मुगल साम्राज्य

यो लेख वा खण्ड नेपाली भाषामा नभएर अर्को भाषामा लेखिएको छ। यदि यो लेखमा तपाईंको योगदान छ भने यसलाई नेपाली भाषामा उल्था गर्नुहोला। एक महिनासम्म उल्थानभएमा यसलाई हटाएर नयाँ लेख बनाइने छ ।

मुगल साम्राज्य (मुगल सलतनत-ए-हिंद, बाबर इम्पारातोरलुगु), एक इस्लामी तुर्की साम्राज्य थियो जो १५२६मा शुरु भयो, जसले १७ औ शताब्दीको अन्त र १८ औ शताब्दीको शुरुआतसम्म भारतीय उपमहाद्वीपमा शासन गरे र १९ औ शताब्दीको मध्यमा समाप्त भयो। मुगल सम्राट तुर्क-मंगोल पीढीको तैमूरवंशी थिए, र उनीहरूले अति परिष्कृत मिश्रित हिन्द-फारसी संस्कृतिको विकसित गरे। १७००को आसपास, आफ्नो शक्तिको ऊंचाईमा, यसले भारतीय उपमहाद्वीपको अधिकांश भागलाई नियंत्रित गर्‍यो - यसको विस्तार पूर्वमा वर्तमान बंगलादेश देखि पश्चिममा बलूचिस्तान सम्म र उत्तरमा कश्मीर देखि दक्षिणमा कावेरी घाटी सम्म थियो। त्यस समय ४० लाख km² (१५ लाख mi²)को क्षेत्रमा फैलिएको यस साम्राज्यको जनसंख्याको अनुमान ११ र १३ करोडको बीच लगाईएको थियो। १७२५ पछि यसको शक्तिमा तिब्ररूपबाट गिरावट आयो । उत्तराधिकारको कलह, कृषि संकटको कारणले स्थानीय विद्रोह, धार्मिक असहिष्णुताको उत्कर्ष, र ब्रिटिश उपनिवेशवादबाट कमजोर भएको साम्राज्यको अन्तिम सम्राट बहादुर जफर शाह थिए, जसको शासन दिल्ली सहर सम्म सीमित रहेको थियो। अङ्ग्रेजहरूले उनलाई कैदमा राखे र १८५७को भारतीय विद्रोह पछि ब्रिटिश द्वारा म्यानमार निर्वासित गरिदिए ।

१५५६ मा, जलालुद्दीन मोहम्मद अकबर, जो महान अकबरको नामबाट प्रसिद्ध भयो,को पदग्रहणको साथ यस साम्राज्यको उत्कृष्ट काल शुरू भयो, र सम्राट औरंगजेवको निधनको साथ समाप्त भयो। हालांकि यो साम्राज्य र १५० वर्षसम्म चलो। यस समयको समयमा, विभिन्न क्षेत्रहरूलाई जोडनमा एक उच्च केंद्रीकृत प्रशासन निर्मित गरिएको थियो। मुगलहरूको सबै महत्वपूर्ण स्मारक, त्यसको धेरैजसो दृश्य विरासत, यस अवधिको हो।

प्रारम्भिक इतिहास

प्रारम्भिक १५००को आसपास तिमुरिडको राजकुमार बाबर द्वारा उमैरिड्स साम्राज्यको आधारशिलाको स्थापना भयो, जब उनले दोआबमा कब्जा गरे र खोरासनको पूर्वी क्षेत्र द्वारा सिंधको उपजाऊ क्षेत्र र इन्डस नदीको तल्लो घाटीलाई नियन्त्रित गरे।[२] १५२६ मा, बाबरले दिल्लीको सुल्तानहरूमा अन्तिम सुलतान, इब्राहिम शाह लोदी,को पानीपतको पहिलो युद्धमा हराए। आफ्नो नयाँ राज्यको स्थापनालाई सुरक्षित गर्नको लागी, बाबरलाई खानवाको युद्धमा राजपूत सन्धिको सामना गर्नु पर्‍यो जो चित्तौरको राणा साँगाको नेतृत्वमा थियो। विरोधीहरूबाट धेरै ज्यादा सानो सेना द्वारा हासिल गरियो, तुर्कको प्रारम्भिक सैन्य सफलताहरूलाई उनीहरूको एकता, गतिशीलता, घुडसवार धनुर्धारियों, र तोपखानेको इस्तेमालमा विशेषताको लागि ठहराएको छ।

