सुनठुँडे लामपुच्छ्रे

सुनठुँडे लामपुच्छ्रे
	उत्तराखण्ड भारत
संरक्षण स्थिति
	; कम चासोका (आइयुसिएन ३.१)
वैज्ञानिक वर्गीकरण
Unrecognized taxon (fix):	Urocissa
प्रजाति:	Template:Taxonomy/UrocissaU. flavirostris
वैज्ञानिक नाम
	Template:Taxonomy/UrocissaUrocissa flavirostris; (Blyth, 1846)

पहेंलो चुच्चो निलो जीउ (युरोकिसा फ्लाभिरोस्ट्रिस) काग र जेजसँगै कोर्भिडे परिवारमा पर्ने पासेरिन चरा हो। यो ताइवानी रातो-चुच्चो निलो जिउवालासँग मिल्दोजुल्दो हुन्छ। यस प्रजातिको दायराले भारतीय उपमहाद्वीप उत्तरी भागहरू समेट्छ, जसमा तल्लो हिमालयको फेदमा रहेका पहाडहरू पर्छन्, जसमा नेपाल, भुटान, पाकिस्तान, भियतनाम मा भिन्न जनसङ्ख्या छ।

वर्णन

लम्बाइ ६६ सेमी (२६ इन्च) लगभग ४६ सेमी (१८ इन्च) सेमी को पुच्छर सहित। लिङ्ग समान। टाउको, घाँटी र छाती कालो, तल्लो पिसाबको सेतोको बाँकी भागमा सेतो बिचित्रको साथ, हल्का रूपले लिलाक्ला सम्पूर्ण माथिल्लो पिसाब खैरो-निलो, पाखाहरू उज्यालो र पुच्छर उडान पंखहरू सेतोको साथ टिप गरिएको छ, सेतो बाहिरी पंख पंखहरू लामो र स्नातक, सेतोको साथ निलो पंखहरू टिप गरिएको छ।

वितरण

पहेंलो-चुच्चो निलो लामपुच्छ्रे हजारादेखि ब्रह्मपुत्र हिमालय पाइन्छ। यसलाई दुई उप-प्रजातिमा विभाजन गरिएको छ। यी मध्ये युएफ कुकुलाटा सबैभन्दा सामान्य छ र यो पर्वतमालाको पश्चिमी सीमादेखि पश्चिमी नेपाल सम्म पाइन्छ, पश्चिमी हिमालय अधिकांश पाहाडी स्थानहरूमा सामान्य हुन्छ, १,५०० देखि ३,००० मिटर (४,९०० देखि ९,८०० फिट) को क्षेत्रमा प्रजनन गर्दछ। पूर्वी रूप पूर्वी नेपालबाट पूर्वतिर पाइन्छ र यसको तल्लो भागहरूमा गाढा लिलाक रङ हुन्छ-यसको क्षेत्र पश्चिमी रूपको भन्दा अलि बढी छ, र यो विरलै १,८३० मी (६,००० फिट) सम्म कम हुन्छ। यो एक मुल निवासी प्रजाति हो, तर जाडो महिनाहरूमा यो सामान्यतया कम उचाइमा सर्छ। सिमला पूर्वतिरदेखि, नजिकको सम्बन्धित स्यालपोथ्री निलो लामपुच्छ्रे (युरोकिसा एरिथ्रोरिनचा) सुनठुँडे प्रजातिको जस्तै क्षेत्रहरूमा पाइन्छ-यो विशेष गरी मसूरी, टिहरी-गढवाल,-कुमाऊँ र नेपालमा सामान्य छ र यसको रातो चुचुरो र सेतो तल्लो भागको विस्तारले सजिलैसँग छुट्याउन सकिन्छ।

ब्यावहार

निलो लामपुच्छ्रे मुख्यतया अर्बोरियल चराहरू हुन्। घना जङ्गलका क्षेत्रहरूमा सबैभन्दा सामान्य भए पनि, तिनीहरू कृषि क्षेत्रहरू र उच्च उचाइमा खाली पाहाडी किनारहरूमा पनि पाउन सकिन्छ। तिनीहरू प्रायः जमिनमा खान्छन् र जमिनको सम्पर्कमा आउनबाट रोक्नको लागि पुच्छर उच्च राखेर अलग्गै रहने उपाय अपनाउँछन्। तिनीहरू सात वा आठवटा चराहरूको समूहमा बस्छन् र अत्यधिक क्षेत्रीय हुन्छन्। चरा खुल्ला ठाउँमा आएपछि तिनीहरूको उडान ढिलो र लहरदार हुन्छ। तिनीहरूको आहारमा साना स्तनपायी, अन्डा र अन्य साना चराहरू, कीराहरू, जङ्गली फलफुल र जामुनहरू हुन्छन्। यो चरा विभिन्न स्वरहरूसित धेरै मुखाले हुन्छ।

गुँड

लामपुच्छ्रेहरूले बाक्लो पात भएको क्षेत्रहरूमा रूखहरूको कापेमा आफ्नो गुँड बनाउँछन्। ठूला गुँडहरू लठ्ठीबाट बनाइएका हुन्छन् र घाँस र अन्य झ्यासहरूले भरिएका हुन्छन्। गुँडमा तीन वा चारवटा अण्डा हुन्छन्। आधार-रङ फिक्का, मैलो पहेंलो-ढुङ्गाको रंगदेखि गाढा रातो-ढुङ्गाको रंगसम्म फरक हुन्छ र कहिलेकाहीं हल्का हरियो रंग पनि हुन्छ। चिन्हहरूमा खैरो वा बैजनी रंगका विभिन्न छायाँका साना धब्बाहरू हुन्छन् । गुँड लगाएको ठाउँ वरिपरि मानिस वा जनावर, चराचुरुङ्गी गएमा यिनिहरु वरिपरि आक्रामक रुपमा जम्मा हुन्छन्।