दुर्गा शक्ति नागपाल

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
Durga Shakti Nagpal
जन्म (1985-06-25) २५ जुन १९८५ (उमेर ३८)
Agra, Uttar Pradesh, India
शिक्षाBachelor of Technology in computer science
मातृ शिक्षाप्रतिष्ठानIndira Gandhi Institute of Technology
पेशाBureaucrat
कार्यकाल2010–present
कामदारGovernment of India
संस्थानIndian Administrative Service
चिनारीको कारणActions against corruption and illegal sand mining
जीवनसाथीAbhishek Singh (Actor & IAS)
सन्तान2

दुर्गा शक्ति नागपाल (जन्म २५ जुन १९८५) एक भारतीय नोकरशाह र भारतीय प्रशासनिक सेवा (IAS) उत्तर प्रदेश क्याडर र २०१० ब्याचका अधिकारी हुन्। [१] [२] [३] गौतम बुद्धनगरमा सह–मजिस्ट्रेटको हैसियतमा भ्रष्टाचार र अवैध बालुवा उत्खननविरुद्ध व्यापक अभियान थालेपछि उनी सार्वजनिक रुपमा चर्चामा आएकी हुन् । जुलाई २०१३ मा, उनलाई अखिलेश यादव नेतृत्वको उत्तर प्रदेश सरकारले जेवर नजिकैको कदलपुर गाउँमा अवैध मस्जिदको पर्खाल भत्काएको आरोपमा निलम्बन गरिएको थियो, [४] [५] जसको परिणाम कमजोर आधारमा आधारित भएको भन्दै कडा विरोध भयो। । उनको निलम्बन खारेज गर्नका लागि विभिन्न राजनीतिक दलहरु, भारतीय नोकरशाहहरुको संघ, [६] [७] र अनलाइन सामाजिक सञ्जालमा आम जनताबाट बढ्दो माग थियो। [८] [९] [१०] [११] [१२] [१३] उनको निलम्बन यूपी सरकारले २६ सेप्टेम्बर २०१३ मा खारेज गर्यो र उनलाई कानपुर देहातमा सरुवा गरियो। [१४] [१५] [१६]

दुर्गा नागपाललाई १४ जनवरी २०१५ मा केन्द्रीय कृषि तथा किसान कल्याण मन्त्री राधामोहन सिंहको विशेष कर्तव्य (ओएसडी) मा नियुक्त गरिएको थियो [२] [३] जुलाई २०१९ देखि मार्च २०२१ सम्म, उनले भारत सरकारको वाणिज्य तथा उद्योग मन्त्रालयको वाणिज्य विभागमा उपसचिवको रुपमा काम गरिन्। ३१ मार्च २०२३ मा, उहाँले यूपी मा बांदा को जिल्ला कलेक्टर र जिल्ला मजिस्ट्रेट (DM) को रुपमा उनको पहिलो पोस्टिंग प्राप्त गरिन।

पृष्ठभूमि[सम्पादन गर्नुहोस्]

दुर्गा नागपालको जन्म २५ जुन १९८५ मा आगरा, उत्तर प्रदेशमा भएको थियो [१७] उनका बुबा सेवानिवृत्त सरकारी अधिकारी हुन् जसलाई दिल्ली क्यान्टोनमेन्ट बोर्डमा विशिष्ट सेवाको लागि राष्ट्रपति पदकबाट सम्मानित गरिएको थियो। उनका हजुरबुवा प्रहरी अफिसर थिए जसको सन् १९५४ मा दिल्लीको सदर बजारमा ड्युटीमा हुँदा हत्या गरिएको थियो। उनले २००७ मा इन्दिरा गान्धी दिल्ली प्राविधिक विश्वविद्यालयबाट कम्प्युटर इन्जिनियरिङमा स्नातक उपाधि हासिल गरिन। उनले २००९ मा UPSC सिविल सेवा परीक्षामा २० को अखिल भारतीय श्रेणी प्राप्त गरे, त्यसपछि उनी भारतीय प्रशासनिक सेवा (IAS) मा सामेल भइन्। [१८] [१९] [२०] निजामती सेवा परीक्षा पास गर्ने उनको पहिलो प्रयासमा, उनी भारतीय राजस्व सेवामा भर्ना भइन्, तर अर्को पटक UPSC परीक्षा दिन रोजिन्।

परिवार[सम्पादन गर्नुहोस्]

उनले अभिषेक सिंहसँग विवाह गरे, जो २०११ ब्याचका आईएएस अधिकारी हुन्। सन् २००९ मा UPSC परीक्षाको तयारीका क्रममा सिंहसँग [२१] भेट भयो [१८] अभिषेक सिंह पनि अभिनेता हुन् र उनले चलचित्रमा काम गरेका छन् ।

हाल उहाँलाई योगी आदित्यनाथको नेतृत्वमा रहेको यूपी सरकारले फेब्रुअरी ७ २०२३ देखि निलम्बन गरेको छ।

करियर[सम्पादन गर्नुहोस्]

नागपालले आफ्नो करियर आईएएसको पञ्जाब क्याडरबाट सुरु गरेकी थिइन्। उनी २०११ जुनमा मोहाली जिल्ला प्रशासनमा भर्ना भइन् र त्यहाँ १४ महिना सेवा गरिन् । पञ्जाबमा प्रशिक्षार्थी आईएएस अधिकारीको रुपमा, उनले मोहालीमा भूमि घोटालाको पर्दाफास गरिन्। [२२]

अगस्ट २०१२ मा, उनी अभिषेक सिंहसँग विवाह गरेपछि नोएडाको सब-डिभिजनल मजिस्ट्रेट (SDM) को रुपमा उत्तर प्रदेश (UP) क्याडरमा सरिन्। [२१] [२३] पछि उनी गौतम बुद्ध नगरमा संयुक्त मजिस्ट्रेटको रुपमा नियुक्त भएकी थिइन्। यमुना र हिन्दन नदी किनारमा अवैध बालुवा उत्खनन रोक्न विशेष अनुसन्धान टोली गठन गरेर उत्तर प्रदेशको ग्रेटर नोएडामा "बालुवा माफिया" विरुद्ध कार्य गरेपछि उनी सार्वजनिक सूचनामा आएकी थिइन्। [४] उनको नेतृत्वमा, प्रशासनले अवैध सञ्चालनमा प्रयोग हुने २४ डम्पर ट्रक र ३०० ट्रलीहरु जफत गर्यो, र २० मिलियन (युएस$२८०,४००) जरिवाना १५ जनालाई पक्राउ गर्यो। [२४]

अवैध उत्खननमा कारबाही[सम्पादन गर्नुहोस्]

