कर्णेल मुअम्मर गद्दाफी
 | एक अनाथ पृष्ठको रुपमा रहेको, अन्य विकिपृष्ठसित नजोडिएको वा एक-दुईवटा लेखहरूसँग मात्र जोडिएको हुनसक्छ। कृपया सम्बन्धित लेखहरूलाई यस पृष्ठ सूत्रसँग जोड्न सहायता गर्नुहोस् |
मुअम्मर गद्दाफी مُعَمَّر القَذَّافِي | |
|---|---|
 २००९को अफ्रिकी सङ्घको सम्मेलनमा गद्दाफी | |
| Brotherly Leader and Guide of the Revolution of Libya | |
| कार्यकाल 1 September 1969 – 23 August 2011 | |
| राष्ट्रपति | |
| प्रधानमन्त्री | |
| पूर्वाधिकारी | Position established |
| उतराधिकारी | Position abolished |
| Chairman of the Revolutionary Command Council of Libya | |
| कार्यकाल 1 September 1969 – 2 March 1977 | |
| प्रधानमन्त्री | Mahmud Sulayman al-Maghribi Abdessalam Jalloud Abdul Ati al-Obeidi |
| पूर्वाधिकारी | Idris (King) |
| उतराधिकारी | Himself (Secretary General of the General People's Congress) |
| Secretary General of the General People's Congress of Libya | |
| कार्यकाल 2 March 1977 – 2 March 1979 | |
| प्रधानमन्त्री | Abdul Ati al-Obeidi |
| पूर्वाधिकारी | Himself (Chairman of the Revolutionary Command Council) |
| उतराधिकारी | Abdul Ati al-Obeidi |
| Prime Minister of Libya | |
| कार्यकाल 16 January 1970 – 16 July 1972 | |
| पूर्वाधिकारी | Mahmud Sulayman al-Maghribi |
| उतराधिकारी | Abdessalam Jalloud |
| Chairperson of the African Union | |
| कार्यकाल 2 February 2009 – 31 January 2010 | |
| पूर्वाधिकारी | Jakaya Kikwete |
| उतराधिकारी | Bingu wa Mutharika |
| व्यक्तिगत विवरण | |
| जन्म | c. June 1942 Sirte, Italian Libya (now Libya) |
| मृत्यु | २० अक्टोबर २०११ (उमेर ६९) Sirte or between Sirte and Misrata, Libya |
| राजनीतिक दल | Arab Socialist Union (1971–1977) |
| जीवन साथी(हरू) | Fatiha al-Nuri (1969–1970) Safia el-Brasai (1971–2011) |
| सन्तान(हरू) | Sons Daughters
|
| मातृ शिक्षाप्रतिष्ठान | Benghazi Military Academy |
| पुरस्कार | Order of the Yugoslav Star Order of Good Hope |
| हस्ताक्षर |  |
| सैन्य सेवा | |
| निष्ठा |  Kingdom of Libya (1961–1969) Libyan Arab Republic (1969–1977) Libyan Arab Jamahiriya (1977–2011) |
| शाखा/सेवा | Libyan Army |
| सेवाको वर्षहरू | 1961–2011 |
| श्रेणी | कर्नल |
| आदेशहरू | Libyan Armed Forces |
| लडाई/युद्धहरू | Libyan-Egyptian War Chadian-Libyan conflict Uganda-Tanzania War 2011 Libyan civil war |
