भारतका केन्द्रीय सरकारका मन्त्रालयहरू

भारत सरकारले धेरै सरकारी मन्त्रालयहरू वा राज्यका विभागहरू मार्फत आफ्नो कार्यकारी अधिकार प्रयोग गर्दछ। एउटा मन्त्रालय निजामती कर्मचारीका रूपमा चिनिने जागिरे अधिकारीहरू मिलेर बनेको हुन्छ र मन्त्रीमार्फत राजनीतिक रूपमा जवाफदेही हुन्छ। अधिकांश प्रमुख मन्त्रालयहरूको नेतृत्व क्याबिनेट मन्त्रीले गर्छन्, जो केन्द्रीय मन्त्रिपरिषद्मा बस्छन्, र सामान्यतया कनिष्ठ मन्त्रीहरूको एक टोलीद्वारा समर्थित हुन्छन् जसलाई राज्यमन्त्री भनिन्छ। एक केन्द्रीय मन्त्री जसलाई क्याबिनेट मन्त्री पनि भनिन्छ।

केही मन्त्रालयहरूमा विभाग भनिने उपविभागहरू छन्। उदाहरणका लागि, सञ्चार मन्त्रालय दुईवटा विभागहरू छन्-दूरसञ्चार विभाग र हुलाक विभाग।

