"बुद्ध" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
अन्तरक्रियात्मक रूपमा इतिहास हेर्नुहोस्
← अघिल्लो भिन्नतापछिल्लो भिन्नता →
Content deleted Content added
दृश्यात्मकविकिपाठ
कुनै सम्पादन सारांश छैन
पङ्क्ति १५: पङ्क्ति १५:
बुद्ध धर्ममा सबै प्राणीले निर्वाण प्राप्त गर्न सक्ने उल्लेख गरिएको छ। कुनै जात, वर्ग, लिंग आदिले निर्वाण प्राप्ति गर्नबाट कोही पनि वर्जित हुंदैनन। थेरवाद शाखाको बुद्ध धर्म अनुसार निर्वाण प्राप्त गर्न बुद्ध नै हुनुपर्दैन। बुद्धको धर्म बुझेर, पालना गरेर निर्वाण प्राप्त गर्न सकिन्छ। यस प्रकारले निर्वाण प्राप्त गर्ने व्यक्तिहरुलाई अर्हत भनिन्छ। सद्धर्मपुण्डरीकसूत्र अनुसार सबै प्राणीले भविष्यमा कुनै समयमा बुद्धत्त्व प्राप्त गर्नेछन।
बुद्ध धर्ममा सबै प्राणीले निर्वाण प्राप्त गर्न सक्ने उल्लेख गरिएको छ। कुनै जात, वर्ग, लिंग आदिले निर्वाण प्राप्ति गर्नबाट कोही पनि वर्जित हुंदैनन। थेरवाद शाखाको बुद्ध धर्म अनुसार निर्वाण प्राप्त गर्न बुद्ध नै हुनुपर्दैन। बुद्धको धर्म बुझेर, पालना गरेर निर्वाण प्राप्त गर्न सकिन्छ। यस प्रकारले निर्वाण प्राप्त गर्ने व्यक्तिहरुलाई अर्हत भनिन्छ। सद्धर्मपुण्डरीकसूत्र अनुसार सबै प्राणीले भविष्यमा कुनै समयमा बुद्धत्त्व प्राप्त गर्नेछन।


== बुद्धका प्रकार==
== Types of Buddhas ==
{{main|Types of Buddhas}}
त्रिपिटकमा दुई प्रकारका बुद्धको वर्णन गरिएको छ। [[सम्यकसम्बुद्ध]] र [[प्रत्येकबुद्ध]]।
In the [[Pali Canon]], there are considered to be two types of Buddhas: [[Samyaksambuddha]] (Sammasambuddha) र [[Pratyekabuddha|Pratyeka Buddha]] (Paccekabuddha).
१. [[सम्यकसम्बुद्ध]]हरुले आफूले बुद्धत्त्व प्राप्त गरेको कुरा अरुलाई भन्छन र बुद्धत्त्वको बारेमा अरुलाई सिकाउंछन। यस्ता बुद्धले अरुलाई धर्मोपदेशनाद्वारा जागृत गर्छन र लोप भएको धर्मलाई पुनर्जीवन दिन्छन। ऐतिहासिक बुद्ध, सिदार्थ गौतम, सम्यकसम्बुद्ध हुन।
1. [[Samyaksambuddha]]s (Pali: ''Sammasambuddha'') attains Buddhahood र decides to teach others the truth that he has discovered. They lead others to awakening by teaching the [[Dharma]] in a time or world where it has been forgotten or has not been taught before. The Historical Buddha, [[Siddhartha Gautama]], is considered a Samyak-sambuddha. See also the [[List of the 28 Buddhas|list of 28 sammasambuddhas]]