१५३०मा बाबरको छोरा हुमायूं उत्तराधिकारी बने तर पशटुन सिंह शाह सूरीको हातों प्रमुख उलटाव सहे र नयाँ साम्राज्यको अधिकाँश भागको क्षेत्रीय राज्यबाट अगाडी बडनबाट पहिले नै प्रभावी रूपबाट हारे। १५४० देखि हुमायूं एक निर्वासित शासक बने, १५५४मा साफाविडको कोर्टको शासनमा पुगे जबकि अहिले पनि केही किला र छोटे क्षेत्र उनको सेना द्वारा नियंत्रित थिए। तर सिंह शाह सूरीको निधन पछि जब पशटुन अव्यवस्थामा गिर गया, तब हुमायूं एक मिश्रित सेनाको साथ लौटे, अधिक सैनिकहरू लाई बटोरा र १५५५मा दिल्लीको पुनः जीतनेमा कामयाब भए।

हुमायूंले आफ्नो पत्नीको साथ मकरनको खुरदुरे इलाकोंको पार किया, तर यात्राको निठरताबाट बचानेको लागि आफ्नो नावालक छोरा जलालुद्दीनलाई पछि छोडी गए। जलालुद्दीनलाई पछिको वर्षहरूमा अकबरको नामबाट राम्ररी जानिएको थियो, वे सिंधको राजपूत सहर अमरकोटमा जन्मिए जहाँ उनको काका अस्करीले उनलाई पाले। वहाँ वे मैदानी खेल, घुडसवारी, र शिकार गर्न उत्कृष्ट बने, र युद्धको कला सिके। तब पुनस्र्त्थानशील हुमायूंले दिल्लीको आसपासको सेंट्रल पठारमा कब्जा किया, तर महीनौ पछि एक दुर्घटनामा उनको मृत्यु भयो, जसबाट वे दायरेको अस्थिर र युद्धमा छोड गए।

अकबरको दरबार

१४ फरवरी १५५६को दिल्लीको सिंहासनको लागि सिकंदर शाह सूरीको खिलाफ एक युद्धको समयमा, अकबर आफ्नो पिताको उत्तराधिकारी बने। उनले जल्द नैं २१ वा २२को उमेरमा आफ्नो अठारहवीं जीत हासिल गरे। उनी अकबर को नामबाट जानिए, उनी एक बुद्धिमान शासक थिए, जो निष्पक्षमा कडी कर निर्धारित गर्दथे। उनले निश्चित क्षेत्रमा उत्पादनको जाँच गरे र निवासीहरूबाट उनीहरूको कृषि उपजको १/५को कर लागू गरे। उनले एक कुशल अधिकारीवर्गको स्थापना गरे र धार्मिक मतभेदबाट सहिष्णुशील थिए जसबाट विजय प्राप्तको लागि मानिसहरूको प्रतिरोध नरम भयो। उनले राजपूतहरूको साथ गठबंधन गरे र हिन्दू जनरलहरू र प्रशासकहरू नियुक्त गरेका थिए।

