तितालिया सन्धि

तितालिया सन्धि

हस्ताक्षर	वि.सं. १ फागुन १८७३
स्थान	वर्तमान बङ्गलादेश को रङ्पुर जिल्ला मा अवस्थित तेतुलिया उपजिल्ला,
अवस्था	नेपालद्वारा गाभिएको सिक्किमी भूमि फिर्ता गरियो
हस्ताक्षरकर्ता	इआईसीका लागि कप्तान ब्यारे लेटर र सिक्किमका लागि नाजिर चैना तेन्जिन, माचा तेनबाह र लामा डुचिम लङ्गाडू
पक्षहरु	इस्ट इन्डिया कम्पनी सिक्किम अधिराज्य
भाषा	अङ्ग्रेजी
Treaty of Titalia at Wikisource

तितालिया सन्धि सिक्किम अधिराज्यको छोग्याल (राजा) र इस्ट इन्डिया कम्पनी बीच भएको एक सन्धि थियो। सन् १८१७ को फेब्रुअरीमा क्याप्टेन ब्यारे लेटरद्वारा वार्ता भएको सन्धिबाट इस्ट इन्डिया कम्पनीले सिक्किमको सुरक्षाको ग्यारेन्टी गर्‍यो र शताब्दीयौंदेखि नेपालीहरूले कब्जा गरेको सिक्किमको भूमि फिर्ता गर्यो। यसले नेपाल अङ्ग्रेज युद्ध, वि.सं. १८७१ -१८७२ पछ्याएको थियो।

प्रावधानहरू

क्याप्टेन ब्यारे लेटरले इस्ट इन्डिया कम्पनीको एजेन्टको रूपमा र तीन सिक्किम अधिकारीहरू, नाजिर चैना तेन्जिन, माचा तेनबाह र लामा डुचिम लङ्गडुले हस्ताक्षर गरे, धारा १ अन्तर्गत सन्धिको प्राथमिक उद्देश्य नेपालले पहिले कब्जा गरेको भूमि सिक्किमलाई फिर्ता गर्नु थियो। मेची नदीको पूर्व र टिस्टा नदीको पश्चिममा रहेको यो भूमि सन् १८१४–१६ को नेपाल अङ्ग्रेज युद्धपछि सन् १८१६ को सुगौली सन्धि अनुसार गोर्खाहरूले इस्ट इन्डिया कम्पनीलाई सुम्पिएको थियो।

बदलामा, सिक्किमी छोग्यालले गोर्खाहरू प्रति आक्रामकताबाट बच्न र ब्रिटिसहरूलाई आफ्ना छिमेकीहरूसँगको कुनै पनि विवादमा मध्यस्थता गर्न अनुमति दिन सहमत भए। थप लेखहरूले ब्रिटिसलाई सैन्य सहयोगको प्रतिज्ञा गरेको छ, कि ब्रिटिस न्यायबाट फरार भएकाहरू, चाहे आपराधिक वा नागरिक, सिक्किममा गिरफ्तार हुनेछन् र अन्तमा सिक्किमबाट पठाइएका सबै इस्ट इन्डिया कम्पनीका सामानहरू त्यसपछि शुल्कबाट मुक्त हुनेछन्।

प्रभाव

सन्धिले सिक्किमलाई एङ्ग्लो-चिनियाँ कूटनीतिको माध्यममा प्रभावकारी रूपमा परिवर्तन गर्‍यो।

यो पनि हेर्नुहोस्

• सिक्किमको इतिहास