विनोबा भावे
विनोबा भावे | |
|---|---|
 भारतको 1983 टिकटमा भावे | |
| जन्म | विनायक नरहरि भावे ११ सेप्टेम्बर १८९५ गागोडे, पेन, बम्बे प्रेसिडेन्सी, ब्रिटिश भारत (वर्तमान दिन महाराष्ट्र, भारत) |
| मृत्यु | १५ नोभेम्बर १९८२ (उमेर ८७) पवनार, वर्धा, महाराष्ट्र, भारत |
| राष्ट्रियता | •  British India (१८९५-१९४७)•  भारत (१९४७-१९८२) |
| अन्य नाम | आचार्य |
| मातृ शिक्षाप्रतिष्ठान | महाराजा सयाजीराव विश्वविद्यालय बडोदा[१] |
| चिनारीको कारण | व्यक्तिगत सत्याग्रह, भूदान आन्दोलन |
| वेबसाइट | vinobabhave |
विनायक नरहरि भावे, जसलाई विनोबा भावे पनि भनिन्छ (११ सेप्टेम्बर १८९५ - १५ नोभेम्बर १९८२), अहिंसा र मानव अधिकारका भारतीय अधिवक्ता थिए। प्रायः आचार्य (संस्कृतमा शिक्षक) भनिन्छ, उहाँ भूदान आन्दोलनका लागि परिचित हुनुहुन्छ।उहाँलाई भारतको राष्ट्रिय शिक्षक र महात्मा गान्धीको आध्यात्मिक उत्तराधिकारी मानिन्छ। उनी प्रख्यात दार्शनिक थिए । गीतालाई उनले मराठी भाषामा गीताई शीर्षकका साथ अनुवाद गरेका छन्। [१]
प्रारम्भिक जीवन र पृष्ठभूमि[सम्पादन गर्नुहोस्]
विनायक नरहरि भावेको जन्म ११ सेप्टेम्बर १८९५ मा गगोजी (वर्तमान गागोडे बुद्रुक) नामक सानो गाउँमा कोलाबामा भएको थियो जुन अहिलेको महाराष्ट्र हो। विनायक नरहरि शम्भुराव र रुक्मणी देवीका जेठा छोरा थिए। दम्पतीका पाँच सन्तान थिए; चार छोरा विनायक, बालकृष्ण, शिवाजी र दत्तात्रेय र एक छोरी। उनका बुबा आधुनिक तर्कवादी दृष्टिकोणका साथ प्रशिक्षित बुनकर थिए र बडोदामा काम गर्थे। विनायकलाई उनका हजुरबुवा शम्भुराव भावेले हुर्केका थिए र कर्नाटककी एक धार्मिक महिला, उनकी आमा रुक्मिणी देवीबाट धेरै प्रभावित थिए। विनायक सानै उमेरमा भगवद् गीता पढेर धेरै प्रेरित भए। [२]
नयाँ स्थापना गरिएको बनारस हिन्दू विश्वविद्यालयमा गान्धीको भाषणको बारेमा अखबारहरूमा एउटा रिपोर्टले भावेको ध्यान आकर्षित गर्यो। १९१६ मा, महात्मा गान्धीको अखबारको टुक्रा पढेपछि, भावेले आफ्नो स्कूल र कलेजको प्रमाणपत्रहरू आगोमा फालिदिए जुन बम्बईमा मध्यवर्ती परीक्षामा सहभागी हुन जाँदै थिए। उनले गान्धीलाई पत्र लेखे र पत्रको आदानप्रदान पछि गान्धीले भावेलाई अहमदाबादको कोचरब आश्रममा व्यक्तिगत भेट्न आउन सल्लाह दिए। भावेले ७ जुन १९१६ मा गान्धीलाई भेटे र पछि आफ्नो पढाइ त्यागे। भावेले गान्धीको आश्रममा पढाउने, अध्ययन गर्ने, घुम्ने र समुदायको जीवन सुधार्ने जस्ता गतिविधिहरूमा गहिरो चासोका साथ भाग लिए।
भावे सन् १९२० र १९३० को दशकमा धेरै पटक गिरफ्तार भएका थिए र १९४० को दशकमा ब्रिटिश शासनको अहिंसक प्रतिरोधको नेतृत्व गरेकोमा पाँच वर्षको जेल सजाय भोगेका थिए। भावेका लागि जेलहरू पढ्ने र लेख्ने ठाउँ बनेका थिए। उनले जेलमा ईशावास्यवृत्ति र स्थितिप्रज्ञा दर्शन लेखे। उनले चार दक्षिण भारतीय भाषाहरू पनि सिके र भेल्लोर जेलमा लोक नगरीको लिपि बनाए। 1940 मा गान्धीले उनलाई नयाँ अहिंसात्मक अभियानमा पहिलो सहभागीको रूपमा चयन गर्दा उनले राष्ट्रिय प्रसिद्धि प्राप्त गरे।
जीवन र मृत्यु[सम्पादन गर्नुहोस्]