वर्तमान मन्त्रालयहरू

भारतमा ५४ वटा केन्द्रीय मन्त्रालय र ९३ वटा विभागहरू छन्। 

मन्त्रालय	स्थापना	मन्त्री	राज्यमन्त्री
कृषि तथा कृषक कल्याण	सन् १९४७	अर्जुन मुण्डा	शोभा करन्दलजे/कैलाश चौधरी
पशुपालन, डेयरी तथा मत्स्यपालन	सन् २०१९	परशोत्तम रुपाला	सञ्जीव कुमार बाल्यान/एल. मुरुगन
आयुष	सन् २०१४	सर्वानन्द सोनोवाल	महेन्द्र मुञ्जपारा
रसायन तथा उर्वरक	सन् १९९१	मनसुख मांडविया	भगवान खुबा
नागरिक उड्डयन	सन् १९४७	ज्योतिरादित्य सिन्धिया	जनरल (सेवानिवृत्त) वी. के. सिंह
कोइला	सन् १९७३	प्रह्लाद जोशी	दानवे रावसाहब दादाराव
वाणिज्य तथा उद्योग	सन् १९४७	पियुष गोयल	अनुप्रिया सिंह पटेल/सोम प्रकाशसोम परकाश
सञ्चार	सन् २०१६	अश्विनी वैष्णव	देवसिंह चौहान
उपभोक्ता मामिला, खाद्य तथा सार्वजनिक वितरण	सन् १९४६	पियुष गोयल	अश्विनी कुमार चौबे/साध्वी निरञ्जन ज्योति
सहकार्य	सन् २०२१	अमित शाह	बी. एल. वर्मा
कर्पोरेट मामिला	सन् २००३	निर्मला सीतारमण	राव इन्द्रजित सिंह
संस्कृति	सन् १९९९	जी. किशन रेड्डी	अर्जुन राम मेघवाल/मीनाक्षी लेखी
रक्षा	सन् १९४७	राजनाथ सिंह	अजय भट्ट
उत्तरपूर्वी क्षेत्रको विकास	सन् २००३	जी. किशन रेड्डी	बी. एल. वर्मा
पृथ्वी विज्ञान	सन् २००६	किरेन रिजिजू
शिक्षा	सन् २०२०	धर्मेन्द्र प्रधान	अन्नपूर्णा देवी/सुभाष सरकार/राजकुमार रञ्जन सिंह
इलेक्ट्रोनिक्स र सूचना प्रविधि	सन् २०१६	अश्विनी वैष्णव	राजीव चन्द्रशेखर
वातावरण, वन र जलवायु परिवर्तन	सन् १९८८	भूपेन्द्र यादव	अश्विनी कुमार चौबे
बाह्य मामिला	सन् १९४६	सुब्रमण्यम जयशंकर	वी. मुरलिधरन/मीनाक्षी लेखी/राजकुमार रञ्जन सिंहराजकुमार रञ्जन सिंह
वित्त	सन् १९४६	निर्मला सीतारमण	पङ्कज चौधरी/भागवत कराड
खाद्य प्रसंस्करण उद्योग	सन् १९८८	पशुपति कुमार पारस	शोभा करन्दलाजे
स्वास्थ्य तथा परिवार कल्याण	सन् १९४७	मनसुख एल. मन्डाविया	एस. पी. सिंह बघेल/भारती पवार
भारी उद्योगहरू	सन् २०२१	महेन्द्र नाथ पाण्डे	कृष्ण पाल
गृह मामिला	सन् १९४७	अमित शाह	नित्यानन्द राय/अजय कुमार/निसिथ प्रामाणिक
आवास तथा सहरी मामिला	सन् २०१७	हरदीप सिंह पुरी	कौशल किशोर
सूचना तथा प्रसारण	सन् १९४७	अनुराग सिंह ठाकुर	एल. मुरुगन
जल शक्ति	सन् २०१९	गजेन्द्र सिंह शेखावत	बिश्वेश्वर टुडू/राजीव चन्द्रशेखर
श्रम तथा रोजगार	सन् १९४७	भूपेन्द्र यादव	रामेश्वर तेली
कानून र न्याय	सन् १९४७	अर्जुन राम मेघवाल (स्वतन्त्र प्रभार)
लघु, लघु तथा मध्यम उद्यम	सन् २००७	नारायण तातू राणे	भानु प्रताप सिंह वर्मा
खानीहरू	सन् १९५७	प्रह्लाद जोशी	राव साहेब दादाराव दानवे
अल्पसङ्ख्यक मामिला	सन् २००६	स्मृति इरानी	जोन बार्ला
नवीन र नवीकरणीय ऊर्जा	सन् १९९२	राजकुमार सिंह	भगवान खुबा
पञ्चायत राज	सन् १९४९	गिरिराज सिंह	कपिल मोरेश्वर पाटिल
संसदीय मामिला	सन् १९४९	प्रह्लाद जोशी	अर्जुन राम मेघवाल/वी. मुरलिधरनवी. मुरलिधरन
कर्मचारी, सार्वजनिक शिकायत र पेन्सन	सन् १९७०	नरेन्द्र मोदी (अतिरिक्त प्रभार)	जितेन्द्र सिंह
पेट्रोलियम तथा प्राकृतिक ग्यास		हरदीप सिंह पुरी	रामेश्वर तेली
योजना	सन् २०१४	राव इन्दरजित सिंह (स्वतन्त्र प्रभार)
बन्दरगाह, ढुवानी र जलमार्ग	सन् १९४७	सर्वानन्द सोनोवाल	श्रीपद येसो नाइक/शान्तनु ठाकुर
शक्ति	सन् १९९२	राजकुमार सिंह	कृष्ण पाल गुर्जर
प्रधानमन्त्री कार्यालय	सन् १९७७	नरेन्द्र मोदी (अतिरिक्त प्रभार)	जितेन्द्र सिंह
ग्रामीण विकास	सन् १९८०	गिरिराज सिंह	फग्गन सिंह कुलस्ते/साध्वी निरञ्जन ज्योतिसाध्वी निरञ्जन ज्योति
सडक यातायात र राजमार्ग	सन् १९४२	नीतिन गडकरी	जनरल (सेवानिवृत्त) वी. के. सिंह
रेलवे	सन् १९४७	अश्विनी वैष्णव	राव साहेब दादाराव दानवे/दर्शन विक्रम जरदोश
विज्ञान र प्रविधि	सन् १९७१	जितेन्द्र सिंह (स्वतन्त्र प्रभार)
कौशल विकास तथा उद्यमशीलता	सन् २०१४	धर्मेन्द्र प्रधान	राजीव चन्द्रशेखर
सामाजिक न्याय र सशक्तिकरण	सन् १९८८	विरेन्द्र कुमार खटिक	रामदास अठावले/ए. नारायणस्वामी/प्रतिमा भौमिक
तथ्याङ्क तथा कार्यक्रम कार्यान्वयन	सन् १९९९	राव इन्दरजित सिंह (स्वतन्त्र प्रभार)
स्टिल		ज्योतिरादित्य सिन्धिया	फग्गन सिंह कुलस्ते
कपडा	सन् १९५८	पियुष गोयल	दर्शन विक्रम जरदोश
पर्यटन	सन् १९९९	जी. किशन रेड्डी	श्रीपद येसो नाइक/अजय भट्ट
आदिवासी मामिला	सन् १९९९	अर्जुन मुण्डा	बिश्वेश्वर टुडू/भारती पवारभारती पवार
महिला तथा बाल विकास	सन् १९८८	स्मृति इरानी	महेन्द्र मुञ्जपारा
युवा तथा खेलकुद	सन् २०००	अनुराग ठाकुर	निसिथ प्रामाणिक

यो पनि हेर्नुहोस्

• भारतीय सरकारी निकायहरूको सूची
• केन्द्रीय मन्त्री परिषद