२. [[प्रत्येकबुद्ध]] वा शान्त बुद्ध सम्यकसम्बुद्ध जस्तै निर्वाण प्राप्त गर्छन तर धर्मोपदेशना गर्दैनन। धर्मको आध्यात्मिक पक्षमा यी बुद्ध सम्यकसम्बुद्ध भन्दा दोस्रो रहन्छन। यस्ता बुद्धले अभिसमाचारिकसिक्खाको बारेमा अरुलाई उपदेश दिन्छन। कुनै ग्रन्थहरुमा भने प्रत्येकबुद्धलाई आफ्नै प्रयासले धर्म बुझेका तर धर्मको सर्वज्ञता प्राप्त नगरेका वा धर्मको फल पूर्ण रुपले नपाएका भनेर वर्णन गरिएको छ। [http://www.palikanon.com/english/pali_names/pa/pacceka_buddha.htm]
2. [[Pratyekabuddha]]s (Pali: ''Paccekabuddha''), sometimes called Silent Buddhas) are similar to Samyaksambuddhas in that they attain [[Nirvana]] र acquire the same powers as a Sammasambuddha does, but they choose not to teach what they have discovered.
They are second to the Buddhas in their spiritual development. They do ordain others; their admonition is only in reference to good र proper conduct (abhisamācārikasikkhā). In some texts, the Paccekabuddha is described as one who understands the Dharma by उनका own efforts, but does not obtain omniscience nor mastery over the Fruits (phalesu vasībhāvam).[http://www.palikanon.com/english/pali_names/pa/pacceka_buddha.htm]


सम्यकबुद्धका चेलाहरुलाई श्रावक वा अर्हत भनिन्छ। यी शब्दहरुका अर्थहरुमा केही मात्रामा भिन्नता छ। अनुबुद्ध भन्ने शब्द बिरलै प्रयोग हुन्छ। यो शब्द बुद्धले खुद्दकपाठमा प्रयोग गरेका छन। <ref>Ratanasutta:56</ref> सो ग्रन्थमा बुद्धले निर्देशन पाएपछि बुद्ध भएकालाई अनुबुद्ध भनेका छन। जागृत भएका चेलाहरुले दुबै प्रकारका बुद्ध झैं निर्वाण र परिनिर्वाण प्राप्त गर्छन। यसरी निर्वाण र परिनिर्वाण प्राप्त गर्ने चेलाहरुलाई अर्हत भनिन्छ।
Disciples of a Sammasambuddha are called [[Savaka]]s (hearers or followers) or [[Arahants]] (Noble One). These terms have slightly varied meanings but can all be used to describe the enlightened disciple. ''Anubuddha'' is a rarely used term, but was used by the Buddha in the ''Khuddakapatha''<ref>Ratanasutta:56</ref> as to those who become Buddhas after being given instruction. Enlightened disciples attain Nirvana र Parinirvana as the two types of Buddhas do. The most generally used term for them is [[Arahant]].


१२औं शताब्दीको एक थेरवादी टीका अनुसार सावकबुद्ध (श्रावकबुद्ध) भन्ने शब्द निर्वाण प्राप्त गरेको चेलालाई जनाउन प्रयोग गरिएको छ। यो ग्रन्थ अनुसार बुद्ध ३ प्रकारका हुन्छन। तर, यो परिभाषा प्रयोग गर्दा आफैले धर्म प्राप्ति गरेको बुद्धको परिभाषा नरहने हुन जान्छ। मूलप्रवाह थेरवाद र महायान ग्रन्थहरुले यस प्रकारका बुद्धलाई मानेका छैनन।
One 12th century Theravadin commentary uses the term Savakabuddha to describe the enlightened disciple. According to this scripture there are 3 types of Buddhas. In this case, however, the common definition of the meaning of the word Buddha (as one who discovers the Dhamma without a teacher) does not apply any more. Mainstream Theravadin र Mahayana scriptures do not recognize this term र state there are only two kinds of Buddha.