उमैरिड्सको सम्राट अकबरको छोरा जहाँगीरले १६०५-१६२७को बीच साम्राज्यमा शासन गरे। अक्टूबर १६२७ मा, उमैरिड्सको सम्राट जहाँगीरको छोरा शाहजहाँ सिंहासनको उत्तराधिकारी बने, जहाँ उनलाई भारतमा एक विशाल र समृद्ध साम्राज्य विरासतमा मिल्यो। मध्य-शताब्दीमा यो शायद विश्वको सबभन्दा ठूलो साम्राज्य थियो। शाहजहाँले आगरामा प्रसिद्ध ताज महल (१६३०–१६५३)मा बनाना शुरू गरे जो फारसी वास्तुकार उस्ताद अहमद लाहौरी द्वारा शाहजहाँको पत्नी मुमताज महलको लिए कब्रको रूपमा बनाईएको थियो, जनको अपने १४ औं बच्चाको जन्म दिदै निधन भयो। १७०० सम्म यो साम्राज्य वर्तमान भारतको प्रमुख भागहरूको साथ आफ्नो चरममा पुगी सकेको थियो, औरंगजेब आलमगीरको नेतृत्वको तहत उत्तर पूर्वी राज्यहरूको अलावा, पंजाबको सिख भूमि, मराठाओंको भूमि, दक्षिणको क्षेत्र र अफगानिस्तानको अधिकांश उनको जागीर थिए। औरंगजेब, महान तुर्क राजाहरूमा आखिरी थिए।

फारसी भोजनसंग जबर्दस्त प्रभाव भारतीय भान्साको परम्पराहरूमा देखा सकिन्छ जो यस अवधिमा प्रारम्भिक थिए।

मुगल राजवंश

अकबरको अंतर्गत मुगल साम्राज्य औरंगजेबको अधीन साम्राज्यको क्षेत्रमा विस्तार भयो

मध्य-१६ औं शताब्दी र १७ औं शताब्दीको अंतको बीच मुगल साम्राज्य भारतीय उपमहाद्वीपमा प्रमुख शक्ति थिए। १५२६मा स्थापित, यो नाममात्र १८५७ सम्म बचा रहा, जब त्यो ब्रिटिश राज द्वारा हटाईयो। यो राजवंश कहिले कहि तिमुरिड राजवंशको नामबाट जानिन्छ किनकि बाबर तैमूरको वंशज थिए।

फरघाना बाट आए एक तुर्की मुस्लिम तिमुरिड सिपहसालार बाबरले मुगल राजवंशको स्थापित किया, उनले उत्तरी भारतको केही भागहरूमा हमला गरे र दिल्लीको शासक इब्राहिम शाह लोधीलाई १५२६मा पानीपतको पहिलो युद्धमा हराए। मुगल साम्राज्यले उत्तरी भारतको शासकहरूको रूपमा दिल्लीको सुल्तानको स्थान लिए। समयको साथ, उमेरद्वारा स्थापित राज्यले दिल्लीको सुल्तानको सीमाको पार किया, अंततः भारतको एक बडा हिस्सा घेरे र साम्राज्यको पदवी कमाई। बाबरको छोरा हुमायूँको शासनकालको समयमा एक संक्षिप्त राजाहरूको भीतर (१५४०-१५५५), एक सक्षम र अपने नैं अधिकारमा कुशल शासक सिंह शाह सूरीको अन्तर्गत अफगान सूरी राजवंशको उदय देखे। जबकि, सिंह शाहको असामयिक मृत्यु र उनको उत्तराधिकारीहरूको सैन्य अक्षमताले १५५५मा हुमायूँको आफ्नो गद्दी हासिल गर्नको लागि सक्षम गरे। जबकि, केही महीना पछि हुमायूंको निधन भयो, र उनको १३ वर्षीय छोरा अकबरले गद्दी हासिल गरे।

मुगल विस्तारको सबभन्दा ठूलो भाग अकबरको शासनकाल (१५५६-१६०५)को समयमा निपुण भयो। वर्तमान भारतीय उपमहाद्वीपको उत्तराधिकारि जहाँगीर, शाहजहाँ, र औरंगजेब द्वारा यस साम्राज्यको अगले सौ सालको लागि प्रमुख शक्तिको रूपमा बनाई राखिएको थियो। पहले छह सम्राट, जिन्होंने दोनों "विधि सम्मत" र "वास्तविक" शक्तिहरूको आनंद लिया, उनलाई समान्यतया सिर्फ एक नैं नामबाट उल्लेख गर्छन, एक शीर्षक जो प्रत्येक महाराजद्वारा अपने परिग्रहणमा अपनाईन्थियो। प्रासंगिक शीर्षक लाई तलको सूचीमा मोटो अक्षरहरूमा लेखिएको छ।