नोएडा (उत्तर प्रदेश), फरीदाबाद (हरियाणा) र दिल्ली सम्मिलित एनसीआर क्षेत्रका अधिकांश बालुवा उत्खनन गतिविधिहरु गैरकानूनी छन् किनभने कुनै वातावरणीय प्रभाव मूल्याङ्कन (ईआईए) गरिएको छैन, र अनुमान गरिएको छ कि लगभग २५० देखि ३५० दिनहुँ ट्रक अवैध रुपमा बालुवा उत्खनन् भइरहेको छ । यस बालुवाको मूल्य १ बिलियन (युएस$१४ मिलियन) देखि भिन्न हुन्छ प्रति महिना [२५] देखि ५ बिलियन (युएस$७० मिलियन) प्रति वर्ष। [२६] पर्यावरणविद् र इन्जिनियरहरुका अनुसार, माटोको क्षय र हिन्दन र यमुनाको प्राकृतिक प्रवाहमा परिवर्तनको लागि ठूलो मात्रामा खानी जिम्मेवार छ, जसले यसको मार्ग लगभग ५०० मिटर पूर्वतिर सार्यो र नोएडाका छवटा क्षेत्रहरुमा बाढीको तटबन्धलाई खतरामा पारेको छ। । [२७] बालुवा उत्खनन रोक्न नोएडा जिल्ला प्रशासनद्वारा "विशेष खानी टोली" स्थापना गरिएको थियो र सफल हुने अपेक्षा गरिएको थियो, [२८] [२९] तर बढ्दो निर्माण गतिविधिका लागि बालुवाको उच्च माग, प्रहरी निष्क्रियता [३०] र राजनीतिक साँठगाँठ। "बालुवा माफिया" ले वातावरण जोगाउन विभिन्न नियमहरु नियमित रुपमा उल्लङ्घन गरेको सुनिश्चित गरेको छ। [३१] [३२] [३३] [३४]

यमुना र हिन्डन नदीको किनारमा ड्रेजिङको धेरै गुनासोहरु प्राप्त गरेपछि, लखनउको यूपी मुख्यमन्त्रीको कार्यालयले जीबी नगर जिल्ला प्रशासनलाई थप अवैध गतिविधि रोक्न भन्यो। नागपाल, एसडीएमको रुपमा, जिल्लामा अवैध बालुवा उत्खनन रोक्नको लागि ठूलो अपरेशनको निरीक्षण गरिन, र अवैध उत्खनन गर्नेहरुलाई पक्राउ गर्न र तिनीहरुको मेसिनरी जफत गर्न अचम्म र गोप्यता प्रयोग गरिन। [३५] [३६] २३ जुलाई २०१३ मा, नागपालले गैरकानूनी उत्खननमा संलग्न ड्रेजरहरु विरुद्ध कडा कारबाही गर्ने बताएकी थिइन्, यस्तो गतिविधिले वातावरणमा प्रतिकूल असर पार्न सक्छ। अप्रिल २०१३ देखि, उत्तर प्रदेश पुलिसले १७ एफआईआर दायर गरेको थियो र मुख्य न्यायिक मजिस्ट्रेटले २२ मुद्दाहरुमा अवैध बालुवा उत्खनन गर्नेहरुलाई पक्राउ गर्न आदेश दिएका थिए। २०१३ को वैशाखदेखि जुनसम्म प्रहरीले अवैध उत्खननमा प्रयोग हुने २ सय ९७ सवारी साधन र मेसिनरी नियन्त्रणमा लिई रु ८,२३४,००० जरिवाना गरेको थियो । नागपालको नेतृत्वमा राजस्व, प्रहरी र यातायात विभागको संयुक्त अभियान चलाइएको थियो र असगरपुर, नङ्गला वाजिदपुर, गुलावली, कमबकशपुर, जगनपुर चपरोली गाउँहरुमा अनुगमन गरिएको थियो। [३७] २५ जुलाईमा, सरकारले नागपाललाई सहयोग गर्ने जीबी नगर जिल्लाका खानी अधिकारी आशिष कुमारलाई बुलन्दशहरमा सरुवा गर्‍यो। स्थानान्तरण हुनु अघि, कुमार आफ्नो जीवनमा तीन प्रयासमा बाँचे, अन्तिम पटक ९ फेब्रुअरी २०१३ मा थियो। नागपाललाई पनि २६ अप्रिल २०१३ मा कसना प्रहरी चौकी भ्रमणका क्रममा निशाना बनाइएको थियो । यी आक्रमणहरु जिल्लामा सक्रिय "बालुवा माफिया" लाई जिम्मेवार ठहराइएको थियो। [३८] [३९] [४०]

२९ जुलाई २०१३ को रातमा, गौतम बुद्ध नगर पुलिसले १५ व्यक्तिलाई पक्राउ गर्यो र जिल्लामा २६ सवारी साधनहरु जफत गर्यो र सात मुद्दाहरु दर्ता गर्यो, जसमध्ये केही दनकौर र ग्रेटर नोएडा क्षेत्रमा थिए। [४१]

निलम्बन[सम्पादन गर्नुहोस्]

नागपालले जेवरको रबुपुरा क्षेत्रको कदलपुर गाउँमा निर्माणाधीन मस्जिदको पर्खाल भत्काएको एक दिनपछि, २८ जुलाई २०१३ मा निलम्बन गरिएको थियो। मस्जिद निर्माणलाई प्रदेश सरकारले अनुमति दिएको थिएन। [४२] [४३] [४४] पर्खाल भत्काउने कार्यमा नागपालको साँच्चै संलग्नता थियो वा थिएन र उनी भए पनि उनको कार्य जायज थियो कि थिएन भन्ने विवाद छ । उनका समर्थकहरु र अधिकांश मिडिया स्रोतहरुले नागपालले पर्खाल भत्काउन आदेश दिएनन् र घटना हुँदा घटनास्थलमा उपस्थित थिएनन् भनी दाबी गर्छन्। उनीहरुका अनुसार अवैध बालुवा उत्खनन विरुद्धको अभियानका कारण उनलाई निशाना बनाइएको र भत्काउने कार्यमा नागपालको संलग्नता रहेको आरोप झुटो हो । [४५] [४६] [४७] यद्यपि, त्यहाँ अन्य स्रोतहरु छन् जसले कडलपुर गाउँका बासिन्दाहरुलाई उद्धृत गर्दै नागपालले पर्खाल भत्काउन व्यक्तिगत रुपमा निरीक्षण गरेको दाबी गर्छन्। [४८] [४९]

१६ अगस्टमा, नागपालले यूपी सरकारले दायर गरेको आरोपपत्रमा उनको जवाफ पेश गर्‍यो, जसमा उनले आफूलाई निर्दोष घोषित गरिन् र भनिन् कि उनको कार्य सेवाको नियम र सर्वोच्च अदालतको निर्देशन अनुसार थियो। [५०] [५१] २८ अगस्तमा, नागपालको कार्यलाई समर्थन गर्ने नोएडा जिल्ला मजिस्ट्रेट रविकान्त सिंहलाई उनको पदबाट सरुवा गरियो र प्रतीक्षा सूचीमा राखियो। [५२]

