बङ्किमचन्द्र चट्टोपाध्याय

बङ्किमचन्द्र चट्टोपाध्याय
मूल नाम	বঙ্কিমচন্দ্র চট্টোপাধ্যায়
जन्म	१८९५ असार १४ गते उत्तर २४ परगना जिल्ला, पश्चिम बङ्गाल
मृत्यु	१९५० चैत्र २८ (उमेर ५५) कलकत्ता
साहित्यिक नाम	कमलाकान्त
पेशा	लेखक, कवि, उपन्यासकार, निबन्धकार, पत्रकार, सरकारी अधिकारी
भाषा	बङ्गाली, अङ्ग्रेजी
अल्मा मेटर	कलकत्ता विश्वविद्यालय
साहित्यिक आन्दोलन	बङ्गाल पुनर्जागरण
हस्ताक्षर

बङ्किमचन्द्र चट्टोपाध्याय चटर्जी (१८९५ असार १४ वा १५ – १९५० चैत्र २८) एक भारतीय उपन्यासकार, कवि, निबन्धकार र पत्रकार थिए। उनी सन् १८८२ को बङ्गाली भाषाको उपन्यास आनन्दमठका लेखक थिए, जुन आधुनिक बङ्गाली र भारतीय साहित्यको एउटा स्थल हो। चट्टोपाध्याय वन्दे मातरम्का रचनाकार हुन्, एक उच्च संस्कृत बङ्गालीमा लेखिएको थियो, बङ्गाललाई मातृ देवीको रूपमा चित्रण गर्ने र भारतीय स्वतन्त्रता सङ्ग्रामको क्रममा प्रेरणादायी कार्यकर्ताहरू थिए। चट्टोपाध्यायले चौध उपन्यासहरू र बङ्गालीमा धेरै गम्भीर, व्यंग्यात्मक, वैज्ञानिक र आलोचनात्मक ग्रंथहरू लेखे। उनी बङ्गालीमा साहित्य सम्राट भनेर चिनिन्छन्।

चट्टोपाध्यायलाई बङ्गाल र बृहत् भारतीय उपमहाद्वीपको साहित्यिक पुनर्जागरणको प्रमुख व्यक्तित्वको रूपमा व्यापक रूपमा मानिन्छ। उनका केही लेखहरू, जसमा उपन्यासहरू, निबन्धहरू र टिप्पणीहरू समावेश छन्, परम्परागत पद-उन्मुख भारतीय लेखनहरूबाट अलग भएका छन्, र भारतभरका लेखकहरूलाई प्रेरणा प्रदान गरेका छन्।

जीवनी

चट्टोपाध्यायको जन्म उत्तर २४ परगना, नैहाटीको सहरको कन्थलपारा गाउँमा, एक कट्टरपन्थी बङ्गाली ब्राह्मण परिवारमा, यादवचन्द्र चट्टोपाध्याय र दुर्गादेवीको तीन दाजुभाइमध्ये कान्छो भएको थियो। उनका पुर्खाहरू हुग्ली जिल्लाको देशमुखो गाउँका थिए। उनका बुबा, एक सरकारी अधिकारी, मेदिनीपुरको डेपुटी कलेक्टर थिए। उनले हुग्ली मोहसिन कलेज र पछि प्रेसिडेन्सी कलेज, कोलकातामा सन् १८५९ मा कलामा स्नातक गरे। उनले पछि कलकत्ता विश्वविद्यालयमा भाग लिए र स्कूलको पहिलो स्नातक बन्नको लागि अन्तिम परीक्षा पास गर्ने दुई उम्मेद्वारहरू मध्ये एक थिए। उनको काममा वर्षहरू घटनाहरूले भरिएका थिए जसले उनलाई औपनिवेशिक सरकारसँग द्वन्द्वमा ल्यायो। तथापि, उनलाई सन् १८९४ मा भारतीय साम्राज्यको सबैभन्दा प्रतिष्ठित आदेशको साथी बनाइएको थियो। उनले सन् १८९१ मा राय बहादुरको उपाधि पनि प्राप्त गरे।

चट्टोपाध्यायको प्रारम्भिक प्रकाशनहरू ईश्वरचन्द्र गुप्तको साप्ताहिक पत्रिका सङ्वाद प्रभाकरमा थिए। उनले फिक्शनमा फर्कनु अघि कविताको लेखकको रूपमा आफ्नो साहित्यिक क्यारियर सुरु गरे। उनको पहिलो प्रयास एक घोषित पुरस्कारको लागि पेश गरिएको बङ्गालीमा उपन्यास थियो। उनले जितेनन् र उपन्यास कहिल्यै प्रकाशित भएन। छापिएको उनको पहिलो कथा अङ्ग्रेजी उपन्यास राजमोहनको पत्नी थियो। दुर्गेसनन्दिनी, उनको पहिलो बङ्गाली रोमान्स र बङ्गालीमा पहिलो उपन्यास, सन् १८६५ मा प्रकाशित भएको थियो। उनको निबन्ध 'शकुन्तला, मिरान्डा इबोंग डेस्डेमोनालाई बङ्गालीमा विभिन्न साहित्यहरूको तुलनात्मक विश्लेषणको पहिलो प्रयास मानिन्छ।

बङ्गालमा १४औँ र १५औँ शताब्दीको ऐतिहासिक गौडीय वैष्णव सांस्कृतिक प्रकोपबाट बंकिम विशेष प्रभावित भएका थिए। चट्टोपाध्यायको भगवद् गीताको टिप्पणी उनको मृत्युको आठ वर्षपछि प्रकाशित भएको थियो र अध्याय ४ को १९औँ श्लोकसम्म उनको टिप्पणी समावेश गरिएको थियो। साङ्ख्य दर्शनको लामो निबन्धमा उनले भारतमा धार्मिक विश्वासको ठुलो हिस्साको केन्द्रीय दार्शनिक आधार रहेको तर्क गर्छन्। बुद्ध धर्म समेत साङ्ख्यको दर्शनमा निहित छ। राजनीतिक र सामाजिक शक्तिको सट्टा व्यक्तिगत वैराग्य (त्याग) मा जोड दिने अर्थमा उनी दर्शनको आलोचक थिए।