पस्तो भाषा

पस्तो
پښتو
मूलभाषी	अफगानिस्तान, पाकिस्तान
रैथाने(हरू)	पठान
मातृभाषी वक्ता	मातृभाषा: ५.४ करोड
भाषा परिवार	भारोपेली भाषा परिवार आर्य इरानेली इरानेली पूर्वी इरानेली पस्तो
सरकारी दर्जा
आधिकारिक भाषा	पाकिस्तान खैबर पख्तुनख्वा अफगानिस्तान
अल्पसङ्ख्यक भाषाको रूपमा मान्यता	पाकिस्तान बलुचिस्तान
भाषा सङ्केतहरू
आइएसओ ६३९-१	ps
आइएसओ ६३९-२	pus
आइएसओ ६३९-३	pus
ग्लोटोलग	pash1269  पस्तो

पस्तो भारोपेली भाषा परिवारमा एक पूर्वी इरानेली शाखामा पर्ने एक भाषा हो, जुन मूलतः उत्तर-पश्चिमी पाकिस्तान, दक्षिणी र पूर्वी अफगानिस्तानमा बोलिने गरिन्छ, र अफगान सीमा नजिक सुदूर पूर्वी इरानका केही पृथक क्षेत्रहरू। अफगानिस्तान र पाकिस्तानी प्रदेश खैबर पख्तुनख्वामा यसको आधिकारिक स्थिति छ। यसलाई ऐतिहासिक फारसी साहित्यमा अफगानी भनेर चिनिन्छ।

मुख्यतया जातीय पठानहरू द्वारा मातृभाषाको रूपमा बोलिने, यो दारीसँगै अफगानिस्तानको दुई आधिकारिक भाषाहरू मध्ये एक हो, र यो पाकिस्तानको दोस्रो सबैभन्दा ठुलो प्रदेशीय भाषा हो, जुन मुख्य तया खैबर पख्तुनख्वा र बलुचिस्तानको उत्तरी जिल्लाहरूमा बोलिन्छ। त्यसैगरी, यो संसारभरका पठान प्रवासको प्राथमिक भाषा हो। पस्तो भाषीहरूको कुल सङ्ख्या कम्तीमा ४ करोड छ, यद्यपि केही अनुमानहरूले यसलाई ६ करोडसम्म राख्छन्। पस्तो पठानहरूमाझ "जातीय पहिचानको प्राथमिक चिह्नहरू मध्ये एक" हो।

भौगोलिक वितरण

अफगानिस्तानको एक राष्ट्रिय भाषा, पस्तो मुख्यतया पूर्व, दक्षिण र दक्षिण-पश्चिममा बोलिने गरिन्छ, तर देशको केही उत्तरी र पश्चिमी भागहरूमा पनि बोलिन्छ। वक्ताहरूको सही सङ्ख्या उपलब्ध छैन, तर विभिन्न अनुमानहरूले देखाउँदछ कि पस्तो अफगानिस्तानको कुल जनसङ्ख्याको ४५-६०% को मातृभाषा हो।

पाकिस्तानमा पस्तो भाषा १५ प्रतिशत जनसङ्ख्याले बोल्छन्, मुख्यतया उत्तरपश्चिमी प्रदेश खैबर पख्तुनख्वा र बलुचिस्तान प्रदेशको उत्तरी जिल्लाहरूमा। यो पन्जाब प्रदेशको मियाँवाली र अटक जिल्ला, गिल्गित बस्तिस्तानको क्षेत्र र इस्लामावादमा पनि बोलिने गरिन्छ। पस्तो भाषीहरू पाकिस्तानका अन्य प्रमुख सहरहरूमा पाइन्छन्, विशेष गरी कराँची, सिन्ध, जहाँ विश्वको कुनै पनि सहरको सबैभन्दा ठुलो पठान जनसङ्ख्या हुन सक्छ।

इतिहास

केही भाषाविद्हरूले पस्तो अवेस्ताली वा यससँग मिल्दोजुल्दो विविधताबाट आएको तर्क गरेका छन्, जबकि अरूले यसलाई बाह्लीकको नजिक राख्ने प्रयास गरेका छन्। तथापि, कुनै पनि स्थितिमा विश्वव्यापी रूपमा सहमति छैन। पस्तो एक पूर्वी इरानेली भाषा हो जसले पूर्वी मध्य इरानेली भाषाहरू जस्तै बाह्लीक, ख्वारेजमियन र सोग्डियनसँग विशेषताहरू साझा गर्दछ भन्ने तथ्यमा विद्वानहरू सहमत छन्।

नमुना पाठ

पस्तो भाषामा मानव अधिकार सम्बन्धी विश्वव्यापी घोषणा पत्रको धारा १:

पस्तो वर्णमाला

ټول انسانان دي آزاد او په کرامت او حقوق مساوي زېږېدلې ده. دوی سره دلیل او وجدان وقفي دي او بايد په د ورورولۍ په روحيه د يو بل په وړاندې عمل وکړي.

अनुवाद नेपालीमा

सबै व्यक्तिहरू जन्मजात स्वतन्त्र हुन् ती सबैको समान अधिकार र महत्व छ। निजहरूमा विचार शक्ति र सद्विचार भएकोले निजहरूले आपसमा भातृत्वको भावनाबाट व्यवहार गर्नु पर्छ।