दक्खिन पठार

दक्खिन पठार
दक्खिन
दक्खिन पठार
सर्वोच्च बिन्दु
उचाइ	२,६९५ मी (८,८४२ फिट)
निर्देशाङ्क	१०°१०′उ॰ ७७°०४′पू॰

भारतीय उपमहाद्वीपको ठुलो दक्खिन पठार पश्चिमी घाट र पूर्वी घाटको बीचमा अवस्थित छ, र नर्मदा नदीको दक्षिणमा रहेको यी दायराहरू बीचको प्रायद्वीप क्षेत्रको रूपमा परिभाषित गरिएको छ। उत्तरमा, यो सतपुडा र विन्ध्य पर्वतमालाहरू द्वारा घेरिएको छ। ढुङ्गाले चिह्न लगाइएको चट्टानी भूभाग, यसको उचाइ १०० र १,००० मिटर (३३० र ३,२८० फिट) को बीचमा छ, औसत लगभग ६०० मिटर (२,००० फिट)। यो सामान्यतया पूर्वतिर ढल्किएको छ। यसरी, यसका प्रमुख नदीहरू - गोदावरी, कृष्णा, र कावेरी - पश्चिम घाटबाट बङ्गालको खाडीमा पूर्वतिर बग्छन्। पठार दक्षिणी भारतको तटीय क्षेत्र भन्दा सुक्खा छ र ठाउँहरूमा सुख्खा छ।

नामकरण

दक्खिन शब्द कन्नड शब्द दख्खानाको एङ्गलीकृत संस्करण हो, जुन तेलगु, मराठी र उर्दु सहित दक्खिनका अन्य भाषाहरूमा प्रयोग गरिन्छ। यसको व्युत्पत्तिगत जरा संस्कृत दक्षिणी र पछिको प्राकृत दक्षिणमा छ।

भूगोल

पश्चिमी घाटको पहाडी शृङ्खला धेरै विशाल छ र दक्षिणपश्चिम मनसुनको आर्द्रतालाई दक्खिन पठारमा पुग्नबाट रोक्छ, त्यसैले यस क्षेत्रमा धेरै कम वर्षा हुन्छ। पूर्वी दक्खिन पठार भारतको दक्षिणपूर्वी तटमा फैलिएको तल्लो उचाइमा छ। यसका जङ्गलहरू पनि अपेक्षाकृत सुख्खा छन् तर वर्षालाई कायम राख्नका लागि धाराहरू बनाउनका लागि काम गर्दछ जुन नदीहरू बेसिनमा बग्छ र त्यसपछि बङ्गालको खाडीमा पुग्छ।

अधिकांश दक्खिन पठार नदीहरू दक्षिणतिर बग्छन्। पठारको उत्तरी भागको अधिकांश भाग गोदावरी नदी र यसका सहायक नदीहरू, जसमा इन्द्रावती नदी पनि समावेश छ, पश्चिमी घाटबाट सुरु भई बङ्गालको खाडीतिर पूर्वतिर बग्छ। मध्य पठारको अधिकांश भाग तुङ्गभद्रा नदी, कृष्णा नदी र यसका सहायक नदीहरू, जसमा भीम नदी पनि पूर्वबाट बग्छ।

दक्खिनका ठुला शहरहरू कर्नाटकको राजधानी बेङ्गलोर, हैदराबाद, तेलङ्गानाको राजधानी; पुणे, महाराष्ट्रको सांस्कृतिक केन्द्र; नागपुर, महाराष्ट्रको दोस्रो राजधानी र नासिक हुन्।