मादारिपुर जिल्ला

मादारिपुर মাদারিপুর
जिल्ला
मादारिपुर जिल्ला
छाप
उपनाम:  লেকপার্কসিটি
बङ्गलादेशको नक्शामा मादारिपुर जिल्लाको अवस्थिति
निर्देशाङ्क: २३.१७°N ९०.१०°E / 23.17; 90.10
देश	बङ्गलादेश
विभाग	ढाका विभाग
क्षेत्रफल
• जम्मा	१,१४४.९६ किमी२ (४४२.०७ वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (सन् २०११ को राष्ट्रिय जनगणना अनुसार)
• जम्मा	१,२१२,१९८
• घनत्व	११००/किमी२ (२७००/वर्ग माइल)
वासिन्दा	मादारिपुरी
समय क्षेत्र	युटिसी+०६:०० (बङ्गलादेशी मानक समय)
हुलाक कोड	७९००
क्षेत्रीय सङ्केत	0661
वेबसाइट	www.madaripur.gov.bd

मादारिपुर (बङ्गाली: মাদারিপুর জেলা) बङ्गलादेशको मध्ये भूभागमा पर्ने एक जिल्ला हो। यो जिल्ला ढाका विभाग अन्तर्गत पर्दछ।

भूगोल

मादारिपुर जिल्ला बङ्गलादेशको मध्य भागमा पर्छ भने यो जिल्ला २३°००' देखि २३°३०' उत्तर अक्षांश र ८९°५६' देखि ९०°२१' पूर्वी देशान्तरणमा अवस्थित छ। मादारिपुर ठजिल्लाले बङ्गलादेशको कुल क्षेत्रफल मध्ये ११४४.९६ वर्ग किलोमिटर ओगटेको। यस जिल्लालाई फरिदपुर र मुन्सिगञ्ज जिल्लाले उत्तर, बरिशाल र गोपालगञ्ज जिल्लाले दक्षिण, शरियतपुर जिल्लाले पूर्व र ढाका र फरिदपुर जिल्लाले पश्चिमबाट घेरेको छ। पद्मा, मेघना, धलेश्वरी यस जिल्लाको प्रमुख नदिहरू हुन्।

इतिहास

मादारिपुर क्षेत्रमा ब्रिटिस शासन काल देखिनै विभिन्न उतारचढाव तथा युद्धहरू भएको थियो। बङ्गलादेश मुक्ति अभियान सन् १९७१ मार्च २९ मा सुरु भएको थियो भने यस युद्ध भरि बङ्गलादेशका लागि लडिरहेका लडाकु र पाकिस्तानी सेना बीच थुप्रै प्रत्यक्ष तथा अप्रत्यक्ष गोली हानाहान तथा युद्ध भएको थिए। ८ डिसेम्बर देखि १० डिसेम्बर सम्म पाकिस्तानी सेना र बङ्गलादेशी लडाकु बीच शोमादार पुलमा प्रत्यक्ष गोलि हानाहान भएको थियो जहाँ थुप्रै पाकिस्तानी सेना र बङ्गलादेशी लडाकुहरू घाइते भएका थिए। एक प्रत्यक्ष गोलि हानाहानमा बङ्गलादेशको मुक्तिका लागि लडिरहेको एक सङ्गठनले ४० पाकिस्तानी सेनालाई पक्राउ गरेका थिए जसमा १ कप्तान पनि समावेश थिए। बङ्गलादेश मुक्ति अभियानका बेला मादारिपुर उपजिल्लाका ५३ लडाकुहरू मारिएका थिए। पाकिस्तानी सेनाले सेण्डिया जिल्लामा ५० सर्वसाधारणहरूको मृत्यु भएको थियो भने पाकिस्तानी सेनाले थुप्रै मानिसहरूको हत्या, बलात्कार तथा घरटहरामा आगजनी गरेका थिए। मादारिपुर जिल्ला १० डिसेम्बरका दिन स्वतन्त्र भएको थियो।