निलम्बन खारेज गरियो[सम्पादन गर्नुहोस्]

नागपाल, उनका पति अभिषेक सिंहको साथमा, उनको निलम्बन पछि पहिलो पटक २१ सेप्टेम्बर २०१३ मा मुख्यमन्त्री अखिलेश यादवलाई भेटिन। उनको निलम्बन यूपी सरकारले २२ सेप्टेम्बर २०१३ मा खारेज गरेको थियो, [५३] र उनी ५ अक्टोबर २०१३ मा कानपुर (ग्रामीण) को संयुक्त मजिस्ट्रेटको रुपमा सामेल भइन् [५४]

परिवारलाई लक्षित गर्दै[सम्पादन गर्नुहोस्]

११ अक्टोबर २०१४ मा, नागपालका पति अभिषेक सिंह, एक कर्मचारीलाई पनि निलम्बित गरियो। महवन, मथुराका एसडीएम ( सब डिभिजनल मजिस्ट्रेट ) अभिषेक सिंहलाई मुख्यमन्त्री अखिलेश यादवले शिक्षक फौरन सिंहलाई अमानवीय व्यवहार गरेको आरोपमा निलम्बन गरेका थिए। अभिषेक सिंहले आरोपहरु अस्वीकार गर्छन्, जबकि सरकारले उनी कुन अमानवीय कार्यमा दोषी थिए भन्ने बारे थप विवरण दिन अस्वीकार गर्दछ। [५५]

उनको निलम्बनमा प्रतिक्रियाहरु[सम्पादन गर्नुहोस्]

सार्वजनिक[सम्पादन गर्नुहोस्]

प्रशासनिक कार्यहरु र नागपालको निलम्बनले भारतमा व्यापक ध्यान प्राप्त गर्यो। भारतीय राजनीतिक प्रणालीमा रहेको भ्रष्टाचारलाई सफा गर्ने प्रयास गरेकोमा उनको व्यापक प्रशंसा भएको थियो। राजनैतिक रुपमा संलग्न बालुवा उत्खनन माफिया र घरजग्गा कारोबारीलाई कारबाही गर्न हिन्दू देवी दुर्गासँग सन्दर्भ गरिएको थियो। [५६] जवाहरलाल नेहरु विश्वविद्यालयको सेन्टर फर द स्टडी अफ सोशल सिस्टम्सका प्राध्यापक र अध्यक्ष सुरिन्दर एस जोधकाका अनुसार नागपालको निलम्बनपछिको विरोध राजनीतिमा अपराधीकरणसँगै भारतको बढ्दो मध्यमवर्गमा बढ्दो असन्तुष्टिको कारण हो। [५७] सार्वजनिक विरोधका कारण, यूपी सरकारले क्षति नियन्त्रणमा संलग्न हुनुपर्‍यो, यसको कल्याणकारी योजनाहरु हाइलाइट गर्दै र अवैध उत्खनन नियन्त्रण गर्न कार्यदल गठन गर्ने विचार गरिरहेको घोषणा गर्दै। [५८]

किरण बेदी र फेसबुक र [५७] जस्ता सामाजिक सञ्जालहरुमा ठूलो संख्यामा मानिसहरुले आईएएस अधिकारीको निलम्बनको विरोध गरे। [५९] धेरै सेवारत र सेवानिवृत्त आईएएस अधिकारीहरु जस्तै पूर्व केन्द्रीय सतर्कता आयुक्त (CVC) एन विट्टल, पूर्व क्याबिनेट सचिवहरु TSR सुब्रमण्यम र नरेश चन्द्र, [६०] [६१] र पूर्व नियन्त्रक र महालेखा परीक्षक विनोद राई नागपालको समर्थनमा बाहिर आए, उनलाई बोलाए। बोल्ड र साहसी कार्य, [६२] [६३] र मुख्य सचिवलाई उनको निलम्बन फिर्ता गर्न आग्रह गरे। [६४] अखिल भारतीय आईएएस एसोसिएशन, आईएएस अधिकारीहरुको राष्ट्रिय निकायले सरकारको कार्यलाई "गलत" भन्यो र नागपाललाई बालुवा माफियालाई चोट पुर्‍याउने उनको कडा कार्यका कारण निलम्बन गरिएको हो भन्ने विश्वास गर्दछ। यसले उनको निलम्बन तत्काल खारेज गर्न माग गरेको छ, र घटनालाई युवा आईएएस अधिकारीहरुको लागि "निराशाजनक" भनियो। [६५] [६६] राज्यका आईएएस अधिकारीहरुले यी चिन्ताहरुको सामूहिक आवाज उठाउनुलाई असामान्य मानिएको थियो र सत्तारुढ समाजवादी पार्टीलाई छक्क पारेको थियो। सार्वजनिक प्रशासनमा बढ्दो राजनीतिक हस्तक्षेपका कारण अधिकारी कार्यकर्तामा सामान्य असन्तुष्टिको भावना बढ्दै गएको भन्दै वरिष्ठ अधिकारीहरुले यस्तो प्रतिक्रिया दिएका छन् । [६७] [६८] १ अगस्टमा, एक दुर्लभ कार्यमा, हजारौं आईएएस अधिकारीहरुले कर्मचारी र प्रशिक्षण विभागमा एक निवेदन दर्ता गरे, केन्द्र सरकारको हस्तक्षेपको माग गर्दै यूपी सरकारलाई दुर्गाको निलम्बन रद्द गर्न निर्देशन दिन। [६९]

५ अगस्त २०१३ मा, नागपालको निलम्बनमा प्रतिक्रिया दिँदै, राष्ट्रिय हरित न्यायाधिकरणले वातावरण र वन मन्त्रालयको इजाजत बिना गरिएको सबै बालुवा उत्खनन गतिविधिलाई पान-भारत निलम्बन गर्न आदेश दियो। [७०] [७१]

राजनीतिक दलहरु[सम्पादन गर्नुहोस्]

नागपालको निलम्बन सार्वजनिक रुपमा देखा परेपछि, यो आरोप लगाइएको छ कि पूर्व समाजवादी पार्टीका नेता नरेन्द्र भाटी (पछि भाजपामा सामेल भए), जो यूपी स्टेट एग्रो इन्डस्ट्रियल कर्पोरेशन लिमिटेडको तत्कालीन अध्यक्षको रुपमा क्याबिनेट-मन्त्री पद पाएका थिए, [४५] । अवैध उत्खनन विरुद्ध नागपालको अभियानबाट निराश भएका कारण उनलाई अचानक निलम्बन गरिएको थियो। [४६] [४७] पछि भाटीले अधिकारीलाई ४० मिनेटभित्र निलम्बन गरेको घमण्ड गरेको भिडियो रेकर्ड गरिएको थियो । [७२] [७३] [७४] आजम खान र नरेश अग्रवाल जस्ता समाजवादी पार्टीका अन्य नेताहरुले निलम्बन आदेशलाई समर्थन गर्दै बयान जारी गरेका थिए।

