वित्त मन्त्रालय (भारत)
 भारत सरकारको शाखा | |
 वित्त मन्त्रालय | |
 सचिवालय भवन, नयाँ दिल्ली | |
| निकाय विवरण | |
|---|---|
| गठन | २९ अक्टोबर १९४६ |
| अधिकार क्षेत्र | भारत सरकार |
| प्रधान कार्यालय | सचिवालय भवन, नयाँ दिल्ली |
वित्त मन्त्रालय भारत सरकारको एक मन्त्रालय हो जुन भारतको अर्थव्यवस्थासँग सम्बन्धित छ, जसले भारतको कोषको रूपमा सेवा गरिरहेको छ। विशेष गरी, यो कर, वित्तीय कानून, वित्तीय संस्थाहरू, पूँजी बजार, केन्द्र र राज्य वित्त, र केन्द्रीय बजेटसँग सम्बन्धित छ।[१]
वित्त मन्त्रालय चार केन्द्रीय निजामती सेवाहरू अर्थात् भारतीय राजस्व सेवा, भारतीय लेखा परीक्षण र लेखा सेवा, भारतीय आर्थिक सेवा र भारतीय नागरिक लेखा सेवाको सर्वोच्च नियन्त्रण प्राधिकरण हो। यो केन्द्रीय वाणिज्य सेवाहरू मध्ये एक अर्थात् भारतीय लागत र व्यवस्थापन लेखा सेवाको सर्वोच्च नियन्त्रण प्राधिकरण पनि हो।
इतिहास
[सम्पादन गर्नुहोस्]रामासामी चेट्टी कण्डासामी शानमुखम चेट्टी (१७ अक्टोबर १८९२ - ५ मे १९५३) स्वतन्त्र भारतका पहिलो वित्तमन्त्री थिए। उनले २६ नोभेम्बर १९४७ मा स्वतन्त्र भारतको पहिलो बजेट प्रस्तुत गरेका थिए।[२]
विभागहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- वित्तीय नीति र सार्वजनिक वित्त, मुद्रास्फीति, सार्वजनिक ऋण व्यवस्थापन र स्टक एक्सचेन्ज लगायत पूँजी बजारको कार्यप्रणाली लगायत समष्टिगत आर्थिक नीतिहरूको तर्जुमा र अनुगमन। यस सन्दर्भमा, यसले कर, बजार उधारो र साना बचतहरूको परिचालन मार्फत आन्तरिक स्रोत जुटाउने तरिका र माध्यमहरू हेर्छ;
- बहुपक्षीय र द्विपक्षीय आधिकारिक विकास सहायता, वैदेशिक सार्वभौम ऋण, विदेशी लगानी र भुक्तानी सन्तुलन लगायत विदेशी मुद्रा स्रोतहरूको अनुगमन मार्फत बाह्य स्रोतहरूको अनुगमन र सङ्कलन;
- विभिन्न मूल्यका बैङ्क नोट र सिक्का उत्पादन, हुलाक स्टेशनरी, हुलाक टिकट; र भारतीय आर्थिक सेवाको क्याडर व्यवस्थापन, क्यारियर योजना र प्रशिक्षण।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ "Home | Ministry of Finance | GoI", www.finmin.nic.in, अन्तिम पहुँच २०२०-०३-१६।
- ↑ Bharadwaj, Study Package For Clat, Tata McGraw-Hill Education, पृ: 248, आइएसबिएन 978-0-07-069937-3।