चार अवधारणाहरूमा समावेश छन् भन्ने बुझ्नुपर्छ: जनसङ्ख्या परिवर्तन, जनसङ्ख्या सङ्ख्याको मानकीकरण, जनसाङ्ख्यिकीय बही समीकरण, र जनसङ्ख्या संरचना।[५][६]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ "The Science of Population", demographicpartitions.org, मूलबाट १४ अगस्ट २०१५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ४ अगस्ट २०१५।
- ↑ "UC Berkeley Demography department website"।
- ↑ http://govinfo.library.unt.edu/cmb/cmbp/downloads/da.pdf [bare URL PDF]
- ↑ Srivastava, Sangya (डिसेम्बर २००५), S.C.Srivastava,Studies in Demography, p.39-41, आइएसबिएन 9788126119929।
- ↑ de Gans, Henk and Frans van Poppel (2000) Contributions from the margins. Dutch statisticians, actuaries and medical doctors and the methods of demography in the time of Wilhelm Lexis. Workshop on ‘Lexis in Context: German and Eastern& Northern European Contributions to Demography 1860-1910’ at the Max Planck Institute for Demographic Research, Rostock, August 28 and 29, 2000.
- ↑ Elliott J and Shepherd P (२००६), "Cohort profile: 1970 British Birth Cohort (BCS70)", International Journal of Epidemiology 35 (4): 836–43, डिओआई:10.1093/ije/dyl174, पिएमआइडी 16931528।