अकबरले कतिपय महत्वपूर्ण नीतिहरू लाई शुरू गरेका थिए, जस्तोको धार्मिक उदारवाद (जजिया करको उन्मूलन), साम्राज्यको मामिलाहरूमा हिन्दूओंको शामिल करना, र राजनैतिक गठबंधन/हिन्दू राजपूत जातिको साथ विवाह, जो की उनको वातावरणको लागि अभिनव थिए; उनले सिंह शाह सूरीको कुछ नीतिहरूलाई पनि अपनाएका थिए, जस्तो की अपने प्रशासनमा साम्राज्यको सरकारोंमा विभाजित गर्नु। यि नीतिहरूले निस्संदेह शक्ति बनाए राख्नमा र साम्राज्यको स्थिरतामा मदद गरेका थिए, इनको दो तत्काल उत्तराधिकारियों द्वारा संरक्षित गरिएको थियो, तर इन्हें औरंगजेबले त्याग दिया, जिसने एक नीति अपनाई जसमा धार्मिक सहिष्णुताको कम स्थान थियो। यसको अलावा, औरंगजेबले लगभग अपने पूरे जीवन-वृत्तिमा डेक्कन र दक्षिण भारतमा अपने दायराको विस्तार गर्ने कोशिश गरे; यस उद्यमले साम्राज्यको संसाधनोंको बहा दिया जसबाट मराठा, पंजाबको सिखों र हिन्दू राजपूतहरूको अंदर मजबूत प्रतिरोध उत्तेजित भयो।

औरंगजेबको शासनकाल पछि बाद, साम्राज्यमा गिरावट भयो। बहादुर जफर शाह Iको साथ शुरुवात से, मुगल सम्राटहरूको सत्तामा उत्तरोत्तर गिरावट आयो र वे कल्पित सरदार बने, जो शुरूमा विभिन्न विविध दरबारियों द्वारा र पछि धेरै बढते सरदारों द्वारा नियंत्रित थिए। १८ औं शताब्दीमा, यस साम्राज्यले पर्शियाको नादिर शाह र अफगानिस्तानको अहमद शाह अब्दाली जस्ता हमलावरहरूको लूट सहा, जिन्होंने बार बार मुगल राजधानी दिल्लीमा लूटपाट गरे। भारतमा यस साम्राज्यको क्षेत्रको धेरै भागको ब्रिटिशको पाउनु भन्दा पहले मराठाओंको पराजित गरिएको थियो। १८०३ मा, अन्धा र शक्तिहीन शाह आलम IIले औपचारिक रूपबाट ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कम्पनीको संरक्षण स्वीकार गरे। ब्रिटिश सरकारले पहले देखि नै कमजोर मुगलहरूलाई "भारतको सम्राट"को सट्टा "दिल्लीको राजा" भन्न शुरू गरिदिएका थिए, जो १८०३मा औपचारिक रूपबाट प्रयोग गरियो, जसले भारतीय नरेशको ब्रिटिश सम्राट देखि आगे बडने असहज निहितार्थबाट परहेज गरे। फिर भी, कुछ दशकहरू पछी, BEICले सम्राटको नाममात्र नौकरहरूको रूपमा र उनको नाम पर, अपने नियंत्रणको अधीन क्षेत्रहरूमा शासन जारी रखा,। १८२७मा यो शिष्टाचार पनि खत्म भएको थियो। सिपाही विद्रोहको केही विद्रोहिहरूले जब शाह आलमको वंशज बहादुर जफर शाह II संग अपने निष्ठाको घोषणा गरे, तो ब्रिटिशले यस संस्थाको पूरी तरह समाप्त गर्ने निर्णय लिया। उनले १८५७मा अंतिम मुगल सम्राटको पदबाट गिराया र उनलाई बर्माको लागि निर्वासित किया, जहाँ १८६२मा उनको मृत्यु भयो। यस प्रकार मुगल राजवंशको अन्त भयो, जसले भारत, बंगलादेश र पाकिस्तानको इतिहासको लागि एक महत्वपूर्ण अध्यायको योगदान गरेका थिए।