उत्तर प्रदेश राज्यका तत्कालीन विपक्षी दलहरु भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) र बहुजन समाज पार्टीले राज्य सरकारले कानूनको शासनलाई बेवास्ता गरेको र अपराधीहरुलाई संरक्षण गरेको आरोप लगाए। [२४] भाजपाका पूर्व अध्यक्ष नितिन गडकरीले यस कार्यको आलोचना गरे "... साम्प्रदायिक र जातीय भावनालाई बढावा दिने र भोट बैंकको राजनीतिको लागि असल अफिसरलाई उत्पीडन गर्ने। । ।" [७५] उत्तर प्रदेशमा भाजपाले राज्यका तत्कालीन गभर्नर बीएल जोशीलाई हस्तक्षेप गर्न र निलम्बन फिर्ता लिन आग्रह गर्यो। [४३]

२ अगस्त २०१३ मा, भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेसले निलम्बन आदेशको निन्दा गर्‍यो र भन्यो कि निलम्बन आदेशलाई समर्थन गर्ने समाजवादी पार्टीका नेताहरुको सार्वजनिक प्रतिक्रियाले ती आदेशहरु बालुवा उत्खनन माफियाद्वारा निर्देशित भएको संकेत गर्दछ। यद्यपि, यसले मस्जिदको पर्खालको "मनमानी भत्काउने" को पनि आलोचना गरेको छ। [७६] [७७] यूपीए अध्यक्ष सोनिया गान्धीले तत्कालीन प्रधानमन्त्री मनमोहन सिंहलाई पत्र लेखेर अधिकारीलाई उचित व्यवहारको माग गरेकी थिइन्। [७८]

राज्य सरकार[सम्पादन गर्नुहोस्]

समाजवादी पार्टी सरकारले एक विज्ञप्तिमा नागपाललाई मस्जिदको पर्खाल भत्काएको आरोपमा निलम्बन गरिएको र उत्तर प्रदेशका मुख्यमन्त्री अखिलेश यादवले नागपालको कार्यले "दूरदर्शिताको अभाव र साम्प्रदायिक सद्भावमा खलल पुर्‍याएको" भन्दै आदेशलाई जायज ठहर गरेको र उनलाई "प्रशासकीय बाध्यता"का कारण निलम्बन गरिएको बताएको छ। साम्प्रदायिक तनाव कम गर्न।" [४] [६६] [७९] [८०] पछि यो क्षेत्रले कुनै साम्प्रदायिक तनावको रिपोर्ट नगरेको रिपोर्टहरुद्वारा खण्डन गरियो। [५७] रबुपुरा प्रहरी चौकीका स्टेसन अफिसरले राति भत्काइएकोले अधिकांश बासिन्दालाई घटनाबारे जानकारीसमेत नभएको बताए । [८१] सार्वजनिक जग्गामा अवैध धार्मिक संरचना निर्माण नगर्न सर्वोच्च अदालतको आदेशको पालना गर्दै भत्काइएको बताइएको छ । [८२] अदालतले 2२००९ मा पारित गरेको फैसलामा "सार्वजनिक पार्क, सार्वजनिक सडक र सार्वजनिक स्थानहरुमा कुनै नयाँ मन्दिर, मस्जिद, चर्च र गुरुद्वारा निर्माण गर्न पाइने छैन" र "कानून जन्माए पनि प्रतिबन्ध लागू गर्नै पर्छ" भन्ने निर्णय गरेको थियो। र अर्डर समस्या।" [८३]

ग्रेटर नोएडाका जिल्ला मजिस्ट्रेट (डीएम) रविकान्त सिंहले यूपी सरकारलाई बुझाएको भत्काउने घटनाको रिपोर्ट अनुसार, नागपालले कुनै धार्मिक संरचनाको पर्खाल भत्काएनन्, वास्तवमा त्यहाँ कुनै धार्मिक संरचना थिएन। पर्खाल निर्माणको काम भर्खरै सुरु भएको थियो र सुश्री नागपालले सरकारी जग्गामा संरचना निर्माण हुन लागेको भन्दै सचेत गराएपछि स्थानीय बासिन्दाले आफैंले पर्खाल भत्काउने निर्णय गरेका थिए । प्रतिवेदनले नागपालको कार्यलाई "दोषरहित" भनेको छ। [८४] प्रतिवेदनमा कुनै साम्प्रदायिक तनाव वा धार्मिक समुदायहरु बीच कुनै झडपको सम्भावना नरहेको पनि उल्लेख छ। [३५] यूपी सरकारले डीएमको रिपोर्ट प्रमाणित गर्न एक समिति नियुक्त गर्‍यो। [४२] [८५]

आईएएस अफिसर एसोसिएसनले २९ जुलाईमा विरोध गरेपछि, उत्तर प्रदेशका मुख्य सचिवले निलम्बन आदेशलाई समीक्षा गरिने बताउनुभयो, [२४] तर आश्वासनको बाबजुद पनि कुनै निर्णय भएको छैन। [३५] निलम्बनपछि नागपाललाई राज्यको राजधानी लखनउमा राजस्व बोर्डमा संलग्न गरिएको थियो। [८६] [८७]

कादलपुर[सम्पादन गर्नुहोस्]

तर कादलपुर गाउँका बासिन्दाले भने भ्रष्टाचार विरोधी बयानलाई मिडियामा चुनौती दिँदै निलम्बनको आदेश जायज रहेको बताएका छन् । उनीहरुले पुन: बहाल गरे आन्दोलन गर्ने धम्की समेत दिएका छन् । ग्रामसभाको जग्गामा मस्जिद निर्माण भइरहेको र पञ्चायतको स्वीकृति लिएको भन्दै उनीहरुले अनुमति लिएको विषयमा आफूहरु अनविज्ञ रहेको बताए । मस्जिदको निर्माण २०११ मा सुरु भएको थियो, त्यसैले उनीहरुले अधिकारीहरुको ढिलाइ जवाफमा प्रश्न गरे। नागपालको "उच्च हात" मा जोड दिँदै र यसलाई भत्काउन पुलिसलाई आग्रह गर्दै, उनीहरुले भने कि उनीहरुले निर्माण अनुमति लिन थप समय मागेका थिए, जुन उनले अस्वीकार गरिन्। जिल्ला मजिस्ट्रेटले यूपी सरकारलाई दिएको रिपोर्टमा, उनीहरुले दावी गरे कि उनले उनीहरुलाई वा पञ्चायतका कुनै पनि अधिकारीलाई सम्पर्क गरेनन्। मन्दिर र मस्जिद निर्माणका लागि सबैले चन्दा दिएकाले मस्जिद पुनःनिर्माण गर्ने लक्ष्य लिएको उनीहरुले बताए । उत्तर प्रदेश कांग्रेस पार्टीका प्रवक्ता धीरेन्द्र सिंहले भने कि गाउँलेहरुलाई सर्वोच्च अदालतको आदेशको बारेमा थाहा छैन र उनीहरुलाई अनुमति लिन निर्देशन दिनु प्रशासनको कर्तव्य हो र कम्तिमा अस्थायी रुपमा निर्माण रोक्नुहोस्। अधिकांश गाउँले मुस्लिम र बाँकी हिन्दू छन्, र त्यहाँ साम्प्रदायिक हिंसाको लागि न्यूनतम खतरा छ। [४४] [४८] [४९]