कर्णेल मुअम्मर गद्दाफी ७ जुन १९४२मा लिबियाको सिर्तमा जन्मेका थिए । उनले लिबियाको सवाहबाट प्रारम्भिक शिक्षा लिएका थिए । उनी इजिप्टका राष्ट्रप्रमुख गमाल अब्दुल नासिरबाट प्रभावित थिए । सन् १९५२मा प्यालेसटाइनको पक्ष लिएर सुइज क्राइसिसको वेलामा इजरायल विरोधी आन्दोलनमा सहभागी भएका उनी सन् १९६१मा बेंघाजीस्थित लिबियाली सैनिक एकेडेमीमा अध्ययनका लागि भर्ना भए । सो एकेडेमीबाट उनले १९६६मा स्नातक सकेका थिए । उनले बेलायतबाट चार महिने सैन्य तालिम पनि लिए । त्यसपछि उनी कमिसन्ड अफिसरका रूपमा सेनामा प्रवेश गरेका हुन् ।
कर्णेल गद्दाफीले सैन्य शक्तिको प्रयोग गरी सन् १९६९मा सत्ता हत्याउन सफल भएका थिए । उनी सन् १९००को दशकपछि अरब क्षेत्रकै सबैभन्दा धेरै समय शासन गर्ने चौथो शासकका रूपमा चिनिए । सन् १९६९मा सत्ता हत्याएपछि उनले त्यहाँको संविधान अन्त्यको घोषणा गर्दै नयाँ कानुन देशमा ल्याए, जसलाई दि इन्टरनेसनल थ्योरी भनियो ।
गद्दाफीले 'दि गि्रन बुक' नामक पुस्तक पनि प्रकाशन गरेका छन् । उनले आफूलाई 'दि ब्रदर लिडर', 'गाइड अफ दिन रिभोलुसन' र 'किङ् अफ दि किङ्' का रूपमा मान्थे । उनको शासनकालमा लिबियाका जनताको प्रतिव्यक्ति आयमा समेत उल्लेख्य वृद्धि भयो ।
सन् २०११मा मध्यपूर्वका अन्य छिमेकी देशहरू इजिप्ट, ट्युनिसिया, बहराइन र यमनमा सरकारविरोधी प्रदर्शन भएसँगै लिबियामा पनि सरकारविरोधी आन्दोलन चर्केको थियो । सो प्रदर्शनलाई फ्रान्स, अमेरिका र बेलायतसहितका अन्तर्राष्ट्रिय शक्तिकेन्द्रको समर्थन र सहयोग रह्यो । नेटो गठबन्धनको सेनालाई लिबिया आक्रमणमा खटाइयो । निरन्तर नेटो गठबन्धनले आक्रमण गर्दै गद्दाफीको शासनलाई कमजोर पार्दै लग्यो । गद्दाफीको गृहनगर सिर्तमा भएकै आक्रमणमा उनी मारिए । [१]
उदय
[सम्पादन गर्नुहोस्]सन् १९६९ देखि लिबियाको शासन हाँकिरहेका मुअम्मर अबु मिन्यार अल गद्दाफी १९४२ जुन ७ मा जन्मिएका थिए । उनी समकालीन विश्वमा सबैभन्दा बढी शासन गर्ने गैरशाही व्यक्ति समेत हुन् । उनले सन् १९७२ मा प्रधानमन्त्रीको पद त्यागे र आफूलाई 'अफिसियल' रूपमा 'भातृ नेता तथा क्रान्ति अगुवा' घोषणा गरे ।
गद्दाफी सानैदेखि षड्यन्त्रमूलक योजना बनाउन खप्पिस थिए । उनले मिलिटरी कलेज पढ्दैदेखि राजतन्त्र फ्याल्ने योजना बनाएका थिए । १९६९ सेप्टेम्बर १ मा गद्दाफीले नेतृत्व गरेको सेनाका कनिष्ठ अधिकारीहरूले सानो समूहले राजा इदि्रसविरुद्ध रक्तपात विहीन 'कु' गर्यो । त्यतिबेला राजा इदि्रस उपचारका क्रममा टर्कीमा थिए । निमित्त शासनभार सम्हालेका राजाका भतिजा राजकुमार सायिद हसन अर रिदा अल महदी अस सनुस्सीलाई आन्दोलनकारीले सत्ताच्यूतका साथै नजरबन्द गरे । र, राजतन्त्र अन्त्य भएको र लिबियन अरब रिपब्लिकको घोषणा गरे । त्यसपछि पातला शरीरका २७ वषर्ीय गद्दाफीले शासन