मुगल बादशाहहरूको सूची

मुगल सम्राटहरूको बारेमा कुछ महत्वपूर्ण विवरण नीचे सारणीबद्ध है:

महाराजा	जन्म	शासन काल	मृत्यु	नोट्स
बाबर	बाबरको जन्म २४ फरवरी १४८३ ई0मा भएको थियो। बाबरको पिता उमरशेख मिर्जा फरगाना नामक छोटे राज्यको शासक थिए । बाबर फरगानाको गद्दीमा ८ जून १४९४ ई0मा बसे। बाबरले १५०७ ई0मा बादशाहको उपाधि धारण गरे जसलाई अहिलेसम्म किसी तैमूर शासकले धारण नहीँ गरेका थिएनन। बाबरको चार पुत्र थिए हुमायूँ कामरान असकरी तथा हिँदाल । बाबरले भारत माथि पाँच बार आक्रमण गरे।
नसीरुद्दीन मोहम्मद हुमायूँ	६ मार्च, १५०८	१५३०-१५४०	जनवरी १५५६	सूरी राजवंश द्वारा शासन बाधित भयो। युवा र अनुभवहीनताको उदगमको करणले उन्हें, हडपनेवाले सिंह शाह सूरी, देखि कम प्रभावी शासक माना गया।
सिंह शाह सूरी	१४७२	१५४०-१५४५	मई १५४५	हुमायूँको पदबाट गिराया र सूरी राजवंशको नेतृत्व किया; घनिष्ठ, प्रभावी प्रशासन नीतिहरूको शुरुवात गरे जो पछि अकबरद्वारा अपनाई जानेछ।
इस्लाम शाह सूरी	c.1500	१५४५-१५५४	१५५४	सूरी राजवंशको दोस्रो र अंतिम शासक, अपने पिताको तुलनामा साम्राज्यमा कम नियन्त्रणको साथ; छोरा सिकंदर र आदिल शाहको दावा हुमायूँको बहाली द्वारा समाप्त भयो।
नसीरुद्दीन मोहम्मद हुमायूँ	६ मार्च, १५०८	१५५५-१५५६	जनवरी १५५६	प्रारम्भिक शासनकाल १५३०-१५४०को तुलनामा बहाल नियम अधिक एकीकृत र प्रभावी थियो; आफ्नो छोरा अकबरको लागि एकीकृत साम्राज्य छोडेर गए।
जलालुद्दीन मोहम्मद अकबर	१४ नोभेम्बर, १५४२	१५५६-१६०५	२७ अक्टूबर १६०५	अकबरले साम्राज्यमा सबभन्दा धेरै क्षेत्र जोडे र मुगल राजवंशको सबभन्दा शानदार शासक माने जान्छन्; उनले उनीहरूको तरह राजपूतानाको एक राजकुमारी जोधासंग विवाह गरे। जोधा एक हिन्दू थिईन र पहले धेरै मनिसहरूले विरोध गरे, तर उनको अधीन, हरात्मक मुस्लिम/हिन्दू सम्बन्ध उच्चतममा थियो।
नुरुद्दीन मोहम्मद जहाँगीर	अक्टूबर १५६९	१६०५-१६२७	१६२७	जहाँगीरले छोराहरूको अपने सम्राट पिताको खिलाफ विद्रोही हुने उदाहरण दिए। ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कम्पनीको साथ पहिलो सम्बन्ध बनाए। एक जड्या कथित भए र उनको पत्नी महारानी नूर जहान, सिंहासनको पछिको असली तागत बनिन र उनको स्थानमा सक्षम शासन गरे।
