हिमाली मलेवा

हिमाली मलेवा
संरक्षण स्थिति
कम चासोका  (आइयुसिएन ३.१)
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	जन्तु जगत
सङ्घ:	हाड भएका
वर्ग:	पंक्षी
गण:	Columbiformes
कुल:	Columbidae
वंश:	Columba
प्रजाति:	C. leuconota
वैज्ञानिक नाम
Columba leuconota Vigors, 1831

हिमाली मलेवा ( Columba leuconota ) मध्य एसियाको पहाडी क्षेत्रहरूमा पाइने कोलम्बाडे परिवारको कोलम्बा वंशको चराको प्रजाति हो । तिनीहरू खैरो, कालो, फिक्का खैरो र सेतो चरा हुन् र दुई उप-प्रजातिहरू पहिचान गरिएका छन्: C. l. leuconota पश्चिमी हिमालयमा पश्चिमी अफगानिस्तानदेखि सिक्किमसम्म र C. l. gradaria पूर्वी तिब्बतको पहाडहरूमा र पूर्वी नान शान ( किङघाई ) देखि युनान र अति उत्तरी म्यानमारसम्म पाइन्छ । चराहरू खुला ठाउँमा जोडी वा सानो समूहमा चारो खोज्छन्, अन्न, कोपिला, टुसा, जामुन र बीउ खान्छन्। तिनीहरू रातमा चट्टानहरूमा बस्छन्, दरारहरूमा प्रजनन गर्छन् जहाँ तिनीहरूले अव्यवस्थित गुँड बनाउँछन् र सामान्यतया दुई सेतो अण्डाहरूको समूह राख्छन्। प्रकृति संरक्षणको लागि अन्तर्राष्ट्रिय संघले चराको संरक्षण स्थितिलाई कम चिन्ताको रूपमा मूल्याङ्कन गरेको छ ।

विवरण

हिमाली मलेवाहरुको टाउको कालो रङको हुन्छ जुन सेतो घाँटीको रङ्गसँग विपरित हुन्छ र पेटमा सेतो तल्लो भाग खरानी रंगको हुन्छ। तिनीहरूको ढाड खैरो-खैरो हुन्छ जसको तल्लो भागमा सेतो दाग हुन्छ। तिनीहरूका पखेटाहरू तीन खैरो पट्टीहरू सहित फिक्का खैरो हुन्छन्। तिनीहरूको कालो पुच्छरको बीचमा स्पष्ट सेतो पट्टी हुन्छ जुन साँघुरो हुन्छ र बाहिरी पुच्छरको टुप्पोमा पुग्न अगाडि घुम्छ। साना चराहरूको माथिल्लो भाग र पखेटाको प्वाँखमा साँघुरो, फिक्का छाला किनारा हुन्छ । तल्लो भागको सेतो भाग छालाले भरिएको हुन्छ।

वर्गीकरण र प्रणालीगत

दुई उप-प्रजातिहरू पहिचान गरिएका छन्:

१९१६ मा हार्टर्टले वर्णन गरेको सी. एल. ग्राडेरिया पूर्वी तिब्बतको पहाड र पूर्वी नान शान (किङघाई) देखि युनान र अति उत्तरी म्यानमारसम्म पाइन्छ।

१८३१ मा भिगोर्सले वर्णन गरेको नेपाली हिमाली मलेवा ( C. l. leuconota ), पश्चिमी अफगानिस्तानदेखि सिक्किमसम्म पश्चिमी हिमालयमा पाइन्छ; यो अले पर्वत र पामिरको गर्मीयाममा आउने पर्यटक हो ।

वितरण र स्थिति

यो अफगानिस्तान , भुटान , चीन , भारत , काजाकिस्तान , म्यानमार , नेपाल , पाकिस्तान , ताजिकिस्तान र तुर्कमेनिस्तानका चट्टानी पहाडहरूमा पाइने चरा हो । यो एक सामान्य चरा हो र यसको दायरा अत्यन्त ठूलो छ। यसको जनसंख्या स्थिर रहेको विश्वास गरिन्छ र यी कारणहरूले गर्दा, प्रकृति संरक्षणको लागि अन्तर्राष्ट्रिय संघले यसको संरक्षण स्थितिलाई कम चिन्ताको रूपमा मूल्याङ्कन गरेको छ।

व्यवहार र पारिस्थितिकी

तिनीहरू चट्टानी पहाडी किनारहरू र हिउँ रेखासम्म देखिने अलग्गै उपत्यकाहरूमा बारम्बार जान्छन्। तिनीहरू दिनको समयमा बारम्बार खेतहरूमा खान्छन्, तर भीरहरूमा बस्छन्। तिनीहरू सामान्यतया लजालु र सतर्क हुन्छन्। जाडोमा १५० वा सोभन्दा बढीको भेला हुन्छ, प्रायः पहाडी परेवाहरूको साथमा र केही क्षेत्रमा ढुङ्गे मलेवाहरू पनि हुन्छन्।

गर्मीमा, तिनीहरू कम उचाइमा झर्छन् र जोडी वा सानो बथानमा पाइन्छन्। तिनीहरू उपनिवेशहरूमा प्रजनन गर्छन्। गुँडहरू चट्टान वा चट्टानको किनारमा रहेका खोंचहरू वा गुफाहरूमा बनाउँछन्। तिनीहरूको गुँडहरू काठ, घाँस, पराल, प्वाँख, आदिबाट बनेका अव्यवस्थित संरचनाहरू हुन्। गुँडहरू सामान्यतया प्रत्येक वर्ष सामान्य मर्मतका साथ पुन: प्रयोग गर्छन्। सामान्यतया, दुईवटा अण्डा दिन्छन्।

तिनीहरू जामुन, अन्न, कोपिला, गाना, बीउ र मुनाहरू खान्छन्।

स्थिति

यो एक सामान्य र व्यापक रूपमा वितरण गरिएको प्रजाति हो र जनसंख्या स्थिर रहेको विश्वास गरिन्छ। यी कारणहरूले गर्दा, प्रकृति संरक्षणको लागि अन्तर्राष्ट्रिय संघले यसको संरक्षण स्थितिलाई " सबैभन्दा कम चिन्ता " को रूपमा मूल्याङ्कन गरेको छ।