भावेले आफ्नो जीवनको पछिल्लो समय महाराष्ट्रको वर्धा जिल्लाको पौनारस्थित ब्रह्मा विद्या मन्दिर आश्रममा बिताए। जैन धर्ममा वर्णित "समाधि मारन" / "संथारा" ग्रहण गरेर केही दिन खाना र औषधि अस्वीकार गरेपछि १५ नोभेम्बर १९८२ मा उनको मृत्यु भयो। [२] सोभियत नेता लियोनिद ब्रेज्नेभको अन्त्येष्टिमा भाग लिन मस्को भ्रमणमा आएकी भारतकी प्रधानमन्त्री इन्दिरा गान्धीले भावेको अन्त्येष्टिमा सहभागी हुन आफ्नो भ्रमण छोटो गरिन् । [३]
पुरस्कार[सम्पादन गर्नुहोस्]
1958 मा भावे सामुदायिक नेतृत्वको लागि अन्तर्राष्ट्रिय रेमन म्यागसेसे पुरस्कारको पहिलो प्राप्तकर्ता थिए। [३] उनलाई सन् १९८३ मा मरणोपरान्त भारत रत्न प्रदान गरिएको थियो। [४]
ग्रन्थसूची[सम्पादन गर्नुहोस्]
- — (१९५७), Bhoodan Yajna: Land-Gifts Mission (Englishमा), Navajivan Publ. House, ओसिएलसी 917003189।
- — (१९६९), The Essence of the Christian Teachings (Englishमा), Sangh, ओसिएलसी 916980559।
- — (१९७२), The Third Power (Englishमा), Sangh, ओसिएलसी 916982570।
- — (१९७३), Swaraj Sastra: The Principles of A Non-Violent Political Order (Englishमा), Sangh, ओसिएलसी 916982656।
- — (१९७७), Democratic Values and the Practice of Citizenship: Selections from the Addresses of Vinoba Bhave, 1951-1960 (Englishमा), Sarva Seva Sangh Prakashan, ओसिएलसी 312995346।
- — (१९७७), Dharma Samanvaya (Hindiमा), Naī Dillī; Gāṃdhī Śānti Pratiṣṭhāna, ओसिएलसी 314472587।
- — (१९७८), The Essence of the Quran (Englishमा), Sangh, ओसिएलसी 916980560।
- — (१९८२), Talks on the Gita (Englishमा) (8th संस्करण), Sarva-Seva-Sangh-Prakashan, ओसिएलसी 20472526।
- — (१९८२), Women's Power (Englishमा), Sangh, ओसिएलसी 916980145।
- — (१९८५), Thoughts on Education (Englishमा), Sarva Seva Sangh Prakashan, ओसिएलसी 311456183।
- — (२००६), Moved By Love (Englishमा), P. Cholkar, ओसिएलसी 875768248।
- ↑ Umarji, Vinay (१३ जुन २०१६), "Know Your Smart City: Gujarat", Business Standard।
- ↑ Narayanaswamy, K.S. (२०००), Acharya Vinoba Bhave – A biography (Immortal Lights series), Bangalore: Sapna Book House, आइएसबिएन 9788128017506।
- ↑ Wilson, Boyd H. (१९८६), "Vinoba Bhave's Talks on the Gita", in Minor, Robert Neil, Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita (Englishमा), State University of New York Press, पृ: ११३, आइएसबिएन 978-0-88706-297-1, ओसिएलसी 751652796।
- भारत रत्न सम्मानित
- १८९५ जन्म
- १९८२ को मृत्यु
- भारतीय धार्मिक लेखकहरू
- मराठी भाषाका लेखकहरू
- २० औं शताब्दीका भारतीय दार्शनिकहरू
- महाराष्ट्रका भारतीय स्वतन्त्रता कार्यकर्ता
- भारतीय स्वतन्त्रता कार्यकर्ता
- रेमन म्यागसेसे पुरस्कार विजेताहरू
- भारत रत्न प्राप्तकर्ताहरू
- अहिंसा अधिवक्ताहरू
- गान्धीहरू
- रायगड जिल्लाका मानिसहरू
- २० औं शताब्दीका भारतीय अनुवादकहरू
- संस्कृत लेखकहरू
- २०औँ शताब्दीका भारतीय शिक्षकहरू
- भारतीय पुरुष लेखकहरू
- महाराष्ट्रका लेखकहरू
- भारतीय राजनीतिक लेखकहरू
- २० औं शताब्दीका भारतीय गैर-कथा लेखकहरू
- भगवत गीताका अनुवादक
- महाराजा सयाजीराव विश्वविद्यालय बडोदा पूर्व छात्र