बनौली विद्यापति डिह

बनौली विद्यापति डिह
बनौली विद्यापति डीह
अन्य नाम	विद्यापति डिह
स्थान	बनौली गाउँ, महोत्तरी जिला, मिथिला, नेपाल
क्षेत्र	मिथिला
को भाग	प्राचीन मिथिला विद्यापीठ
इतिहास
संस्कृति	हिन्दू
टिप्पणीहरू
स्वामित्व	विद्यापति

बनौली विद्यापति डिह (नेपाली: बनौली विद्यापति डिही) महान मैथिली कवि विद्यापतिसँग सम्बन्धित एक ऐतिहासिक स्थान हो। यो नेपालको मिथिला क्षेत्रमा पर्ने मधेश प्रदेशको महोत्तरी जिल्लाको बनौली गाउँमा अवस्थित छ। यो नेपालको ऐतिहासिक, सांस्कृतिक र धार्मिक सहर जनकपुर धामबाट ३.८ माइल अर्थात ६.११६ किलोमिटर दक्षिण-पश्चिममा अवस्थित छ। मुगल सम्राटले मिथिलाका राजा शिवसिंहलाई पक्राउ गरेपछि राजाले आफनो साथी र पुजारी विद्यापतिलाई आफ्नी पत्नी लखिमा देवीलाई छिमेकी मुलुक नेपालको बनौलीराज लैजान भनेका थिए भन्ने जनविश्वास छ। द्रोणवारवंशी पुरादित्य बनौली राज राज्यका राजा थिए। विद्यापति र रानी लखिमा देवीले द्रोणवार पुरादित्यको दरबारमा शरण लिएका थिए। उनीहरू यहाँ १२ वर्षसम्म बसेको बताइएको छ। विद्यापतिले त्यहाँ धेरै पुस्तकहरू लेखेका थिए। मधेस प्रदेश सरकारले यसलाई पर्यटकीय केन्द्र घोषणा गरेको छ।

कालीकान्त झाको ‘त्रिशित’ कवितामा यस ठाउँको उपस्थिति लिपिबद्ध छ। नेपालको बनौली गाउँमा यो स्थान नजिकै विद्यापति स्मृति पुस्तकालय नामक एक पुस्तकालय रहेको छ। उक्त स्थान नजिकै लक्ष्मी सागर नामको धेरै ठूलो पोखरी छ। पुरातन मिथिलाको द्रोणवार राजवंशका राजा पुरादित्यको राजधानीको स्थानको रूपमा पनि यस स्थानलाई मान्ने गरिएको छ। द्रोणवार पुरादित्य मिथिलाको ओइनवार वंशका अर्का सम्राट शिवसिंहका मित्र थिए। "त्रिशित" काव्यका अनुसार मैथिली कवि विद्यापतिले आफ्ना ग्रन्थहरू भागवत, दुर्गा भक्ति र तरङ्गिनी यहाँ लेखेका थिए।