==Characteristics of a Buddha==
==Characteristics of a Buddha==

२१:०९, १३ मे २०१४ जस्तै गरी पुनरावलोकन

A stone image of the Buddha.
A statue of the Sakyamuni Buddha in Tawang Gompa.
सम्बन्धी श्रृंखलाको भाग
बौद्ध धर्म
इतिहास
शिक्षा
निर्वाण

सिमा / पोर्टल

बुद्ध धर्ममा पूर्ण रुपमा जागृत वा निर्वाण प्राप्त गरेको व्यक्ति बुद्ध हो। यस्ता व्यक्ति लोभ (राग), द्वेष र अज्ञानता सधैंको लागि पार गरेर पूर्ण रुपमा दुःखबाट मुक्त हुन्छन। बुद्ध धर्म अनुसार यी सबै गुण भएका व्यक्तिले निर्वाण प्राप्त गरेको भनिन्छ। यी गुणहरु बुद्ध धर्म नभएको वा लोप भएको अवस्थामा कसैले आफैले प्राप्त गरेमा सो व्यक्तिलाई बुद्ध भनिन्छ। वर्तमानमा साधारण रुपले "बुद्ध" शब्दले सिद्दार्थ गौतम चिनिन्छन। ऐतिहासिक र पूरातात्त्विक रुपमा अस्तित्त्व पुष्टि भएका बुद्ध यिनी मात्रै छन। बुद्ध शब्द संस्कृत शब्द बुद्बाट आएको हो जसको अर्थ "जागृत भएको" हो।

बुद्धको शिक्षालाई धर्म (पालिभाषामा धम्म) भनिन्छ। बुद्धको धर्म अनुसार सबै दुःख अनुराग वा सांसारिक बन्धनबाट आउंछन। निर्वाण यी बन्धनहरुबाट मुक्त भएपछि प्राप्ति हुन्छ।

बुद्ध परमेश्वर हुन भन्ने र बुद्ध धर्म बारे एउटा गलत धारणा व्यापक छ। तर, बुद्ध धर्म एउटा अनिश्वरवादी धर्म हो। यो धर्म सर्वशक्तिमान इश्वरको अस्तित्त्व र ईश्वरको कृपाद्वारा मुक्ति वा सुख पाउने जस्ता कुरामा मौन छ। बुद्ध धर्ममा बुद्धलाई एक मार्गप्रदर्शक वा गुरुको रुपमा चित्रित गरिएको छ। यो धर्म अनुसार मार्ग देखाउने बुद्धको धर्म हो, मार्गको विवेचना गरेर मार्गमा हिंड्ने काम धर्ममा ईच्छा राख्ने व्यक्तिको हो। बुद्ध धर्ममा भौतिक संसारको उत्पत्ति अविद्याद्वारा भएको हो र यसबाट पार लाग्न शील, समाधि र प्रज्ञा चाहिन्छ।

त्रिपिटक अनुसार बुद्ध भनेको धर्म नभएको समयमा गुरु बिना चतुरादि सत्य र आर्य अष्टांगीक मार्ग पत्ता लगाएर निर्वाण हुने व्यक्ति हुन।

साधारण रुपमा सिदार्थ गौतमलाई मात्र बुद्धको रुपमा लिएतापनि त्रिपिटकको बुद्धवंशमा २८ बुद्धको उल्लेख गरिएको छ। साथै, सोही भागमा भविष्यमा धर्म पतन भइसकेपछि आउने मैत्रेय बुद्धको बारेमा पनि उल्लेख गरिएको छ।

बुद्ध धर्ममा सबै प्राणीले निर्वाण प्राप्त गर्न सक्ने उल्लेख गरिएको छ। कुनै जात, वर्ग, लिंग आदिले निर्वाण प्राप्ति गर्नबाट कोही पनि वर्जित हुंदैनन। थेरवाद शाखाको बुद्ध धर्म अनुसार निर्वाण प्राप्त गर्न बुद्ध नै हुनुपर्दैन। बुद्धको धर्म बुझेर, पालना गरेर निर्वाण प्राप्त गर्न सकिन्छ। यस प्रकारले निर्वाण प्राप्त गर्ने व्यक्तिहरुलाई अर्हत भनिन्छ। सद्धर्मपुण्डरीकसूत्र अनुसार सबै प्राणीले भविष्यमा कुनै समयमा बुद्धत्त्व प्राप्त गर्नेछन।