शहाबुद्दीन मोहम्मद शाहजहाँ , सिंहासनको उदगम देखि पहले राजकुमार खुर्रमको नामबाट जाने गए	५ जनवरी, १५९२	१६२७-१६५८	१६६६	उनको तहत, मुगल कला र शिल्प उनको शीर्षबिंदु पहुंचा; ताजमहल, जहाँगीर समाधि र लाहौरमा शालीमार गार्डनको निर्माण गरे। उनको छोरा औरंगजेबद्वारा पदबाट हटाएईए र कैद गरिए।
मोइनुद्दीन मोहम्मद औरंगजेब आलमगीर	२१ अक्टूबर १६१८	१६५८-१७०७	३ मार्च १७०७	बहुत कम अपव्ययी र अपने पूर्ववर्तिहरूको मुकाबले हिन्दू र हिन्दू धर्मको सहिष्णु; साम्राज्यको आफ्नो सबभन्दा ठूलो भौतिक हदसम्म लाया र ईस्लामको लागि अच्छI काम गरे मुगल साम्राज्यमा इस्लामी शरिया लागू गरे। अत्यधिक नीतिहरूको कारणबाट उनको मृत्यु पछि थुप्रै दुश्मनहरूले साम्राज्यलाई कम गरे।
बहादुर जफर शाह I उर्फ शाह अलाम I	१४ अक्टूबर १६४३	१७०७-१७१२	फरवरी १७१२	मुगल सम्राटहरूमा पहले जिन्होंने साम्राज्यको नियंत्रण र सत्ताको स्थिरता र तीव्रतामा गिरावटको अध्यक्षता गरे ।उनको शासनकाल पछी, सम्राट एक उत्तरोत्तर तुच्छ कल्पित सरदार बने।
जहान्दर शाह	१६६४	१७१२-१७१३	फरवरी १७१३	त्यो केवल अपने मुख्यमंत्री जुल्फिकार खानको हातको कठपुतली थिए। जहान्दर शाहको काम मुगल साम्राज्यको प्रतिष्ठालाई तल ल्याए।
फुर्रूखसियर	१६८३	१७१३-१७१९	१७१९	१७१७मा उनले अङ्ग्रेजी ईस्ट इंडिया कम्पनीको बंगालको लागि शुल्क मुक्त व्यापारको लागि फिर्मन प्रधान गरे र भारतमा उनको स्थितिको पुष्टि गरे।
रफी उल-दर्जात	अज्ञात	१७१९	१७१९
रफी उद-दौलत उर्फ शाहजहाँ II	अज्ञात	१७१९	१७१९
निकुसियर	अज्ञात	१७१९	१७४३
मोहम्मद इब्राहिम	अज्ञात	१७२०	१७४४
मोहम्मद शाह	१७०२	१७१९-१७२०, १७२०-१७४८	१७४८	१७३९मा पर्शियाको नादिर-शाहको आक्रमण सहे।
अहमद शाह बहादुर	१७२५	१७४८-५४	१७५४
आलमगीर II	१६९९	१७५४-१७५९	१७५९
शाहजहाँ III	अज्ञात	१७५९ संक्षेपमा	१७७०s
शाह अलाम II	१७२८	१७५९-१८०६	१८०६	१७६१मा अहमद-शाह-अब्दालीको आक्रमण सहा; 1765मा बंगाल, बिहार र उडीसाको 'निजामी'को BEICको प्रदान किया, १८०३मा औपचारिक रूपबाट BEICको संरक्षण स्वीकार गरे।
अकबर शाह II	१७६०	१८०६-१८३७	१८३७	ब्रिटिश सुरक्षामा नाममात्र कल्पित सरदार
बहादुर जफर शाह II	१७७५	१८३७-१८५७	१८५८	ब्रिटिशद्वारा पदबाट गिराए गए र यस महान गदर पछि बर्माको लागि निर्वासित हुए । बहादूर शाहको बच्चोको मार दिया र उनको बर्मा बेज लिया।