एक महिना पछि गाउँलेहरुले भने कि उनीहरुलाई यूपी सरकारले ठगिएको महसुस गरे किनभने यो निर्माण गर्न अनुमति नदिइएको थियो; उनीहरुले समाजवादी पार्टीका नेताहरुलाई अनावश्यक रुपमा सजाय दिएको आरोप लगाए । यो घटना हुन नदिन पार्टीका नेताहरुले त्यतिबेला मस्जिद निर्माणको स्वीकृति लिनुपर्ने उनीहरुको भनाइ छ । [८८]

नागपालको निलम्बन आदेशलाई सार्वजनिक सरोकारको निवेदन (PIL) मार्फत ३० जुलाई २०१३ मा इलाहाबाद उच्च अदालतमा चुनौती दिइएको थियो। सामाजिक कार्यकर्ता नूतन ठाकुरले अदालतको लखनउ बेन्चमा निवेदन दर्ता गरेकी हुन् । धार्मिक स्थलहरुको अवैध निर्माण र अवैध उत्खनन विरुद्ध कारबाही गर्ने आदेश दिने अधिकारीहरुलाई उत्पीडन रोक्न राज्य सरकारहरुलाई सोध्न केन्द्र सरकारलाई निर्देशन दिन पनि अदालतले अनुरोध गरेको छ। [८९] [९०] १ अगस्टमा, अदालतले निलम्बन सार्वजनिक सरोकारको निवेदनको विषय होइन र अधिकारीले सीधै अदालतमा जानुपर्छ भन्ने फैसला सुनायो। यद्यपि यसले अवैध बालुवा उत्खनन रोक्नको लागि उनको कामको प्रशंसा गर्‍यो र केन्द्र र राज्य सरकार दुबैलाई उनीहरुले अवैध उत्खननलाई कसरी सम्बोधन गरिरहेका छन् र यसलाई रोक्नमा संलग्न अधिकारीहरुलाई के सुरक्षा प्रदान गरिएको छ भनेर रिपोर्ट गर्न आदेश दियो। [९१] [९२]

८ अगस्टमा भारतको सर्वोच्च अदालतले अधिवक्ता एमएल शर्माले दायर गरेको सार्वजनिक सरोकारको निवेदन स्वीकार गर्यो। पीआईएलले नागपाल विरुद्धका सबै आरोपहरु खारेज गर्न खोज्यो र तर्क गर्‍यो कि नागपालले अवैध धार्मिक संरचनाहरु भत्काउने सम्बन्धमा २००९ र २०१० मा अदालतको निर्णयहरु पालना गर्न कठिनाइ भोग्दै थिए। [९३] [९४] १६ अगस्टमा, अदालतले वकिलको अडानमा प्रश्न गर्दै सार्वजनिक सरोकारको निवेदन स्वीकार गर्न अस्वीकार गर्‍यो, तर यसो भने कि "यदि उनी (नागपाल) आफैं अदालतमा पुगीन भने यसले निवेदनलाई स्वीकार गर्न सक्छ।" [९५] [९६] अदालतले नागपालको समर्थनमा फेसबुकमा पोस्ट लेख्ने विद्वान कंवल भारतीलाई पक्राउ गर्न उत्तर प्रदेश सरकारसँग स्पष्टीकरण पनि माग्यो। केन्द्रीय सरकारले उच्च पदस्थ प्रहरी अधिकारीको अनुमति बिना सामाजिक सञ्जाल साइटहरुमा आपत्तिजनक टिप्पणी पोस्ट गर्ने व्यक्तिलाई पक्राउ गर्न नमिल्ने अदालतको अघिल्लो आदेशको आधारमा एक सल्लाहकार अधिसूचना पारित गरेको थियो। [९७] [९८]

केन्द्र सरकारको हस्तक्षेप[सम्पादन गर्नुहोस्]

३१ जुलाईमा, केन्द्र सरकारले भने कि तिनीहरु १५ दिन भित्र राज्यबाट उनको निलम्बन बारे विस्तृत रिपोर्ट पर्खिरहेका छन्। [८६] [८७] कार्मिक राज्यमन्त्री वी. नारायणसामीले अखिल भारतीय आईएएस अफिसर्स एसोसिएशनको प्रतिनिधिमण्डलसँगको भेटमा सुश्री नागपाललाई न्याय दिइने आश्वासन दिए। उनले पछि निर्णयमा पुग्नु अघि घटनाको दुबै संस्करणलाई ध्यानमा राखिने आश्वासन दिए। [९९] अखिल भारतीय सेवा (अनुशासन र अपील) नियम, १९६९ अनुसार, यूपी सरकारले केन्द्रीय सरकारको सहमति बिना, अनुशासनात्मक कार्यवाही विचाराधीन, ९० दिन भन्दा बढी निलम्बनमा राख्न सक्दैन। [१००] [१०१]

५ अगस्ट २०१३ मा, प्रधानमन्त्री मनमोहन सिंहले भने कि केन्द्र सरकारले यूपी सरकारलाई मुद्दाको विवरण उपलब्ध गराउन भनेको थियो। [१०२] अगस्ट १९ मा भारतीय प्रशासनिक सेवा (आईएएस), भारतीय प्रहरी सेवा (आईपीएस) र भारतीय वन सेवा (आईएफओएस) का संघहरुले कर्मचारी तथा प्रशिक्षण विभाग (डीओपीटी)का सचिव एसके सरकारलाई भेटेर केन्द्र सरकारलाई परिमार्जन गर्न माग गरेका थिए। राज्य सरकारहरु द्वारा नौकरशाहहरुको निलम्बनसँग सम्बन्धित नियमहरु, ती नियमहरु व्यापक रुपमा दुरुपयोग गरिएको थियो। तीन संघहरु विभिन्न राज्य सरकारहरुको सट्टा केन्द्र सरकारसँग कुनै पनि अखिल भारतीय सेवा अधिकारीलाई निलम्बन गर्ने अधिकार चाहन्छन्। [१०३] [१०४]