बुद्धका प्रकार

त्रिपिटकमा दुई प्रकारका बुद्धको वर्णन गरिएको छ। सम्यकसम्बुद्ध र प्रत्येकबुद्ध।

१. सम्यकसम्बुद्धहरुले आफूले बुद्धत्त्व प्राप्त गरेको कुरा अरुलाई भन्छन र बुद्धत्त्वको बारेमा अरुलाई सिकाउंछन। यस्ता बुद्धले अरुलाई धर्मोपदेशनाद्वारा जागृत गर्छन र लोप भएको धर्मलाई पुनर्जीवन दिन्छन। ऐतिहासिक बुद्ध, सिदार्थ गौतम, सम्यकसम्बुद्ध हुन।

२. प्रत्येकबुद्ध वा शान्त बुद्ध सम्यकसम्बुद्ध जस्तै निर्वाण प्राप्त गर्छन तर धर्मोपदेशना गर्दैनन। धर्मको आध्यात्मिक पक्षमा यी बुद्ध सम्यकसम्बुद्ध भन्दा दोस्रो रहन्छन। यस्ता बुद्धले अभिसमाचारिकसिक्खाको बारेमा अरुलाई उपदेश दिन्छन। कुनै ग्रन्थहरुमा भने प्रत्येकबुद्धलाई आफ्नै प्रयासले धर्म बुझेका तर धर्मको सर्वज्ञता प्राप्त नगरेका वा धर्मको फल पूर्ण रुपले नपाएका भनेर वर्णन गरिएको छ। [१]

सम्यकबुद्धका चेलाहरुलाई श्रावक वा अर्हत भनिन्छ। यी शब्दहरुका अर्थहरुमा केही मात्रामा भिन्नता छ। अनुबुद्ध भन्ने शब्द बिरलै प्रयोग हुन्छ। यो शब्द बुद्धले खुद्दकपाठमा प्रयोग गरेका छन। [१] सो ग्रन्थमा बुद्धले निर्देशन पाएपछि बुद्ध भएकालाई अनुबुद्ध भनेका छन। जागृत भएका चेलाहरुले दुबै प्रकारका बुद्ध झैं निर्वाण र परिनिर्वाण प्राप्त गर्छन। यसरी निर्वाण र परिनिर्वाण प्राप्त गर्ने चेलाहरुलाई अर्हत भनिन्छ।

१२औं शताब्दीको एक थेरवादी टीका अनुसार सावकबुद्ध (श्रावकबुद्ध) भन्ने शब्द निर्वाण प्राप्त गरेको चेलालाई जनाउन प्रयोग गरिएको छ। यो ग्रन्थ अनुसार बुद्ध ३ प्रकारका हुन्छन। तर, यो परिभाषा प्रयोग गर्दा आफैले धर्म प्राप्ति गरेको बुद्धको परिभाषा नरहने हुन जान्छ। मूलप्रवाह थेरवाद र महायान ग्रन्थहरुले यस प्रकारका बुद्धलाई मानेका छैनन।

Characteristics of a Buddha

Ten characteristics

Buddhists meditate on (or contemplate) the Buddha as having nine characteristics:

"The Blessed One is:
  1. a worthy one
  2. perfectly self enlightened
  3. stays in perfect knowledge
  4. well gone
  5. unsurpassed knower of the world
  6. unsurpassed leader of persons to be tamed
  7. teacher of the Divine Gods र humans
  8. the Enlightened One
  9. the Blessed One or fortunate one

These 9 characteristics are frequently mentioned in the Pali Canon, र are chanted daily in many Buddhist monasteries.