भारतीय उपमहाद्वीपमा मुगल प्रभाव

मुगल साम्राज्यद्वारा निर्मित ताज महल

भारतीय उपमहाद्वीपको लिए मुगलको प्रमुख योगदान उनको अनूठी वास्तुकला थियो। मुगल कालको समयमा मुस्लिम सम्राटों द्वारा ताज महल सहित धेरै महान स्मारक बनाईयो। मुस्लिम मुगल राजवंशले भव्य महलों, कब्रों, मीनारों र किलोंको निर्मित गरेका थिए आज दिल्ली, ढाका, आगरा, जयपुर, लाहौर, शेखपुरा र भारत, पाकिस्तान र बंगलादेशको धेरै अन्य सहरहरूमा खडा छन्।

गर्मिमा शालीमार गार्डन.

उनको उत्तराधिकारियों ने, मध्य एशियाई देशलाई कम यादोंको साथ जसको लागि उनले इंतजार किया, उपमहाद्वीपको संस्कृतिको एक कम जानिबदार दृश्य लिया, र धेरै आत्मसत बने, उनले धेरै उपमहाद्वीपको लक्षण र प्रथाको अवशोषित गरे।भारतको इतिहासमा अन्यको तुलनामा मुगल कालले भारतीय, ईरानी र मध्य एशियाको कलात्मक, बौद्धिक और साहित्यिक परम्पराको एउटा अरु धेरै उपयोगी का सम्मिश्रण देखे। मुगलहरूलाई जीवनको राम्रो कुराको स्वाद थियो- सुन्दरताबाट कलात्मक डिजाइन र आनंद र सांस्कृतिक गतिविधिहरूको प्रशंसाको लागी। मुगल जति दिदथे उति उधारो लिदथे; भारतीय उपमहाद्वीपको दोनों हिन्दू र मुस्लिम परम्पराएँ उनीहरूको संस्कृति र अदालत शैली व्याख्यामा भारी प्रभाव थियो। फेरी पनि, उनीहरूले उपमहाद्वीपको समाजों र संस्कृतिको लिए धेरै उल्लेखनीय बदलाव ल्याए, जसमा शामिल छ:

• केंद्रीकृत सरकार जो धेरै छोटे राज्यहरू लाई एक साथ ल्याए।
• पर्शियन कला र संस्कृति जो भारतीय कला र संस्कृतिको साथ समामेलित भयो।
• अरब र तुर्क भूमिमा नयाँ व्यापार मार्गोंको प्रारम्भ गरे।इस्लाम आफ्नो उच्चतममा थियो
• मुगलई भोजन
• उर्दू भाषा, स्थानीय भाषा हिन्दवीबाट विकसित भयो जो की फारसी र पछि अरबी र तुर्की बाट उधारो लेकर बन्यो। मुगल कालमा भारतीय र इस्लामी संस्कृतिको विलयको परिणामको रूपमा उर्दू विकसित भयो। आधुनिक हिन्दीसंस्कृत- आधारित शब्दावली र फारसी, अरबी र तुर्कीको ऋण शब्दको उपयोग गर्दछ। यो पारस्परिक रूपबाट सुगम र उर्दूको समान छ सामूहिक रूपमा दुबै कहिले कही हिन्दूस्तानीको नामबाट जानिन्छ। यसको सर्वश्रेष्ठ उदाहरण हो की यो बलीवुड चलचित्रहरूमा र पाकिस्तानको प्रमुख सहरी सेटिंगमा प्रयोग किए जाने वाली भाषा हो।
• वास्तुकलाको एक नई शैली
• लैंडस्केप बागवानी

मुगलहरूको अन्तरगत कला र वास्तुकलाको उल्लेखनीय कुसुमित धेरै कारकहरूको कारण हो। यस साम्राज्यले कलात्मक प्रतिभाको विकासको लागि एक सुरक्षित ढांचा प्रदान गर्‍यो, र यस उपमहाद्वीपको इतिहासमा अद्वितीय धन र संसाधनोंको बढावा दियो। स्वयं मुगल शासक कलाको असाधारण संरक्षक थिए, जसको बौद्धिक क्षमता र सांस्कृतिक दृष्टिकोणको सबभन्दा परिष्कृत स्वादमा व्यक्त गरिएको थियो। जबकि जसमा उनले कहिले शासन गरेका थिए त्यो हिन्दूस्तान अब पाकिस्तान, भारत, र बंगलादेशमा बाडिएको छ, तर उनीहरूको प्रभाव आज पनि व्यापक रूपबाट देख्न सकिन्छ। सम्राटहरूको मकबरे भारत र पाकिस्तान भरमा फैलिएको छ। यिनिहरूको १६० लाख वंश, महाद्वीप र संभवतः विश्वभरी फैलिएको छ।