२० अगस्टमा, केन्द्रीय सरकारले नागपालको निलम्बनमा हस्तक्षेप नगर्ने निर्णय गर्‍यो, किनकि उनले उत्तर प्रदेश सरकारले दिएको निलम्बन आदेशलाई अपील वा चुनौती दिएनन्। २७ जुलाईमा नागपालको निलम्बन पछि, केन्द्रले यूपी सरकारलाई तीनवटा रिमाइन्डर जारी गरेको थियो, विस्तृत रिपोर्ट माग्दै। ४ अगस्टमा, यूपी सरकारले नागपालको निलम्बनसम्बन्धी रिपोर्ट डीओपीटीलाई पठाएको थियो र नागपाललाई आरोपपत्र पठाएको थियो, जसले उनको कार्यलाई अनुचित र नियमहरुको उल्लङ्घन भएको ठान्यो। [१०५]

सन्दर्भहरु[सम्पादन गर्नुहोस्]

  1. "Who is Durga Shakti Nagpal, the fearless IAS officer who took on the mighty sand mafia?", ३० जुलाई २०१३, मूलबाट ९ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  2. २.० २.१ "Durga Shakti Nagpal appointed OSD to Union Agriculture ministry", India Today, ८ जनवरी २०१५, मूलबाट २९ अप्रिल २०१५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ४ मे २०१५ 
  3. ३.० ३.१ "Durga Shakti Nagpal appointed OSD to minister", Indianexpress.com, ९ जनवरी २०१५, मूलबाट १९ अक्टोबर २०१५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १८ नोभेम्बर २०१५ 
  4. ४.० ४.१ ४.२ "IAS officer Durga Shakti Nagpal suspended after clamping down on UP sand mafia", India today, २८ जुलाई २०१३, मूलबाट ३१ जुलाई २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  5. "Akhilesh ji, remember Durga Shakti, she is future Kiran Bedi", Oneindia, मूलबाट २७ सेप्टेम्बर २०१३-मा सङ्ग्रहित। 
  6. "India unites against Suspension of IAS Durga Shakti Nagpal", Bihar Prabha, २९ जुलाई २०१३, मूलबाट १ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  7. "Central IPS officers association backs Durga Shakti Nagpal", Times of India, ८ अगस्ट २०१३, मूलबाट ८ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ८ अगस्ट २०१३ 
  8. "Netizens come out in support of suspended UP SDM Durga", Daily Pioneer, ३१ जुलाई २०१३, मूलबाट २३ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  9. "Netizens slam Akhilesh govt for 'shooting the messenger'", The Times of India, २९ जुलाई २०१३, मूलबाट १ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १ अगस्ट २०१३ मिति
  10. "IAS Officer Durga Shakti Nagpal Suspended for Tackling UP's Sand Mafia", The Times of India, २९ जुलाई २०१३, मूलबाट ३० जुलाई २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  11. "UP IAS officers rally behind daring officer Durga Shakti Nagpal", DNA India, ३० जुलाई २०१३, मूलबाट १ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  12. "IAS officer Durga Shakti Nagpal suspended, centre awaits report from Uttar Pradesh govt", The Indian Express, ३१ जुलाई २०१३, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  13. "U.P. IAS officers, Opposition slam Nagpal's suspension", The Hindu, २९ जुलाई २०१३, मूलबाट २३ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  14. "IAS body: Revocation of Durga Shakti Nagpal's suspension a delayed decision", Indian Express, २३ सेप्टेम्बर २०१३, मूलबाट २६ सेप्टेम्बर २०१३-मा सङ्ग्रहित। 
  15. "Durga Shakti Nagpal reinstated quietly | Deccan Chronicle", मूलबाट १४ सेप्टेम्बर २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१३-०९-१४  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१३-०९-१४ मिति
  16. "Durga's suspension is quietly revoked in UP | the Asian Age", मूलबाट २९ सेप्टेम्बर २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१३-०९-१४ 
  17. "IAS Officers' Civil List Information System", National Informatics Centre, मूलबाट ३ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ३ अगस्ट २०१३ मिति
  18. १८.० १८.१ "'Upright' suspended IAS officer Durga just wanted to preserve environment", Hindustan Times, २ अगस्ट २०१३, मूलबाट ३ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ३ अगस्ट २०१३ मिति
  19. "Punjab babus condemn Noida IAS Durga Shakti Nagpal's suspension, demand reinstatement", The Times of India, ३० जुलाई २०१३, मूलबाट २२ जुलाई २०१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  20. "Suspended IAS Durga Shakti Nagpal ranked 20 on UPSC list", The Times of India, १ अगस्ट २०१३, मूलबाट २२ जुलाई २०१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३ अगस्ट २०१३ 
  21. २१.० २१.१ "Who is Durga Shakti Nagpal?", OneIndiaNews, ७ अगस्ट २०१३, मूलबाट ४ अक्टोबर २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ७ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ४ अक्टोबर २०१३ मिति
  22. "As trainee IAS officer, Durga unearthed 'land scam' in Mohali", ७ अगस्ट २०१३, मूलबाट १० अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ७ अगस्ट २०१३ 
  23. "PCS officers express solidarity with Durga Sakthi", The Economic Times, ५ अगस्ट २०१३, अन्तिम पहुँच ५ अगस्ट २०१३ 
  24. २४.० २४.१ २४.२ "IAS officers rally around suspended officer; she took on sand mafia", NDTV, मूलबाट १८ मार्च २०१४-मा सङ्ग्रहित। 
  25. "Two held for illegal sand mining", Vijay Chowk, २६ जुन २०१३, मूलबाट ३१ जुलाई २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  26. "Sand mafia 'back' in action", The Times of India, ३१ जुलाई २०१३, मूलबाट ३ मार्च २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  27. "Sand mining causes Yamuna to shift 500m east, threaten Noida", The Times of India, १० अगस्ट २०१३, मूलबाट १६ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १६ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २१ नोभेम्बर २०१३ मिति
  28. "No check on illegal sand mining in Noida", The Times of India, २२ अक्टोबर २०१२, मूलबाट ३१ जुलाई २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३  = Archive.today अभिलेखिकरण ३१ जुलाई २०१३ मिति
  29. "Grains of Despair: Sand mining in India", CSE India, मूलबाट ९ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  30. "Cops' Inaction Gives Sand Mafia A Free Run", Yamuna News, २७ अप्रिल २०१३, मूलबाट १८ मार्च २०१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १८ मार्च २०१४ मिति
  31. "Most sand mining in NCR illegal: Activists", Hindustan Times, ३० जुलाई २०१३, मूलबाट १८ मार्च २०१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १८ मार्च २०१४ मिति
  32. "Downpour halts illegal sand mining", The Times of India, २१ जुन २०१३, मूलबाट ४ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ४ अगस्ट २०१३ मिति
  33. "Illegal sand mining thrives in Noida", The Times of India, १० जुन २०१३, मूलबाट ९ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ९ अगस्ट २०१३ मिति
  34. "Mafia thrives as Noida fails to curb sand mining", National Green Tribunal Association Bar, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ [dead link]