The Six Names of Buddha

  1. Gautama
  2. Tathagata
  3. Siddhartha
  4. Saugata
  5. Amitabh
  6. Bodhisattva

Spiritual realizations

All traditions hold that a Buddha has completely purified उनका mind of greed, aversion र ignorance, र that he has put an end to samsara. A Buddha is fully awakened र has realized the ultimate truth, the non-dualistic nature of life, र thus ended (for himself) the suffering which unawakened people experience in life.

The Nature of Buddha

थप जानकारी: Buddhology

The various buddhist schools hold some varying interpretations on the nature of Buddha.

Pali Canon: Buddha was human

मुख्य लेख: Buddha - God or Man

From the Pali Canon emerges the view that Buddha was human, endowed with the greatest psychic powers (Kevatta Sutta). The body र mind (the five khandhas) of a Buddha are impermanent र changing, just like the body र mind of ordinary people. However, a Buddha recognizes the unchanging nature of the Dharma, which is an eternal principle र an unconditioned र timeless phenomenon. This view is common in the Theravada school, र the other early Buddhist schools.

Eternal Buddha in Mahayana Buddhism

मुख्य लेख: Eternal Buddha

Some schools of Mahayana Buddhism believe that the Buddha is no longer essentially a human being but has become a being of a different order altogether र that the Buddha, in उनका ultimate transcendental "body/mind" mode as Dharmakaya, has an eternal र infinite life (see eternal Buddha) र is possessed of great र immeasurable qualities. In the Mahaparinirvana Sutra the Buddha declares: "Nirvana is stated to be eternally abiding. The Tathagata [Buddha] is also thus, eternally abiding, without change." This is a particularly important metaphysical र soteriological doctrine in the Lotus Sutra र the Tathagatagarbha sutras. According to the Tathagatagarbha sutras, failure to recognise the Buddha's eternity र - even worse - outright denial of that eternity is deemed a major obstacle to the attainment of complete Awakening (bodhi).

Depictions of the Buddha in art

Buddha statues at Shwedagon Paya
Jade Buddha statue at Shwedagon Paya

Buddhas are frequently represented in the form of statues र paintings. Commonly seen designs include:

  • Seated Buddha
  • Reclining Buddha
  • Standing Buddha
  • Hotei, the obese, Laughing Buddha, usually seen in China. This figure is believed to be a representation of a medieval Chinese monk who is associated with Maitreya, the future Buddha, र it is therefore not technically a Buddha image.
  • The 'Emaciated Buddha', which shows Siddartha Gautama during उनका extreme ascetic practice of starvation.

The Buddha statue shown calling for rain is a pose common in Laos.

Markings

Most depictions of Buddha contain a certain number of markings, which are considered the signs of उनका enlightenment. These signs vary regionally, but two are common:

  • A protuberance on the top of the head (denoting superb mental accuity)
  • Long earlobes (denoting superb perception)

In the Pali Canon there is frequent mention of a list of 32 physical marks of Buddha.

Hand-gestures

The poses र hand-gestures of these statues, known respectively as asanas र mudras, are significant to their overall meaning. The popularity of any particular mudra or asana tends to be region-specific, such as the Vajra (or Chi Ken-in) mudra, which is popular in Japan र Korea but rarely seen in India. Others are more universally common, for example, the Varada (Wish Granting) mudra is common among standing statues of the Buddha, particularly when coupled with the Abhaya (Fearlessness र Protection) mudra.

References

Cited references

  1. ↑ Ratanasutta:56

General references

  • What the Buddha Taught (Grove Press, Revised edition July 1974), by Walpola Rahula
  • Buddha - The Compassionate Teacher (2002), by K.M.M.Swe

See also

External links

विकिमिडिया कमन्समा बुद्ध सम्बन्धी अन्य सामग्रीहरू रहेका छन्।
"https://ne.wikipedia.org/w/index.php?title=बुद्ध&oldid=392726" बाट अनुप्रेषित