सम्हाले । सफारी सुट र 'सनग्लास' मा सजिने उनलाई त्यस युगको 'चे ग्वेभारा' भनियो । त्यसपछि 'पश्चिमा साम्राज्यवाद' विरुद्ध आवज उठाउने समूहहरूका लागि लिबिया र्ऊवर भूमि बन्यो । देशमा शासन चलाउनका लागि 'रेभोलुसनरी कमान्ड काउन्सिल' गठन गरियो, गद्दाफी त्यसको अध्यक्ष बने । उनले आफूलाई १९७० मा प्रधानमन्त्री समेत घोषणा गरे, जुन १९७२ मा त्यागे । उल्लेखनीय कुरा के छ भने अन्य सैन्य तानाशाहजस्तो गद्दाफीले शासन आफ्नो हातमा लिएपछि आफूलाई जनरल बनाएनन् । 'सेरेमोनियल प्रोमोसन' का रूपमा आफूलाई क्याप्टेनबाट कर्णेल बनाए । जीवनभर उनी कर्णेल गद्दाफी नामले चर्चित रहे । अन्य देशको चलनचल्ती विपरीत कर्णेल टाइटल लिएका गद्दाफी नै लिबियामा सेनाका 'कमान्डर इन चिफ' पनि थिए ।
आन्दोलनका ८ महिना
[सम्पादन गर्नुहोस्]फेब्रुअरी १४ - लिबियाली शासक कर्णेल गद्दाफी विरुद्ध विद्युतीय सामाजिक सन्जाल फेसबुकमार्फत् शान्तिपूर्ण प्रदर्शन गर्न आह्वान
फेब्रुअरी १७ - शान्तिपूर्ण प्रदर्शन हिंसामा परिणत
फेब्रुअरी २१ - गद्दाफीका छोरा सैफ अल इस्लामद्वारा लिबियाली सरकारी टेलिभिजनमार्फत् राष्ट्रका नाममा सम्बोधन, आफ्नो बुबा ट्युनिसिया र इजिप्टका अपदस्त राष्ट्रपति जस्ता नभएको भन्दै आन्दोलन जारी रहे मुलुक गृहयुद्धमा फस्ने चिन्ता व्यक्त
फेब्रुअरी २२ - शक्ति हस्तान्तरण गर्नुभन्दा सहिद भएर मर्ने गद्दाफीको उद्घोष
फेब्रुअरी २४ - स्विट्जरल्यान्ड- द्वारा स्विस बैङ्कमा रहेका गद्दाफीको सम्पत्ति रोक्का
फेब्रुअरी २५ - अमेरिकी राष्ट्रपति बाराक ओबामाद्वारा गद्दाफीको सम्पत्ति रोक्क गर्ने कार्यकारी निर्देशनमा हस्ताक्षर
फेब्रुअरी २६ - राष्ट्रसंघको सुरक्षा परिषद्द्वारा लिबियामाथि उडान र हातहतियार निषेध, सम्पत्ति रोक्का । मानवता विरुद्धका अपराध अन्तर्राष्ट्रिय फौजदारी अदालतमा लैजाने निर्णय
फेब्रुअरी २८ - गद्दाफीद्वारा देशबासीले आफूलाई प्रेम गर्ने र आफ्नो सुरक्षाका लागि मारिन तयार रहेको भनाइ
अप्रिल ३०- नेटोद्वारा त्रिपोलीको एक घरमा आक्रमण, गद्दाफीको कान्छा छोरा सैफ अल अरब र तीन नातिनातिनाको मृत्यु
मे १६- अन्तर्राष्ट्रिय फौजदारी अदालतमा गद्दाफी, उनका छोरा सैफ अल इस्लाम र आफन्त अब्दुल्लाह सेनुस्सी विरुद्ध पक्राउ आदेशका लागि मुद्दा दर्ता जुन २७- अन्तर्राष्ट्रिय फौजदारी अदालतद्वारा ती तीन विरुद्ध पक्राउ आदेश
जुन २७ - गद्दाफीद्वारा अडियो सन्देश्ामार्फत युरोप विरुद्ध लड्ने धम्की
अगस्ट २९ - गद्दाफीकी श्रीमती साफिया, छोरी अैसा र छोरा हान्नीबल र मोहम्मद तथा केही नातिहरूद्वारा अल्जेरियामा शरण
अक्टोबर २० - लिबियाली अन्तरिम प्रधानमन्त्रीद्वारा गद्दाफी मारिएको जानकारी ।[२]
सन्दर्भ सामग्री
[सम्पादन गर्नुहोस्]