  35. ३५.० ३५.१ ३५.२ "IAS Durga Shakti Nagpal suspended for a demolition that never was", The Times of India, १ अगस्ट २०१३, मूलबाट ४ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ४ अगस्ट २०१३ मिति
  36. "104 arrests in 6 months: Noida IAS officer's sand mafia crackdown", The Indian Express, ३० जुलाई २०१३, मूलबाट ३ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  37. "Durga IAS takes on Noida sand mafia", The Times of India, २३ जुलाई २०१३, मूलबाट १ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  38. "Government pulled two thorns out of sand mafia's side in a week", The Times of India, ३१ जुलाई २०१३, मूलबाट ३ मार्च २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  39. "Official in Durga's team survived three attacks on life", Hindustan Times, २ अगस्ट २०१३, मूलबाट ३ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ३ अगस्ट २०१३ मिति
  40. "Greater Noida locals brave bullets, chase away sand mafia", The Times of India, ३ अगस्ट २०१३, मूलबाट २१ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३ अगस्ट २०१३ 
  41. "Police arrest 15 during crack down on illegal mining, impound 26 vehicles", IBN Live, ३० जुलाई २०१३, मूलबाट २६ अक्टोबर २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २६ अक्टोबर २०१३ मिति
  42. ४२.० ४२.१ "After IAS officer, SP leader wants DM to be punished too", Hindustan Times jay, १ अगस्ट २०१३, मूलबाट २ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २ अगस्ट २०१३ मिति
  43. ४३.० ४३.१ "IAS official's suspension: BJP seeks governor's intervention", DNA India, २ अगस्ट २०१३, मूलबाट ७ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३ 
  44. ४४.० ४४.१ "In Kadalpur village, IAS officer Durga Shakti Nagpal is no hero", First Post, २ अगस्ट २०१३, मूलबाट ४ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३ 
  45. ४५.० ४५.१ "Was Durga Shakti Nagpal trapped?", Hindustan Times, २ अगस्ट २०१३, मूलबाट २ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २ अगस्ट २०१३ मिति
  46. ४६.० ४६.१ "UP government to chargesheet suspended IAS officer Durga Shakti Nagpal", IBN Live, ३१ जुलाई २०१३, मूलबाट ३ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ३ अगस्ट २०१३ मिति
  47. ४७.० ४७.१ "SP leader blames SDM but denies role in suspension", The Times of India, ३१ जुलाई २०१३, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  48. ४८.० ४८.१ "Durga Nagpal no hero in Kadalpur", The Hindu, ५ अगस्ट २०१३, मूलबाट ७ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ५ अगस्ट २०१३ 
  49. ४९.० ४९.१ "Village fights its battle to rebuild mosque wall demolished on orders of IAS officer Durga Shakti", India Today, ३१ जुलाई २०१३, मूलबाट २ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ११ अगस्ट २०१३ 
  50. "Suspended IAS officer Durga Shakti Nagpal replies to UP govt charge sheet, claims innocence", DNA India, १७ अगस्ट २०१३, मूलबाट १८ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १७ अगस्ट २०१३ 
  51. "Durga Shakti Nagpal submits her reply to charges by Uttar Pradesh government", NDTV, १६ अगस्ट २०१३, मूलबाट १७ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १६ अगस्ट २०१३ 
  52. "Noida district magistrate, who backed Durga Nagpal, transferred", Times of India, २८ अगस्ट २०१३, मूलबाट २८ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २८ अगस्ट २०१३ 
  53. "IAS officer Durga Shakti Nagpal's suspension revoked by Uttar Pradesh government", NDTV, २३ सेप्टेम्बर २०१३, मूलबाट २५ सेप्टेम्बर २०१३-मा सङ्ग्रहित। 
  54. "Durga Shakti Nagpal posted as joint magistrate of Kanpur (Rural) after revocation of suspension", India Today, ६ अक्टोबर २०१३, मूलबाट ७ अक्टोबर २०१३-मा सङ्ग्रहित। 
  55. "Durga Shakti Nagpal's IAS husband suspended", The Times of India, ११ अक्टोबर २०१४, मूलबाट १ मार्च २०१५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २३ अप्रिल २०१५ 
  56. "Who's afraid of Durga's shakti?", DNA India, ४ अगस्ट २०१३, मूलबाट ५ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ४ अगस्ट २०१३ 
  57. ५७.० ५७.१ ५७.२ "Criminality in politics: Suspended woman officer Durga Shakti Nagpal is new rallying point", DNA India, ३ अगस्ट २०१३, मूलबाट ५ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३ अगस्ट २०१३ 
  58. "Suspension of IAS officer: UP govt in damage control mode", DNA India, ४ अगस्ट २०१३, मूलबाट ५ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ४ अगस्ट २०१३ 
  59. "Kiran Bedi protest against IAS officer's suspension", One India, मूलबाट १८ मार्च २०१४-मा सङ्ग्रहित।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १८ मार्च २०१४ मिति
  60. "Power to suspend IAS officers should stay with state government", Hindustan Times, १६ अगस्ट २०१३, मूलबाट १६ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १६ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १६ अगस्ट २०१३ मिति
  61. "Suspension of Durga Shakti Nagpal illegal, utterly stupid & whimsical: Naresh Chandra", The Economic Times, ५ अगस्ट २०१३, अन्तिम पहुँच ५ अगस्ट २०१३ 
  62. "Ashok Khemka praises Durga Nagpal for showing boldness", DNA India, ४ अगस्ट २०१३, मूलबाट ५ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ४ अगस्ट २०१३ 
  63. "IAS officer Durga Shakti Nagpal's suspension triggers debate, integrity of civil service in danger", DNA India, ४ अगस्ट २०१३, मूलबाट ५ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ४ अगस्ट २०१३ 
  64. "Opposition slam Nagpal's suspension", The Hindu, मूलबाट १ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित। 
  65. "Revoke suspension of Durga Sakthi Nagpal: IAS officers body", Business Standard, ३१ जुलाई २०१३, मूलबाट १४ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  66. ६६.० ६६.१ "IAS officer Durga's action could've led to riots: UP minister", IBN Live, ३१ जुलाई २०१३, मूलबाट ३ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ३ अगस्ट २०१३ मिति
  67. "Combative UP bureaucrats stump Akhilesh Yadav", Business Standard, ३० जुन २०१३, मूलबाट १८ मार्च २०१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  68. "Is Durga Shakti Nagpal a victim of the political class?", The Economic Times, ९ अगस्ट २०१३, अन्तिम पहुँच ९ अगस्ट २०१३ 
  69. "Furious IAS officers protest against Durga Shakti Nagpal's suspension", The Times of India, १ अगस्ट २०१३, मूलबाट २ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३ 
  70. "Sand mining banned across India; UP, Centre spat over Durga Sakthi Nagpal", The Times of India, ५ अगस्ट २०१३, अन्तिम पहुँच ५ अगस्ट २०१३ 