जनशाङ्खिकि

जिल्ला विभाग प्रतिवेदनका अनुसार यस जिल्लाको कुल जनसङ्ख्या ११४६३४९ रहेको छ जसमध्ये पुरुषको जनसङ्ख्या ५८४०१६ छ भने महिलाको जनसङ्ख्या ५६२३३३ रहेको छ। धर्मका आधारमा यस जिल्लामा इस्लाम धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या १००१३१६ छ भने हिन्दु धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या १४३०९३ छ। त्यस्तै गरी बुद्ध धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या १७२९, इसाई धर्मको ३९ र अन्य धर्मका मानिसहरूको जनसङ्ख्या १७२ रहेको छ।

अर्थतन्त्र

यस जिल्लाको मुख्य आय श्रोतको बाटो भनेको कृषि र खेती हो जसमा जिल्लाकै ६१.३३% मानिसहरू संलग्न छन्। यस जिल्लाका मानिसहरू अन्य जस्तै २.५९% मजदुरी, व्यापार र उद्योगमा ०.८४%, वाणिज्यमा १५.४६%, सञ्चार र यातायातमा २.२७%, रेमिटेन्समा ०.८७%, निर्माण क्षेत्रमा १.७१%, सुविधा ७.२५%, धार्मिक सेवा ०.१९% र अन्य ७.४८% रहेका छन्।

प्रशासन

प्रशासकीय मादारिपुर उप विभागको स्थापना सन् १८६४ मा बकिरपुर जिल्लाको अधिनमा भएको थियो भने सन् १८७३ मा यो जिल्ला बकिरपुर जिल्लाबाट छुट्टिएर फरिदपुर जिल्लामा गाभिएको थियो। मादारिपुर उप विभागलाई सन् १९८४ मा जिल्लामा परिणत गरिएको थियो। यस जिल्लामा हाल ४ उपजिल्लाहरू रहेका छन् जसमध्ये सबैभन्दा ठूलो उपजिल्ला शिवचार (३२१.८८ वर्ग किलोमिटर) हो भने सबैभन्दा सानो उपजिल्ला रोजियोर (२२९.२८ वर्ग किलोमिटर) हो।

शिक्षा

यस जिल्लाको कुल साक्षरता दर ४२.४% रहेको छ जसमध्ये पुरुषको साक्षरता दर ४६.९% छ भने महिलाको साक्षरता दर ३७.३% रहेको छ। यस जिल्लाका केही प्रख्यात विद्यालय यस प्रकार छन्; सरकारी नाजिमुदिन कलेज (सन् १९४८), सरकारी ब्रहम्गञ्ज कलेज (सन् १९६४), रजियोर डिग्री कलेज (सन् १९७०), शेहबरामपुर कवि नजरुल स्लाम कलेज (सन् १९७२), कलिकानी सयद हुसेन कलेज (सन् १९७२), शोशिकर सहिद स्मृति कलेज (सन् १९७२), चरमुगुडिया कलेज (सन् १९७८), सरकारी सुफिया मोहिला कलेज (सन् १९८४), रिजिया बेगम मोहिला कलेज (सन् १९८५), सयद अब्दुल हुसेन कलेज (सन् १९८९), उतरेल उच्च विद्यालय, चमनगुडिया उच्च विद्यालय (सन् १९३१), दोनाभान सरकारी कन्या उच्च विद्यालय (सन् १९१४), मिथापुर एलएन उच्च विद्यालय (सन् १९१५), अमग्रह उच्च विद्यालय (सन् १९१७), बीरमोहन उच्च विद्यालय (सन् १९१९), पञ्चचार उच्च विद्यालय (सन् १९२०), आरएम उच्च विद्यालय (सन् १९३०), मडबरेरचर आरएम उच्च विद्यालय (सन् १९३०), एसबपुर उच्च विद्यालय (सन् १९३२), कदमबाडी उच्च विद्यालय (सन् १९४२), शोसिखर उच्च विद्यालय (सन् १९४३), कालिकानी पाइलट उच्च विद्यालय (सन् १९४६), सहबराम बहुभाषिक उच्च विद्यालय (सन् १९४६), मुन्सि कदिरपुर उच्च विद्यालय (सन् १९५०), संयुक्त स्लामिया सरकारी उच्च विद्यालय (सन् १९५०), टेकरहाट उच्च विद्यालय (सन् १९५२), भण्डारी काण्डी उच्च विद्यालय (सन् १९५३), टाण्टीबाडी स्लामिया उच्च विद्यालय (सन् १९५३), राजकुमार एडवर्ड शिक्षण संस्था (सन् १९९५) आदि।