डाँफे

डाँफे
डाँफेको भाले
संरक्षण स्थिति
कम चासोका  (आइयुसिएन ३.१)
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	जन्तु जगत
सङ्घ:	हाड भएका
वर्ग:	पंक्षी
गण:	Galliformes
कुल:	Phasianidae
उपकुल:	Phasianinae
वंश:	मुनाल
प्रजाति:	L. impejanus
वैज्ञानिक नाम
Lophophorus impejanus (जोन लेथन, १७९०)

डाँफे नेपालमा पाइने एक चरा हो । यो नेपालको राष्ट्रिय पंक्षी हो, जबकि यो उत्तराखण्डमा डाँफे नामले नै चिनिन्छ र त्यहाँको प्रान्तीय पंक्षी पनि हो। हालमा नयाँ प्रकारको डाँफे पक्षीको प्रजातिको पहिचान अरुणाचल प्रदेशमा भएको छ। खोजीको लागि सर्वेक्षण चलिरहेको छ, यद्यपि मानिएको छ कि यो स्क्लेटर मोनालको उपजाति हो अथवा संभावित छकि यो एउटा नया प्रजाति हो तर यो अहिले पुष्टी हुनु बाकी नै छ। यो हिमाल मोनालको उपजाति हो भन्ने अहिले सम्म कुनै पुष्टी हुनेको अतो पतो छैन। तर पनि, एक अध्ययनले पश्चिमोत्तर भारतको नर हिमाली मोनालमा सेतो पुच्छरको कमी देखाएको छ जुन कि अन्य हिमाली मोनालमा पाइन्छ र छातीमा धेरै हरियो देखिन्छ जसले गर्दा लाग्छ कि यो दोस्रो कुनै उपजाति हो।

परिचय

७० सेन्टिमिटरसम्म लामो डाँफेको भालेको वजन २ हजार ३ सय ८० ग्राम तथा पोथीको वजन २ हजार १ सय ५० ग्रामसम्म हुन्छ। डाँफे विशेष गरी उच्च पहाडी तथा हिमाली क्षेत्रमा बसोबास गर्न रुचाउँछ। यसले लालीगुराँस तथा मालिङ्गो भएको जङ्गलमा कीराफटयाग्रा, बाँसको तामा, कलिलो मुना खान रुचाउँछ। यसले माटोमै अन्डा पार्छ र बच्चा कोरल्छ। डाँफे नेपाल लगायत भारत, बर्मा, तिब्बत तथा अफगानिस्तानका उच्च पहाडी तथा हिमाली क्षेत्रमा पाइन्छ।यो मानिसहरूलाई टोक्छ र यो धेरै कम जनसंख्यामा पाइन्छ।

बानी व्यवहार

डाँफे हिमरेखा क्षेत्रमा बस्न रुचाउने खालको पंक्षी हो। यस डाँफे पंक्षीलाई बढी लजालु र काँतर स्वभावका भएको चराका रूपमा समेत लिन सकिन्छ। डाँफेलाई आफू भन्दा ठूलो बलियो तथा अन्य हिन्स्रक चराहरूले तथा अन्य जनावरहरूले जिस्काउने र लखेट्ने गर्दछन्। यसरी तिनीहरूबाट बच्न एवम् जोगिनका लागि भाग्ने क्रममा ठोक्किएर डाँफेको अकालमा मृत्यु समेत हुने गर्दछ।

संरक्षण

[स्रोत सम्पादन गर्नुहाेस्] केही क्षेत्रहरूमा, हिमालयन मोनाल शिकार र अन्य मानवजन्य कारकहरूको कारणले खतरामा छ। पश्चिमी हिमालयमा, जनसङ्ख्याले जलविद्युत ऊर्जा विकासमा संलग्न मानवीय अशान्तिप्रति नकारात्मक प्रतिक्रिया दिए।  यसलाई पाकिस्तानमा लोपोन्मुख मानिने छैन र सजिलैसँग राख्न सकिन्छ। केही क्षेत्रहरूमा, प्रजातिहरूको जनसंख्या घनत्व प्रति वर्ग माइल पाँच जोडी जति उच्च छ। प्रजातिहरूको लागि मुख्य खतरा शिकारी हो, किनकि क्रेस्ट मूल्यवान छ। यो यसको पहिरनमा स्थिति ल्याउने सोचाइन्छ र अधिकारको प्रतीक हो।

बाह्य कडीहरू

• पंक्षी जगतको जानकारी पुस्तक
• डाँफे चराको जानकारी