वैकल्पिक अर्थ

• साम्राज्यको वैकल्पिक वर्तनी, मुगल , आधुनिक शब्द मुगल को स्रोत हो। लोकप्रिय समाचार शब्दजाल मा, यो शब्द एक सफल व्यवसाय थैलीशाहको निरूपित गर्दछ जसले खुदको लागि एक विशाल (और अक्सर एकाधिकार) साम्राज्य या एक भन्दा धेरै अधिक विशिष्ट उद्योग बनाका छन्। यसको प्रयोग मुगल राजाहरू द्वारा निर्मित प्रशस्त र अमीर साम्राज्यको लागि एक सन्दर्भ हो। उदाहरणको लागी, रूपर्ट मर्डोकको एक समाचार मुगल भनिन्छ।

यो पनि देखें

• मराठा र मुगल सम्राट
• मुगल बादशाहहरूको सूची
• मुगल युग (दक्षिण एशियाको इतिहासको श्रृंखलाको भाग)
• भारतीय उपमहाद्वीपमा मुस्लिम विजय
• मुस्लिम दुनियामा युद्धको सूची
• तुर्को-पर्शियन/तुर्को-मंगोल
• मुस्लिम साम्राज्यहरूको सूची
• इस्लामी वास्तुकला
• मुगल चित्रकारी
• तिमुरिड राजवंश
• भारतको इतिहास, जस्तो उनहरूको खुदको इतिहासकारों द्वारा बतया गएको छ। मुहाम्मदन अवधि (पुस्तक)
• मुगलको चार्लमेगन
• मुगल (जनजाति)

यसको अतिरिक्त पठन

• एलियट, सर एच.एम., डौसन, जनद्वारा संपादित.भारतको इतिहास, जस्तो उनीहरू खुदको इतिहासकारों द्वारा बताईएको छ।मुहाम्मदन अवधि; लन्डन त्रुब्नेर कम्पनी द्वारा प्रकाशित १८६७-१८७७.(ऑनलाइन प्रतिलिपि: भारतको इतिहास, जस्तो उनहरू खुदको इतिहासकारहरू द्वारा बताईएको छ।मुहाम्मदन अवधि; सर एच.एम.एलियट द्वारा; जन डौसन द्वारा संपादित; लन्डन त्रुब्नेर कम्पनी १८६७-१८७७ - यो ऑनलाइन प्रतिलिपि पोस्ट गरिएको छ: पैकर्ड मानविकी संस्थान, द्वारा; अनुवादमा फारसी पाठ; यसको अलावा अन्य ऐतिहासिक पुस्तकहरू मिलेंगी: लेखक सूची र शीर्षकको सूची)
• प्रेस्टन, डायना र माइकल; ताजमहल: मुगल साम्राज्यको जुनून र हृदयबाट प्रतिभाशाली; वाकर र कम्पनी; ISBN ०-८०२७-१६७३-३.

बाहिरी लिंक

• ब्रिटिश संग्रहालय बाट मुगल भारत को एक संवादात्मक अनुभव
• BBC बाट मुगल साम्राज्य
• मुगल साम्राज्य
• महान मुगल
• मुगल साम्राज्यको बाग
• एम.रेजा पौरजफर, अली द्वारा भारत र ईरानको अतीत, वर्तमान र भविष्यको सामाजिक-सांस्कृतिक संबंध
• ए. तघवी, सांस्कृतिक विरासतमा वेब पत्रिकामा (फैबियो मनिस्कालकोड.), ग्रन्थ१, जनवरी - जून २००६
• एड्रियन फ्लेटचरको विरोधाभास ठाँउ - फोटो - भारतको महान मुगल सम्राट
• BBCमा एक मुगल हीरा