  71. "NGT stays sand mining without environmental clearances", The Hindu, ५ अगस्ट २०१३, मूलबाट ८ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ५ अगस्ट २०१३ 
  72. "Durga Shakti Nagpal transferred in 41 minutes, boasts Samajwadi Party leader Narinder Bhati", The Financial Express, २ अगस्ट २०१३, मूलबाट ५ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३ 
  73. "SP leader brags he got Durga Shakti Nagpal suspended in 41 minutes", Zee News, २ अगस्ट २०१३, मूलबाट ३ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३ 
  74. "Caught on camera: Samajwadi Party leader claims he got IAS officer Durga Shakti Nagpal suspended in 40 min", NDTV, २ अगस्ट २०१३, मूलबाट २ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३ 
  75. "Got IAS Durga Transferred in 41 Minutes, Boasts SP Leader", OUtlook, २ अगस्ट २०१३, मूलबाट ३ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ३ अगस्ट २०१३ मिति
  76. "Cong joins chorus against suspension of UP IAS", PTI, २ अगस्ट २०१३, मूलबाट ३ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३ अगस्ट २०१३ 
  77. "Durga Shakti Nagpal suspended at behest of mining mafia: Congress", The Economic Times, २ अगस्ट २०१३, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३ 
  78. "Durga Nagpal suspension: Sonia Gandhi writes to PM, demands justice for IAS officer", India TV, मूलबाट ६ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित। 
  79. John, Karuna (३१ जुलाई २०१३), "Village fights its battle to rebuild mosque wall demolished on orders of IAS officer Durga Shakti", India Today, मूलबाट १ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १ अगस्ट २०१३ 
  80. "SDM leading crackdown on illegal mining suspended", The Times of India 
  81. "Local police nail Akhilesh's lie on IAS officer Durga Shakti's suspension", The Times of India, ३० जुलाई २०१३, मूलबाट १ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १ अगस्ट २०१३ मिति
  82. "SP ministers' bizarre defence for suspending IAS officer Durga Shakti Nagpal", ३१ जुलाई २०१३, मूलबाट १० सेप्टेम्बर २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १ अगस्ट २०१३ 
  83. "IAS Durga Shakti Nagpal broke no rules, suggests SC 2009 order on religious structures", IBN Live, ३ अगस्ट २०१३, मूलबाट ६ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ६ अगस्ट २०१३ मिति
  84. "IAS officer Durga Shakti blemish-free, says DM's report", Rediff, १ अगस्ट २०१३, मूलबाट ३ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३ 
  85. "IAS officer Durga deserves stiffer punishment: SP leaders", Hindustan Times, १ अगस्ट २०१३, मूलबाट २ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २ अगस्ट २०१३ मिति
  86. ८६.० ८६.१ "Nagpal suspension: Centre awaits report from UP govt.", The Hindu, ३१ जुलाई २०१३, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  87. ८७.० ८७.१ "DoPT cites rules on keeping mum on suspended IAS officer Durga Shakti Nagpal's case", The Times of India, ३१ जुलाई २०१३, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  88. Vinod Rajput (२७ अगस्ट २०१३), "Durga punished for nothing, say unhappy villagers", Hindustan Times, मूलबाट ३० अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३० अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ३० अगस्ट २०१३ मिति
  89. "PIL challenges suspension of UP IAS officer Durga Shakti Nagpal", Zee News, ३१ जुलाई २०१३, अन्तिम पहुँच ३१ जुलाई २०१३ 
  90. "Petition seeks recall of suspended IAS officer", The New Indian Express, मूलबाट २ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २ अगस्ट २०१३ मिति
  91. "HC Calls IAS Durga Brave, Refuses to Interfere in Suspension", Outlook India, २ अगस्ट २०१३, मूलबाट २७ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २७ अगस्ट २०१३ मिति
  92. "HC refuses to interfere in IAS officer Durga Sakthi's suspension, issues notice to UP government on illegal mining", The Times of India, २ अगस्ट २०१३, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३ 
  93. "Supreme Court agrees to hear PIL challenging suspension of Durga Shakti Nagpal on Monday", NDTV, ८ अगस्ट २०१३, मूलबाट १० अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ११ अगस्ट २०१३ 
  94. "IAS officer Durga Shakti Nagpal suspension contempt of court: PIL in SC", Financial Express, ७ अगस्ट २०१३, अन्तिम पहुँच ११ अगस्ट २०१३ 
  95. "SC refuses to entertain PIL for reinstatement of Durga Nagpal", The Hindu, १६ अगस्ट २०१३, मूलबाट १९ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १६ अगस्ट २०१३ 
  96. "Supreme Court refuses to entertain PIL for reinstatement of Durga Shakti Nagpal", Indian Express, १६ अगस्ट २०१३, मूलबाट २२ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १६ अगस्ट २०१३ 
  97. "Dalit writer held for FB post criticising Akhilesh, Azam over Nagpal suspension", Financial Express, ७ अगस्ट २०१३, मूलबाट ५ अक्टोबर २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ७ अगस्ट २०१३ 
  98. "Supreme Court seeks explanation on arresting", Financial Express, १६ अगस्ट २०१३, मूलबाट ५ अक्टोबर २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १६ अगस्ट २०१३ 
  99. "Won't just go by UP govt's stance, will hear Durga too, assures Centre", IBN Live, २ अगस्ट २०१३, मूलबाट ४ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ४ अगस्ट २०१३ मिति
  100. All India Services (Discipline And Appeal) Rules, 1969 वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १० अगस्ट २०१३ मिति
  101. Mohan, Vishwa (३ अगस्ट २०१३), "UP cannot keep IAS officer Durga Shakti Nagpal under suspension for more than 90 days", The Times of India, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१३ 
  102. "Centre in touch with UP on Durga Shakti Nagpal's suspension: PM", DNA India, मूलबाट ७ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित। 
  103. "Durga's suspension: IAS, IPS, IFoS bodies demand change in rules", IBN Live, १९ अगस्ट २०१३, मूलबाट १२ मे २०१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १९ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १२ मे २०१४ मिति
  104. "AIS service associations knock at govt's doors together", Hindustan Times, १९ अगस्ट २०१३, मूलबाट २२ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १९ अगस्ट २०१३  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २२ अगस्ट २०१३ मिति
  105. "IAS Durga Shakti Nagpal's suspension: Centre not to intervene", Zee News, २० अगस्ट २०१३, मूलबाट २६ अगस्ट २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २० अगस्ट २०१३ 

बाह्य लिङ्कहरु[सम्पादन गर्नुहोस्]

ढाँचा:Scams and confidence tricks